İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için son işyerinde kesintisiz 15 yıl çalışması gerekmiyor. Örneğin 15 yıl içinde o işyerinde 6 yıl süreyle çalışan işçi altı yıllık kıdemini alarak ayrılabilir. Geçerli bir nedene dayanmadan iş sözleşmesi iptal edilen çalışanın işe iade davasını kazanması halinde boşta geçen zamanlar için de kıdem, ihbar tazminatı ödenir.
Çalışan davayı kazanmasına karşın işverence başlatılmadıysa ödenmiş olan bu tazminatların 4 aylık boşa geçen süre ilavesiyle ücrete göre yeniden hesaplanması, aradaki farkın ödenmesi gerekiyor. İşyerinde en az bir yıl çalışıp işten çıkarılan herkesin kıdem tazminatı hakkı bulunuyor.
Sigortasız çalışmalarını belgeyle kanıtlayanlar hizmetlerinin tespitini isteyerek hem geriye dönük olarak sigortalılığını sağlayabilir, hem de kıdemini alabilir. Askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışan en az bir yıllık çalışma süresini tamamladıysa kıdeme hak kazanır. Askerliğini bedelli olarak yapanlar da bu haktan yararlanır.
Bütün çalışanları ilgilendiren kıdem tazminatında merak edilen kritik ayrıntılara ilişkin soruların yanıtları şöyle:
1-Son 15 yılın 8 yılını çalıştığım işyerinden kıdemimi alabilir miyim?
İlk sigortalı olduğu tarihten 15 yıl geçen, bu sürede 3600 gün prim ödeyen sigortalılar koşulları yerine getirdiğinde son çalıştığı işyerinden (en az 1 yıl çalışmış olmak koşuluyla) kıdem tazminatını alarak ayrılabilir. Bunun için hem süre hem prim gün sayısının tamamını aynı işyerinde geçirmek gerekmiyor. Tazminat için son işyerinde kesintisiz15 yıl çalışmak gerekmiyor. Toplam sigortalılık süresinin 15 yılı bulması yeterli olup işveren kendi işyerinde çalışılan süreye ait tazminatı öder. Örneğin son 15 yılda 8 yıl süreyle çalışıldıysa çalışana bu süre kadar kıdem ödenir.
2-İşe iade davası sürerken boşta geçen süre tazminat hesabına dâhil edilir mi?
İş sözleşmesinin geçersiz nedenle feshedildiğinin tespiti halinde işe iade davasını kazanan çalışan ister işe başlatılsın ister başlatılmasın boşta geçen süreye ilişkin doğan ücret ve diğer haklarının ödenmesi gerekir. Yargıtay kararına göre, işçiye geçersiz sayılan fesih sırasında kıdem, ihbar, izin ücreti ödendiyse 4 aylık boşta geçen süre ilavesiyle son ücrete göre hesaplama yapılması gerekiyor.
3-Sigortasız çalışan işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Kıdem tazminatı alabilmek için işyerinde en az bir yıl çalışmak, hak kazanacak şekilde işten çıkmak ya da çıkarılmak gerekiyor. Kıdem tazminatında sigortalı olarak çalışma koşulu bulunmuyor. Ancak bu durumda çalışanın sigortasız olduğu süreyi belgeleriyle ispatlaması gerekiyor. Bunun için sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da merkezlerine dilekçeyle başvurarak hizmet tespiti yaptırılması gerekiyor. Kanıtlama imkânı olmayanların da 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması imkânı bulunuyor. Davayı kazananlar geriye dönük sigortalılıklarının yanı sıra kıdeme de hak kazanır.
4-Bedelli askerlik yapanların kıdem hakkı var mı?
Askerliği nedeniyle işten ayrılan işçi en az bir yıllık çalışma süresini tamamladıysa kıdemini alabilir. Askerliğini bedelli yapanlar için de herhangi bir ayırım bulunmuyor. Bedelli yapanlar da kıdemini alabilir.
5-Memuriyete geçmek için işten ayrılan tazminat alır mı?
İş Kanunu'na göre, haklı nedenler bir veya birkaçı nedeniyle işten çıkan, işten çıkarılan, emeklilik hakkını elde ettiği veya şartı dışındaki emeklilik şartlarını tamamladığı için ayrılan, askere giden, evlenen kadınlar kıdem tazminatı alabilir. Memuriyete geçiş için işten ayrılmak kıdem tazminatı hakkı doğurmuyor. Ancak işçi talep eder ve işveren de öderse bunun önünde bir engel bulunmuyor.
6-Çıraklar kıdem tazminatı alabilir mi?
Çırak olarak çalışan işten ayrıldığında kıdem hakkı bulunmuyor. Ancak çıraklıktan sonra işyerinde işçi olarak çalışmaya devam edip işten çıkma veya ayrılma halinde koşulları taşıyan kıdem tazminatı alabilir.
7-Çalışanın ölümü halinde tazminatı hak sahipleri alabilir mi? Şirket isim değiştirirse tazminat alınır mı?
İş Kanunu'na göre, işçinin ölümü halinde doğan tazminat tutarı kanuni mirasçılarına ödenir. Çalışılan şirketin isim değişikliğine gitmesi durumunda işçi sözleşmesini haklı olarak fesih edemez. Fesih gerçekleşirse, herhangi bir tazminat ya da ödeme alamaz.
8-Emekli işçi kıdem, ihbar tazminatı alabilir mi?
Emeklilik sonrası çalışmak isteyenlerin iki seçeneği bulunuyor. Birincisi emekli aylığını kestirerek tüm sigorta sollarına tabi çalışmak, ikinci seçenek de destek primine tabi olarak devam etmek. Birinci seçeneğe göre çalışmaya devam eden emekli işçi sayılmıyor. Dolayısıyla kıdem ve ihbar tazminatı açısından normal işçi statüsünde bulunuyor. Destek primine tabi çalışanlar ise emekli işçi statüsünde olup diğer işçilerle aynı haklara tabidir. Emekli işçinin işten ayrılması durumunda en az bir yıllık çalışma süresini doldurmuş olması, kıdeme hak edecek şekilde işten ayrılma zorunluluğu bulunuyor.
