Küresel nükleer yakıt pazarının yaklaşık yüzde 17'sini elinde bulunduran Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom'a bağlı yakıt şirketi TVEL, Rusya'daki tüm nükleer santrallerin nükleer yakıt ihtiyacını karşılamasının yanında 14 ülkede 70'ten fazla reaktöre de yakıt sağlıyor.
Rusya'da, iki üretim tesisi bulunan TVEL'in, Moskova'nın 50 kilometre doğusunda yer alan Elektrostal'daki Elemash (MZS A.Ş) nükleer yakıt üretim tesisi kapılarını ilk kez Türk gazetecilere açtı.
HER 6 REAKTÖRDEN BİRİNE YAKITI TVEL ULAŞTIRIYOR
Şirket yetkilileri dünyadaki her 6 reaktörden birinin üretiminde imzası bulunan TVEL'in aynı zamanda Sibirya'da bulunan Novosibirsk Kimyasal Konsantre Tesisi'nde de nükleer yakıt üretildiğini söyledi.
Türkiye'nin ilk NGS'si olan Akkuyu'daki VVER 1200 tipi 3+ nesil reaktörlere ilk parti nükleer yakıtta Sibirya'daki tesiste üretilerek nisan 2023'te Türkiye'ye getirilmişti.
Önümüzdeki süreçte Elektrostal'da da Akkuyu için yakıt üretimi olacağını söyleyen yetkililer Novosibirsk ile birlikte yılda 300'ün üzerinde nükleer yakıt ve malzeme sevkiyatının bu iki tesisten yapıldığını anlattı.
İLK DURAK YAKIT PELETİ ÜRETİM ATÖLYESİ
Fabrikaya ziyaretimiz sırasında ilk durağımız yakıt peleti üretim atölyesi oldu. Ağırlıklı olarak otomasyon üretimin gerçekleştiği atölyede, Rus ve yabancı tasarımlı çeşitli nükleer reaktörler için yakıt peletleri üretiliyor.
Tesise gelen doğal uranyumun nakliye sırasında gaz halinde olduğunu ve özel mühürlü kaplarda üretim sahalarına aktarıldığını dile getiren tesis görevlileri, uranyum peleti üretmek için uranyum dioksit tozuna dönüştürüldüğü bilgisini verdi.
700 KİLOGRAMLIK YAKIT DEMETLERİ 5 METREYİ AŞIYOR
Atölyenin ardından ise yakıt çubukları ve yakıt demetlerinin üretim sahasını ziyaret ettik.
Uzunluğu 5 metreyi bulan yakıt demetlerinin 700 kilogramdan daha ağır olduğunu dile getiren yetkililer, bir yakıt demetinin bir reaktörde 5 yıldan fazla çalışabildiği bilgisini verdi.
İşleyiş süreci hakkında da detayları paylaşan şirket yetkilileri, her işlemin bir üretim ve teknik denetimi olduğunu, pelet partisi üretildiğinde, kabul muayenesi gerçekleştirildiğini ve muayene sonuçlarına göre bir sertifika düzenlendiğini belirtti.
Devamındaki süreçte ise tüketici temsilcisine sunumdan sonra ürünlerin yakıt çubukları ve yakıt demetleri imalat atölyesine aktarıldığı bilgisi verildi.
ADIM ADIM PARÇA ÜRETİMİ
Elemash (MZS A.Ş) nükleer yakıt üretim tesislerindeki turumuzun son durağı ise parça üretim atölyesi oldu.
Birkaç farklı alandan oluşan atölyede işleyiş ilk olarak üretim alanının hazırlanmasıyla başlıyor. Ardından bileşenin üretim döngüsüne geçiliyor.
Daha sonra sırasıyla parça kesimi, damgalama, yağdan arındırma ve kaynaklama yapılıyor. Kaynak testi, her 5 kaynaklanmış ara ızgarada bir kaynak kalitesini doğrulamak için gerçekleştiriliyor.
DÜNYANIN İLK NGS'SİNE YAKIT BURADA ÜRETİLDİ
Tesisin mühimmat üretimi için inşa edilerek 1917 yılında açıldığını belirten yetkililer, 1954 yılında ise tesisin nükleer enerji için yakıt çubukları ve yakıt demetleri üretimine başladığını ifade etti.
Gezimiz esnasında aynı yıl Obninsk kentinde bulunan dünyanın ilk NGS'si için ilk parti yakıt demetlerinin de bu fabrikada üretildiğini öğreniyoruz.
Üretim tesisinde 1965 yılında nükleer yakıt çubuklarının seri üretimine başlanırken, tesiste 1982 yılında dünyada ilk kez otomatik bir yakıt çubuğu üretim hattı kurulmuş.
