Nesne Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Ve Örnek Cümleler
Gerek kelime sayısı bakımından gerekse çok güçlü bir kültürel hafızaya sahip olması bakımından dünyanın en zengin dilleri arasında kabul edilen Türkçeye hâkim olmak, Türkçe dil bilgisi kurallarına hâkim olmaktan geçiyor. Türkçe dil bilgisi kurallarının içinde en karmaşık ve anlaşılması en zor konularından biri olan anlatım bozuklukları Türkçeyi anlamak ve iyi bilmek için olmazsa olmaz konulardan biridir. Anlatım bozuklukları kendi içinde pek çok çeşit barındırır ve bu çeşitlerden biri de nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluklarıdır.

Türkçe dil bilgisi konularının içindeki en karmaşık konulardan sayılan anlatım bozukluğu çeşitlerinden nesne eksikliğinin neden olduğu anlatım bozukluklarını öğrenmek için önce nesnenin tanımına bakmamız gerekir. İşte Nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları ve örnek cümleler:
Nesne Nedir?
Nesne kavramı Türkçede cümlenin öğeleri konusunda öğrendiğimiz bir kavramdır. Nesne, cümle içinde öznenin eylemlerinden ya da sözlerinden direkt olarak etkilenen cümle ögesine verilen addır. Bazı kaynaklar nesne için düz tümleç tanımını da kullanır. Nesne ögesi sadece yüklemi geçişli fiil olan cümlelerde karşımıza çıkar. Bir cümlede nesnenin hangi kelime olduğuna bulabilmek için yükleme ne, ney, kimi sorularını sorarız.
Belirtili nesneler yükleme sorulan neyi ve kimi sorularına karşılık gelen kelimelerdir. Bu nesne türünde kelimenin ismin belirme hal ekini aldığın görürüz. (-ı, -i, -u, -ü)
Bir de belirtisiz nesneler vardır. Belirtisiz nesneler ise yükleme ne sorusunu sorduğumuzda karşılık gelen kelimeye denir. Belirtisiz nesneler hal eki almazlar. Cümle içinde yalın halde bulunmalarıyla dikkat çekerler.
Nesne Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Nelerdir?
Nesnenin ne demek olduğunu ve cümle içinde nasıl tespit edildiğini öğrendiğimize göre nesne eksikliğinden kaynaklanacak anlatım bozukluklarını incelemeye başlayabiliriz.
Genellikle sıralı ve birleşik cümlelerde görülen nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları hem geçişli cümlelerde hem de geçişsiz cümlelerde karşımıza çıkabilir. Burada ortak özellik cümlenin bir yargı barındırmasıdır.
Sıralı ya da bağlı cümlelerde ikinci cümlede yargı barındıran cümlenin yüklemine neyi, kimi ve ne sorularını sorduğumuzda orada nesne olması gerektiği halde yoksa o zaman nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu ile karşı karıyayızdır. Örnekler üzerinden gitmek daha faydalı olacaktır.
"Annem bize kitap okur, uyutmaya çalışırdı." Burada "Kimi uyutmaya çalışırdır?" sorusunu soracağız. Bu sorunun karşılığı "bize" olmalı. Yani bu cümlede "bize" kelimesi belirtili nesnedir ve eksiktir.
"Senin sinemaya geleceğini düşünüyor ve bekliyor." Burada "Neyi bekliyor?" sorusunu soracağız. Bu sorunun karşılığı olan "gelmeni" olmalı. Bu cümlede "gelmeni" kelimesi belirtili nesnedir ve eksiktir.
"Elmaların üzerindeki tozu temizleyip tabağa geri koydu." Bu cümlede "Neyi tabağa geri koydu?" sorusunu soracağız. Bu sorunun karşılığı olan "elmaları" kelimesi belirtili nesnedir. "Elmaları" kelimesi eksik olduğu için nesne eksikliğine bağlı anlarım bozukluğu vardır.
Anlatılanlara hemen inanıyor ve herkese anlatıyordu.
Bu cümlede "Neyi herkese anlatıyordu?" sorusunu soracağız. Bu sorunun karşılığı olan "onları" kelimesi belirtili nesnedir ve bu cümlede eksiktir.
İşçilere kötü davranıyor, susturmaya çalışıyordu.
Bu cümlede "Kimi susturmaya çalışıyordu?" sorusunu soracağız. Bu sorunun cevabı olan "Onları" ya da "işçileri" kelimesi belirtili nesnedir ve cümlede eksiktir.
Görüldüğü gibi yükleme sorduğumuz ne, neyi ve kimi sorusuyla cümle içinde eksik kalan nesneyi bulmuş olduk. Bu nesnelerin eksikliği de nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluklarına neden olmaktadır.
EN SON HABERLER
- 1 Öğretmenevi Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Öğretmen Evi Ayrı Mı Bitişik Mi Yazılır?
- 2 Balkabağı Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Balkabağı Ayrı Mı Bitişik Mi Yazılır?
- 3 Müdahale Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Doğru Yazılışı Müdahale Mi, Müdahele Mi?
- 4 Biçerdöver Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Biçer Döver Ayrı Mı Bitişik Mi Yazılır?
- 5 Yerçekimi Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Yer Çekimi Ayrı Mı Bitişik Mi Yazılır?
- 6 Ayırt Etmek Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Doğru Yazılışı Ayırt Etmek Mi Ayırdetmek Mi?
- 7 Asya Kıtası Nasıl Yazılır? TDK’ye Asya Kıtası Büyük Harfle Mi Yazılır?
- 8 Ayder Yaylası Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Ayder Yaylası Büyük Harfle Mi Yazılır?
- 9 Yardımsever Nasıl Yazılır? TDK’ye Göre Yardım Sever Ayrı Mı Bitişik Mi Yazılır?
- 10 Proje okullarında yeni dönem! Hamilik modeliyle daha kaliteli eğitim