Paradoks Nedir? Felsefe Terimi Olarak Paradoks Ne Demek, Çeşitleri ve Örnekleri Neler?
Paradoks kavramı, felsefe ve matematik gibi bilim dallarını ilgilendiren bir olgu olarak biliniyor. Tanım olarak ise paradoks, kendi içerisinde çelişkili görünen ifadelere deniliyor. Üstelik bu ifadeler hem doğru hem yanlış olarak kanıtlanabiliyor. Dizi ve filmler başta olmak üzere pek çok alanda karşılaşılan Paradoks Nedir? Felsefe Terimi Olarak Paradoks Ne Demek, Örnekleri Neler? İşte detaylar…
Paradoks kelimesinin tanımı karmaşık olduğundan, zor anlaşılan bir kelime olarak da biliniyor. Bu nedenle de en sık merak edilen kelimeler arasında paradoks yer alıyor. Öğrenildiği takdirde farklı alanlarda paradoks kelimesi kullanılabiliyor. Karmaşık yapısı ile paradoks ne demektir konusunu sizler için ele aldık. Konuyla ilgili bilmeniz gerekenler yazımızın devamında sizinle.
Paradoks Nedir?
Paradoks kavramı, Türkçede; yanıltmaç, çelişki ve çatışkı gibi anlamlara geliyor. Terimin genel anlamı ise, kendi içerisinde çelişen ya da tam tersi şekilde sonuçlanan doğru ama absürt çelişki durumları olarak biliniyor. Kökleşmiş inanışlara aykırı olarak ortaya çıkan düşüncelere de paradoks denilebiliyor. Aynı zamanda paradoks, düşünceler arasında tartışmaya açık, kesin yargı içermeyen karşıtlık anlamına da geliyor.
Paradoks kelimesinin anlamı kullanıldığı bilim dalına göre de değişiklik gösteriyor. Paradoks nedir felsefe açısından ele alındığında, farklı detaylar ortaya çıkıyor. Felsefe dalında bu kelime, Platon ve Aristo'yu akıllara getiriyor. İki filozof şaşkınlık ve görecelik kavramlarının felsefesini sorgulamıştır. Paradoks dediğimiz kavram, felsefi düşünceye büyük oranda teşvik ederek, pek çok sorunu düşündürmeye, mantıksal çıkmaza sokmaya yardımcı olmuştur.
Paradoks kelimesi matematiksel açıdan ele alındığında, denge çelişkisi olarak görülüyor. Günümüzde bilindik pek çok matematiksel paradoks bulunuyor. Belirli bir formül ile entegre edilen tüm sayılar, sonsuzluk evreninde değişken olarak biliniyor ya da bazıları kanıtlanamıyor.
Paradoks Kavramının Özellikleri Nelerdir?
Paradoks kelimesinin çeşitli özellikleri bulunuyor. Bu özellikler şu şekilde sıralanıyor:
- Öğreticidir
- İki doğrunun ya da yanlışın çelişkisidir
- Çok mantıksız gibi görünen ama mantıklı bir terimdir
Paradoks Örnekleri Nelerdir?
Paradoks kavramı ile ilgili pek çok örnek biliniyor. İşte paradoks kavramına birkaç örnek:
- Ünlü kuantum fizikçisi olarak tanınan Shrödinger tarafından bir paradoks üretilmiştir. Bu paradoks ise şu şekildedir: Bir kedi kutuya kapatıldığı var sayılıyor. Bu kutu içerisinde zehirli bir gaz salınımı yapan şişe de bulunuyor. Zehirli gaz, en fazla bir saat boyunca dayanan radyoaktif parça ile kontrol ediliyor. Yine de parçanın bir saatten daha kısa bir süre içerisinde bozulması da mümkün. Bu durumda kutunun içerisinde gaz salınımı her an olabilir. Bu düşünce ile yola çıkıldığında, yaklaşık 1 saat sonra kutu açıldığında kedi ölmüş olabilir fakat yaşıyor da olabilir. Bu ihtimal bir paradoks olarak kabul ediliyor.
- Giritli olan Epimenides, "bütün Giritliler yalancıdır" diyerek bir paradoks yaratmıştır. Şöyle ki: Eğer tüm Giritliler yalancı ise, Epimenides de Giritli olduğu için o da yalancı oluyor. Bu açıdan bakıldığında söylediği cümle de yalan sayılıyor. Cümlenin yalan olduğu varsayıldığında ise doğrusu "Bütün Giritliler doğru söyler" oluyor. O zaman da söylediği doğru oluyor. Yani bütün Giritliler yalancıdır.
- Bir berber, bulunduğu köydeki erkekler arasından sadece kendi kendini tıraş edemeyenleri tıraş ediyor. Bu açıdan bakıldığında berberi kim tıraş ediyor? Eğer kendi kendine tıraş olmazsa, kendisi de kendi kendini tıraş edemeyen erkekler arasına girer. Bu nedenle kendisini de tıraş etmesi gerekir. Öte yandan ise kendisini tıraş ettiğinde, kendi kendisini tıraş edebilen erkekler arasına girecek ve kendi kendine tıraş olmayan erkekleri tıraş ettiği için, koyduğu kuralı da bozmuş olacak.