Atmosferdeki hava kütlelerinin akışı, değişik hızda ve kuvvette hava hareketi yaratır. Bu durum, rüzgar, kasırga ve fırtına oluşumuna yol açar. Yüksek bölgelerden gelen hava akışı, havada basınç oluşturmak için alçak basınçlı bölgelere gelerek rüzgar yönleri belirlemelerine neden olur. Ortalama hızda esen rüzgarlar, farklı varyasyonlara sahip esintiler yaratır. Her biri ayrı özelliklere ve isimlere sahiptir. Rüzgar yönleri ve isimleri nelerdir işte cevabı…
Rüzgar, sıcaklık ve basınç farklılıklarının etkisi altında ortaya çıkar. Hava kütlelerin maruz kaldığı basınç ile paralel olarak hız, şiddet ve yön değiştirir. İki hava kütlesi arasındaki basınç farkı ne kadar büyük olursa rüzgar da o kadar büyük olur. Aksine, basınç sabit kalırsa (barometrik basınç), rüzgarlar zayıf kalır.
Yatay hava akımları, ortalama olarak dikey olanlardan çok daha büyüktür. Ortalama dikey rüzgar hızı, yatay hız için 10 m / s'ye kıyasla saniyede birkaç on santimetreyi geçmeyecektir. Bununla birlikte, yerel ölçekte, önemli yer şekillerinin varlığında ve konvektif sistemlerin içinde, 40 m / s'ye kadar aşırı değerlere ulaşabilir.
Rüzgarların özellikleri, aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
1.Hava basıncı
2.Rüzgar enerjisi
3.Mevcut gazın yoğunluğu
Kuvvete ve yöne bağlı olarak, rüzgar şu şekilde sınıflandırılır:
1.Yüksek hızlı rüzgarların veya rüzgarların kısa patlamaları
2.Güçlü rüzgarlar veya fırtına
3.Uzun süreli rüzgarlar
Türkiye'de görülen rüzgar yönleri ve isimleri aşağıda verildiği gibidir.
Bu rüzgarın yönü, Kuzey (N) = Yıldız Kuzeydoğu (NE) olarak gösterilir. Kuzeydoğudan (Rusya ve Balkanlar) başlayarak Adriyatik Denizi'ne, daha sonra Karadeniz, Yunanistan ve Türkiye üzerinden geçen rüzgardır. Özellikle kış mevsiminde oldukça sert ve soğuk bir hava dalgası meydana getirir. Kaynağı kuzeydoğu olduğu için beraberinde kar yağışını da getirir. Sertliği ve hızı, Karadeniz'in sahip olduğu basınç farklılığına göre değişir.
Güney (S) = Kıble Güneybatı (SW) yönü ile Lodos, Poyraz'a göre daha sıcak bir etkiye sahiptir. Türkiye'ye güneybatıdan gelir ve bazı dönemlerde yağış bırakır. Hızı genellikle, 50 ve 60 Knots arasındadır. Özellikle yağmurlu havalardan sonra, sıcak bir hava dalgasının ortaya çıkmasına neden olur. Kış mevsiminin sonlarında ve ilkbaharda, karların erimesini sağlar. Bu durum engebeli bölgelerde, sel ve su baskınlarını oluşturur.
Keşişleme rüzgarının yönü, Doğu (E) = Gündoğusu Güneydoğu (SE) şeklindedir. Güneydoğu ve Ortadoğu ülkelerinden esen sıcak ve kavurucu etkili rüzgarlardır. Ülkemizde en çok Güneydoğu ve İç Anadolu bölgesinde etkili olur.
Yönü, Batı (W) = Günbatısı Kuzeybatı (NW) olan Karayel'in çıkış noktası, Kuzeybatı'dır. Kuzey Balkanlar ve Rusya'da meydana gelen alçak basıncın neden olduğu rüzgar türüdür. Fön rüzgarı özellikleri taşıyan Karayel, yüksek bölgelerden aşağıya doğru ısınarak eser. Hakim olduğu bölgelerde, kurak ve sıcak bir havanın oluşmasına neden olur.
Kuzeybatıdan başlayarak Akdeniz sahillerini etkisi altına alan Meltem, Temmuz ve Ağustos aylarında yoğun olarak görülür. Özellikle, Doğu Akdeniz alçak basınç merkezi haline geldiğinde kendini gösterir. Hız olarak en fazla 15 ve 30 Knots'a çıkar. Bilinen bir diğer adı ise İmbat'tır. Öğleden sonra kuvvetlenmeye, akşam ise zayıflamaya başlar.
Sıcak ve çok nemli olan bu rüzgar, güneyden geldiği için Kıble adını almıştır. Kıble, Akdeniz'de alçak basınç meydana geldiğinde meydana gelir.
Soğuk ve kuru olmasıyla bilinen Gündoğusu, adından da anlaşılacağı üzere doğudan eser. Kafkaslarda yüksek basınç oluştuğu zaman, Türkiye'ye giriş yaparak özellikle Doğu Anadolu'yu etkiler. Bu rüzgarın bir diğer özelliği de yağışları kesmesidir.
Marmara ve Karadeniz bölgesinde oluşan alçak basınç, Günbatısı rüzgarının oluşmasına zemin hazırlar. Beraberinde yağışları da getiren bu rüzgar, sıcak ve nemlidir.
