Devlet Bakanı Zafer Çağlayan'ın serbest ticaret anlaşmaları (STA) ile ilgili Cezayir'de yaptığı açıklama, Avrupa Birliği (AB) ile 13 yıldır devam eden Gümrük Birliği (GB) tartışmasını yeniden ateşledi. Çağlayan açıklamasında, STA'lar konusunda dönemin hükümetinin önemli bir unutkanlık yaptığını iddia etti. Çağlayan'a göre, 1996 yılında Çiller hükümeti döneminde gerçekleştirilen GB anlaşmasında AB'nin her yerde serbest ticaret anlaşması yapma hakkı varken, Türk tarafı bu maddeyi anlaşmaya koydurmayı unuttu. AB uzmanları bu görüşe katılmasa da, biraz araştırıldığında, konunun çok daha derin ve Türkiye'nin yıllardır bu konuda mağdur olduğunu ortaya koyuyor. Çağlayan'ın iddiası şöyle: "Aslında AB'nin STA yaptığı her yerde Türkiye'nin de STA yapma hakkı doğdu. Ancak maalesef 1996'da yapılan GB anlaşmasında bizim Türk tarafı bir madde koymayı unutmuş, atlanmış. Yani böyle 3 adım atlama değil çok yüksek bir atlama bu. Şimdi biz de bu ülkelerle AB'den haksız rekabetten etkilenmemek için çalışmalar yapıyoruz. Türkiye'nin AB ile haksız rekabete kaldığı serbest ticaret anlaşmasının neler getirip götüreceğine yönelik çalışma yapalım."
ŞARTLAR DİKKATE ALINMALI
Gümrük Birliği'ne imza atan koalisyon hükümetinin Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Murat Karayalçın, eleştirileri yanıtladı. Anlaşma yapıldığı dönemin şartlarının gözönünde bulundurulması gerektiğini ifade eden Karayalçın, "1995 yılının şartlarında bir sorun yoktu. Ancak, doğrudur... Bugün bir sorun yaşanıyor. Bu sorun 2000 yılından bu yana yaşanmaktadır" dedi. Karayalçın, Gümrük Birliği anlaşmasının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini vurgularken, "Son 7 yılda bu sorunlar var. O zaman ben de şunu söylüyorum: Hükümet 7 senedir neden bu konuları müzakere etmiyor " değerlendirmesinde bulundu. 'Unutulmuş' iddiasına Bilgi Üniversitesi Avrupa Etüdleri Direktörü Emre Gönen'den itiraz geldi. Güney Kıbrıs Rum kesimi hassasiyeti nedeniyle Türkiye'nin daha kısa bir listeyi önerdiğini ve AB'nin kabul ettiğini belirten Gönen, daha sonra STA'lar yapılmak istendiğinde ise, AB'nin müdahil olmayarak Türkiye'yi ortada bıraktığını söyledi.
TPAO, CEZAYİR'DE YENİ BİR OFİS AÇIYOR
Çağlayan, Türkiye-Cezayir İş Forumu'na katılmak ve temaslarda bulunmak amacıyla 150 işadamıyla geldiği dünyanın 4'üncü büyük doğalgaz ihracatçısı Cezayir'de, Ticaret Bakanı El Hachemi Djaaboub ile görüştüi. Çağlayan, "Ekonomik alışveriş değil, stratejik ortaklık için buradayız. Irak ziyaretinde 48 mutabakat zaptı imzaladık. Bunu Cezayir ile de devam ettirmek istiyoruz" dedi. Çağlayan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın(TPAO) Cezayir'de yeni bir ofis açacağını söyledi. Cezayirli Bakan da, "Cezayir'e sadece pazar olarak bakmayın. Beraber kazanıp, beraber kaybedelim" dedi.
AB'NİN STA ANLAŞMASI YAPTIĞI ÜLKELER
EFTA (İsviçre, Norveç, Liechtenstein, İzlanda)
Makedonya
Hırvatistan
Filistin
Tunus
Fas
İsrail
Ürdün
Lübnan
Mısır
Cezayir
Meksika
Şili
Güney Afrika Gümrük Birliği (G.Afrika, Botswana, Angola, Lesotpo, Namibya, Swaziland)
ANDEAN Bolivya, Kolombiya, Ekvator, Peru, Venezuella)
Kosta Rika
El Salvador
Guatemala
Honduras
Nikaragua
Panama
Sırbistan
Karadağ
Bosna
Brezilya
Arjantin
Paraguay
Uruguay
NOT: Türkiye'nin, Lübnan, Ürdün Cezayir, Meksika ve G.Afrika ile henüz STA nlaşması bulunmuyor.
GÖRÜŞLER
İktisadi Kalkınma Vakfı Başkanı Haluk Kabaalioğlu
AB'NİN STA'LARDA TÜRKİYE MADDESİ BAĞLAYICI DEĞİL
Çözüm yolu, müzakereleri yürüten AB'deki 27 ülkenin bakanlar komitesinde yer almaktır. Onlar, 'Üye değilsiniz, yer alamazsınız' diyor. O zaman, örneğin AB Güney Kore ile STA müzakerelerine başladığında Türkiye de başlamalı. Evet Andorra gibi 30 bin nüfuslu ülkelerde sorun olmayabilir ama 700 milyonluk ülkede sıkıntı yaşanır. 'Anlaşmalara Türkiye maddesi ekletiyoruz' diyorlar. Ama bağlayıcılığı yok. Öyle hüküm olmalı ki, Türkiye ile anlaşma olmadan AB ile imzalanan STA yürürlüğe girmemeli."
PİRE LİMANINDAN GELEN MALI TÜRKİYE, VERGİSİNİ AB ALIYOR
Kabaalioğlu bir başka çarpıklığı daha ortaya koyuyor. Kabalioğlu, "AB ülkelerine giren mallar, hangi limandan girdiyse vergileri o limanda ödeniyor. Örneğin Türkiye'ye gelecek ABD malı Rotterdam'dan giriyor, vergisi de orada ödeniyor. Şimdi daha çok Pire, Köstence, Varna'dan giriyor. Gümrüklerde tahsil edilen bu vergileri AB ülkeleri paylaşıyor. Tam üye olmadığımız için biz yararlanamıyoruz" dedi.
Bilgi Üniversitesi Avrupa Etüdleri Direk. Emre Gönen:
'UNUTMA DOĞRU DEĞİL, RUMLAR YÜZÜNDEN LİSTE KISALDI'
GB kararının eklerinde, Türkiye'nin STA yapması gereken ülkeler vardır. Ancak Türkiye, kontr deklarasyon yayınlayarak, öncelik arz eden ülkeler kısa listesi çıkardı. AB de bunu kabul etti. G.Kıbrıs Rum kesimi hassasiyeti nedeniyle bu yapıldı. Daha sonra yapılmak istendiğinde bu kez ülkeler yanaşmadı. O aşamada AB müdahil olmadı, çekildi aradan, 'Dral Dedenin Düdüğü' gibi bizi ortada bıraktı. Ama 2009'da 'unutmuşlar' demenin kolaylığını kimseye yakıştıramıyorum. 1995'de GB için adamlara yalvar yakar olduk. Çok çabuk unutuluyor."
