Bireysel emeklilik sistemine otomatik katılım 1 Ocak 2017'den itibaren yürürlüğe girdi.
BES NEDİR?
İşveren, çalışanını otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Hazine Müsteşarlığı'nca uygun görülen bir şirketin sunacağı emeklilik planına dahil edecek. Sisteme otomatik olarak her ay belli bir para yatırılacak.
KİMLERİ KAPSAYACAK?
1972 ve üstü doğumlu çalışanlar sisteme girecek. Yani 45 yaş altı çalışanlara zorunlu bireysel emeklilik geliyor. Bu yaş üstü sisteme dahil olmayacak.
Hali hazırda çalışanlardan 45 yaş altında olanlar da bireysel emekliliğe otomatik katılacak.
KAÇ KİŞİYİ ETKİLEYECEK?
14 milyonun üzerinde çalışan sisteme dahil olacak. İlk aşamada bin ve üzeri çalışanı olan özel sektör 1 Ocak 2017'de, memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) ve 250-1000 çalışanı bulunan özel sektör 1 Nisan 2017'de sisteme geçecek.
100 ile 249 çalışanı olan özel sektör, 1 Temmuz 2017'de, mahalli idareler ve KİT'ler ise 1 Ocak 2018'den itibaren sisteme dahil olacak. Öte yandan özel sektörde faaliyet gösteren, 10-49 çalışanı olanlar işverenler aracılığıyla 1 Temmuz 2018'den itibaren, 5-9 çalışanı olanlar da 1 Ocak 2019'dan itibaren sisteme girebilecek.
MAAŞTAN NE KADAR KESİLECEK?
Prime esas kazancın yüzde 3'ü kadar kesinti bireysel emeklilik sistemine dahil edilecek. Bu oranı iki katına kadar artırmaya, yüzde 1'e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak. En düşük kesinti 53 lira, en yüksek 340 lira olacak.
Aylık prime esas kazancınız, 2 bin liraysa, maaşınızdan aylık 60 lira kesilecek. 3 bin 500 liraysa, aylık 105 lira kesinti yapılacak. 5 bin liraysa, her ay 150 lira kesilecek.
ÖDEMEYE ARA VERİLEBİLECEK Mİ?
Çalışan, belirlenenden daha yüksek bir oranda ödeme yapmak istediğinde bunu işverene bildirebilecek, katkı payı ödemeye azami 3 ay ara vermeyi talep edebilecek.
SİSTEMDEN NE ZAMAN, NASIL ÇIKILABİLECEK?
Sisteme giren çalışanlar için iki ay içinde cayma hakkı getirilecek. Çalışanlar sistemden çıkarken hem kesilen parayı hem de varsa getirisini 10 gün içinde geri alacak.
10 GÜN İÇİNDE İADE EDİLECEK
Cayma talebi, çalışan tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla ilgili emeklilik sözleşmesi hükümlerine göre işverene veya şirkete bildirilecek. Cayma bildiriminin ulaşmasını takiben 10 iş günü içinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleriyle birlikte çalışana iade edilecek. Cayma hakkı bir başkasına veya işverene devredilemiyor.
DEVLET KATKISI NASIL OLACAK?
Sisteme dahil olanlara devlet aylık katkı payının yüzde 25'i destekte bulunacak. Ayrıca cayma hakkını kullanmayanlara bir kereye mahsus olmak üzere bin lira destek verilecek. En az 10 yıl sistemde kalıp birikimlerini maaş olarak almak isteyenlere devlet toplam birikimin yüzde 5'i kadar bir katkı daha verecek.
İLK 3 YILDA AYRILANLARA KATKI YOK
İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara devlet katkısı verilmeyecek. Devlet katkısı hak ediş oranı 3-6 yıl için yüzde 15, 6-10 yıl için yüzde 35, 10 yılını dolduranlar için yüzde 60, sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için yüzde 100 olacak.
HALEN BİREYSEL EMEKLİLİĞİ OLANLAR NE YAPACAK?
Mevcutta bireysel emeklilği olanlar da otomatik olarak sisteme girecek. İsteyen iki BES'i de bir arada devam ettirebilir. Ya da 2 ay sonra zorunlu BES'te cayma hakkı kullanılarak mevcut BES'le devam edilebilir. Mevcut BES'i iptal edip yeni sisteme geçerseniz, geçmişe yönelik haklarınız iptal olur. Yeni sözleşmenizdeki haklar geçerli olur.
İŞ DEĞİŞTİRİNCE NE OLACAK?
Başka bir işe geçildiğinde, yeni işyeriniz de otomatik katılım kapsamında ise çalışanın daha önce kazandığı birikim, emeklilik süresi gibi haklar yeni emeklilik planına aktarılacak. Yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse, çalışan isterse önceki işyerindeki sözleşme kapsamında ödemeleri kendi yapabilecek.
İŞVEREN DÜZENLEMEYE UYMAZSA CEZASI VAR MI?
İşverenin yükümlülüklerine ve yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca 100 TL idari para cezası uygulanacak.
Ayrıca BES'e otomatik katılımda, işveren, katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorunda.
