İstiare Nedir? Söz Sanatlarından Eğretileme - Kapalı Ve Açık İstiare Ne Demek, Türk Edebiyatındaki Örnekleri Nelerdir?

İstiare sıklıkla şiir gibi edebi eserlerde karşımıza çıksa da günlük hayatımızda da karşılaştığımız hatta fark etmeden kullandığımız bir söz sanatıdır. Peki, bu kadar hayatımızın içinde olan istiare ya da diğer adı ile eğretileme nedir? Kapalı ve açık istiare ne demektir sorularının cevaplarına ve detaylarına hep beraber bakalım.

İstiare Ne Demek?

Kelime anlamı olarak baktığımız zaman istiare ya da diğer adı ile eğretileme; benzetmenin temel öğelerinden (benzeyen ve kendisine benzetilen) sadece birinin kullanılarak yapıldığı bir benzetme türüne verilen isimdir. Yani başka bir açıklama ile istiare bir sözün sadece benzetme amacı güderek başka bir sözün yerine kullanılmasıdır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta birbiri yerine kullanılan sözcüklerin aralarında benzerlik ilgisi yani anlam benzerliği bulunması gerekliliğidir.

İstiare Sanatı Nedir?

Edebi metinlerde, özellikle şiirlerde karşımıza çıkan istiare sanatı; bir sözcüğün kendi anlamını değil başka bir sözcüğün anlamını ifade edecek şekilde mecazi anlamda kullanılması sanatıdır. Teşbih yani benzetme sanatının iki temel unsurundan biri kullanılarak yapılır ve temelinde benzerliğe dayalı bir söz sanatı olarak karşımıza çıkar. İstiare ya da diğer adı ile eğretileme kapalı ve açık istiare olmak üzere iki farklı şekilde karşımıza çıkar.

Açık İstiare

İstiare çeşitlerinden biri olan açık istiare benzetme sanatının sadece "kendisine benzetilen" yani güçlü olan öğesi kullanılarak yapılan söz sanatıdır. Daha iyi anlaşılması için sizin için hazırladığımız bazı açık istiare örnekleri aşağıdadır;

• Bir hilal uğruna, ya Rab, ne güneşler batıyor! (Mehmet Akif Ersoy)
• Tekrar o alev gömleği giymiş gibi yandım. (Yahya Kemal Beyatlı)
• Şakaklarıma kar mı yağdı; ne var? (Cahit Sıtkı Tarancı)

Kapalı İstiare

İstiare sanatının bir diğer çeşidi de kapalı istiaredir. Açık istiarenin aksine kapalı istiarede benzetmenin "yalnızca benzeyen" yani zayıf öğesi kullanılır. Fakat burada önemli olan nokta kapalı istiarede benzetme anlamının kaybolmasını engellemek için benzetme yönünün de söylendiğini bilmektir. İşte bazı kapalı istiare örnekleri;

• Ufukta günün boynu büküldü (Ali Canip Yöntem)
• Çatma kurban olayım çehreni, ey nazlı hilal! (Mehmet Akif Ersoy)

İstiare Örnekleri Neler?

Söz sanatlarından sıklıkla teşbih yani benzetme sanatı ile karıştırılan istiarenin daha iyi anlaşılması ve öğrenilmesi için sizin için hazırladığımız örnekler aşağıdaki gibidir;

• İki kapılı bir handa, gidiyorum gündüz gece (Aşık Veysel)
• Yalnızlık damla damla şakağından sızıyor (Nurullah Genç)
• Artık demir almak günü gelmişse zamandan, meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan (Yahya Kemal Beyatlı)