Lizozom Görevi, Yapısı Ve Özellikleri - Lizozom Nedir, Fonksiyonları Neler, Vücutta Ne İşe Yarar?

Vücudun fonksiyonel yapı taşları arasında yer alan lizozom, hücrenin organellerinden biri olarak biliniyor. Christian De Duve'a göre lizozomlar yapı olarak, kat kat zar ile çevreleniyor. Aynı zamanda lizozomu, materyal açısından zengin ve homojen olmayan yapılar olarak da tanımlıyor. Lizozomlar, alyuvar dışında tüm memeli hücrelerinde bulunuyor. Bitki hücrelerinde ise lizozoma rastlanmıyor. Bitkilerde lizozom görevi gören başka yapılar bulunuyor. Lizozom görevi ve özellikleri yazımızın devamında sizlerle.

Lizozomun Görevi Nedir?

Lizozom görevi ile dikkat çeken bir organeldir. Hücrelerin içinde veya dışında yer alan bütün maddelerin tamamen sindirilmesini sağlayan lizozomun görevleri bununla sınırlı kalmıyor. İşte lizozomun görevleri:

• Hücreyi dış etkenlere karşı koruyor.
• Yaşlanmış enzimlerin yok edilmesini sağlıyor. Bu özelliği sayesinde "intihar kesecikleri" olarak da anılıyor.
• İnsan vücudunda yer alan sayısız hücreler, lizozomlar sayesinde yenilenebiliyor. Yaşlanmış hücreleri yok etmesinin yanı sıra, vücudun genel olarak yenilenmesine katkı sağlıyor.
• Anne karnındayken de lizozomun katkıları oldukça büyük. Örneğin parmakların ayrılması lizozom sayesinde gerçekleşiyor. Aynı şekilde kurbağa larvalarında kuyruğun yok olmasını da, lizozomun parçalayıcı enzimleri sağlıyor.
• Sperm hücrelerinin uç kısmında da bulunan lizozom, yumurtaların etrafını çevrelen kısmın delinmesine yardımcı oluyor.
• Sürekli hareket halinde olduğu için bazı hücrelerdeki sindirimi kolaylaştırıyor. Bazı hücrelerde ise kullanılmayan organellerin sindirilmesine yardımcı oluyor.
• Hücrenin savunmasına karşı görev üstleniyor.

Lizozomun Yapısı Nedir?

Zarla çevrili olan yuvarlak ve küçük yapıya sahip olan lizozom, bütün farklı ökaryotik hücrelerin içerisinde yer alıyor. Özellikle materyal açısından zengin olan lizozom, homojen olmayan yapısıyla da dikkat çekiyor. Lizozomlar, yapısı itibari ile diğer organeller eşliğinde ortak olarak çalışıyor. Bu sayede gerekli enzimleri alarak sindirim yapılmasını sağlıyor.

Lizozomun Özellikleri Nelerdir?

Hücrelerin ihtiyaç duyduğu sindirimi gerçekleştiren lizozom, parçalayıcı özellikteki enzimlere sahip olduğundan başarılı sindirim sistemi gerçekleştiriyor. Lizozomun içerisinde yer alan enzimler, madde taşıması görevinde olan endoplazmik retikulum aracılığı ile golgi aygıtına iletiliyor. Burada da homojen ya da granüllü yapıda olarak görülüyor. Hücre içerisinde yer alan organeller yaşlanmış ya da işlevini kaybetmişse, onları da lizozomlar sindiriyor.

Bütün bunların yanı sıra, lizozomların yaşlanmış hücreleri yok etme özelliği bulunuyor. Bu özelliği sayesinde canlıların genç kalmasında etkili rol oynuyor. Memeli canlıların hücrelerinde yoğun olarak görülen lizozomlara, bitkilerde rastlanmıyor. Bitki hücrelerinde lizozom olmasa da, aynı organel yapısına benzer fitozom bulunuyor.Golgi cisimciğine yakın yerde bulunması, bu organel içerisinde tanecik şeklinde görülmesine neden oluyor. Asitli ve yuvarlak bir yapıya sahip olan lizozomlar, küçük parçacıklar halinde olarak yer alıyor.

Lizozom çevresinde zar bir yapı bulunuyor. Bu zara yapının zarar görmesi durumunda, orada yer alan enzimler kendilerini sitoplazmaya iletiyor ve sindirimi burada gerçekleştiriyor. Bu duruma ise "otoliz" adı veriliyor. İnsanların öldükten sonra kokmasının nedeni genel olarak otoliz olarak biliniyor. Hücrelerin korunmasını ve savunmasını sağlayan lizozomlar, organellerin yıpranmış ve yaşlanmış kısımlarını parçalıyor ve ardından sindirimini gerçekleştiriyor. Bu özelliği sayesinde hücrenin iç ve dış olmak üzere, tamamını korumakla yükümlü oluyor.