Hindistan, 22 Nisan'da Pahalgam bölgesinde 26 kişinin öldürüldüğü terör saldırısına misilleme gerekçesiyle 6 Mayıs'ta Pakistan toprakları ve yine Pakistan'ın kontrolündeki Azad Keşmir bölgesine füze saldırıları düzenledi.
Hint ordusu, "terör yapılanması" şeklinde nitelediği 9 hedefi başarıyla vurduğunu belirtirken İslamabad yönetimi ise sivillere ait 6 noktanın hedef olduğunu, aralarında çocukların da bulunduğu çok sayıda sivilin hayatını kaybettiğin doğruladı.
HER ŞEY NASIL BAŞLADI?
Tüm dünyayı ayağa kaldıran saldırıların ardından Asya'da yeni bir savaşın başladığı da kesinleşti. Öte yandan gözler bir kez daha, iki ülke arasındaki gerilimin kaynağı olan Keşmir'e çevrildi.
Keşmir'in hangi ülke toprakları içerisinde yer alacağı meselesi, Güney Asya'nın en uzun süreli ihtilaflarından biri olarak, 78 yıldır çözüme kavuşmayı bekliyor. Afganistan, Tacikistan, Pakistan, Hindistan ve Çin ile komşu olan Keşmir bölgesi, jeopolitik açıdan önemli bir konumda bulunuyor.
1947'DEN BU YANA BEŞİNCİ SAVAŞ
Uluslararası ihtilafa evrilen Keşmir meselesi, 1947'den bu yana Hindistan, Pakistan ve Çin'in bölgedeki hak iddiaları, bölgede 5 savaşın çıkmasına ve binlerce kişinin yaşamını yitirmesine yol açtı. Keşmir'in tarihi, bölgenin stratejik konumu ve dini yapısı nedeniyle yüzyıllardır farklı güçlerin mücadele alanı sayılıyor.
Keşmir'in Hindu olan Dogra Hanedanlığı'na 1846'da İngilizler tarafından satılması Müslüman nüfusun yönetimde etkisinin azalmasına yol açtı. Hanedanlığın dini kimliğini öne çıkaran yönetim anlayışı, bölgede çoğunluğu Müslüman olan halkın baskılanmasına ve krizin daha da derinleşmesine sebep oldu.
İngiltere'nin 1947'de bölgeden çekilmesiyle Hindistan ve Pakistan'ın bağımsızlıklarını kazanmasının ardından Keşmir'in hangi ülkeye bağlanacağı belirsiz kalırken Pakistan, Keşmir'e saldırı düzenledi. Cammu bölgesine kaçan Hindu Kral Hari Singh'in talebiyle Hindistan olaya müdahil oldu. Bu da Keşmir bölgesinin bir bölümünün 26 Ekim 1947'de imzalanan Katılım Anlaşması'yla Hindistan'a bağlanmasına neden oldu.
HİNDİSTAN BM'YE KARŞI ÇIKTI
Birleşmiş Milletler (BM), taraflar arasında bir ateşkes sağlarken 21 Nisan 1948'de bölgedeki halkın özgürce hangi ülkeye katılmak istediğine dair bir plebisit yapılması çağrısında bulundu. Ancak Hindistan bu referanduma karşı çıkarak bölgedeki askerlerini geri çekmeyip kontrolü altındaki toprakları "Cammu Keşmir" adıyla kendine bağladı ve Keşmir üzerindeki kontrolünü pekiştirdi.
ÖZERK BÖLGE STATÜSÜ ALDI
Pakistan da Hindistan'ın bu hareketine karşılık olarak Keşmir'de kontrol ettiği bölgelere "Azad Keşmir (Bağımsız Keşmir)" ve "Gilgit Baltistan" olarak iki özerk bölge statüsü verdi. Keşmir meselesi veya bu sorunun yol açtığı gerginlikler, Hindistan ve Pakistan arasında dört büyük savaşa (1947-48, 1965, 1971, 1999) neden oldu. Beşinci savaş ise 6 Mayıs 2025 tarihinde başlamış oldu.
ÇİN'İN KEŞMİR BAĞLANTISI
İki yıl arayla bağımsızlıklarını ilan eden Çin ve Hindistan, 1950'lerin başında emperyalizm karşıtı tutumlarla ve Bağlantısızlar Hareketi üzerinden kurulan dostane ilişkilerle birbirlerine karşı olumlu bir tavra sahipti. Çin yönetiminin, 1959'da Hindistan'la Tibet meselesi üzerinden ilişkilerinin kötüleşmesi, iki ülke arasında 1962'de savaşa sebep oldu. Çin, savaş sonrası Tibet'in uzantısı olduğunu iddia ettiği Keşmir'deki Aksai Çin adlı bölgeyi kontrolü altına aldı. Pakistan'ın da kendi kontrolündeki Keşmir'in küçük bir bölümünü Çin'e 1963'te vermesiyle Çin de Keşmir meselesinin taraflarından biri haline geldi.
KONTROL HATTI
Hindistan ile Pakistan arasında 1972'de imzalanan Şimla Anlaşması ile belirlenen Kontrol Hattı (LoC), Keşmir'in Hindistan ve Pakistan kontrolündeki bölgelere ayrılmasını sağladı. 1980'li yılların sonuna doğru Hindistan kontrolü altındaki Cammu Keşmir'de kitlesel halk ayaklanmaları da baş gösterirken şiddet eylemleri, siyasetçilere yönelik suikastlar, adam kaçırma gibi olaylar had safhaya çıktı. Hindistan, bölgedeki olayların Pakistan tarafından desteklendiğini iddia ederken bölgeye de ilave güvenlik gücü konuşlandırdı.
İki ülkenin 1990'ların sonunda peş peşe nükleer silah denemesi yapması, olası bir savaşın boyutları konusunda endişelere yol açtı. 2000'li yıllardaki diyalog çabalarından ise sonuç alınamadı. 2019 yılında Hindistan, yaptığı değişiklikle yarım asırdan uzun süredir Cammu Keşmir'e ayrıcalık tanıyan anayasanın 370'inci maddesini iptal ederek bölgeyi doğrudan merkeze bağladı. Eyalet, 31 Ekim 2019'da resmi olarak merkeze bağlı Cammu Keşmir ve Ladakh "Birlik Toprağı" statüsünde iki bölgeye ayrıldı.
CAMMU KEŞMİR'DE YENİ YÖNETİM
Cammu-Keşmir'de 10 yıl aradan sonra yapılan milletvekili seçimlerinde seçmenler, 18 Eylül, 25 Eylül ve 1 Ekim 2024'te 3 aşamada oy kullandı. 8 Ekim 2024'te açıklanan seçim sonuçlarına göre, Cammu-Keşmir'in eyalet statüsünü ve özel statüsünü geri getirme sözü veren Hindistan Ulusal Kongresi (INC) ile Cammu-Keşmir Ulusal Konferans Partisi ittifakı, 90 sandalyeden 48'ini kazanarak Meclis'te çoğunluğu yakaladı.
Cammu Keşmir'deki yeni yönetim, bölgenin özel statüsünün geri getirilmesine yönelik politika güdüyor. Bharatiya Janata Partisi (BJP) lideri Başbakan Narendra Modi hükümeti, Cammu Keşmir'e özel statünün geri getirilmeyeceğini savunuyor.
