Üniversite sonuçlarının açıklanmasıyla öğrencilerin barınma telaşı da başladı. Yurtlara yerleşemeyen öğrenciler, ev arayışına girdi. Peki, öğrenci kentlerinde konut kiraları geçen yıla kıyasla nasıl değişti?
Endeksa, kayıt dönemi öncesinde Türkiye'de en fazla öğrenci bulunan 10 ildeki kiralık konut değerlerini inceledi. Verilere göre, Temmuz 2024'te bu kentlerin çoğunda kiralar, yıllık olarak enflasyona kıyasla daha az arttı. Ancak öğrenciler tek başıma ev tutmak isterse, en az 14 bin liralık bütçe ayırmak zorunda kalacak.
İSTANBUL'DA 23 BİN LİRA
Öğrencilerin üniversite seçerken hayat pahalılığı nedeniyle büyük çekince yaşadığı İstanbul'da Temmuz 2024 itibarıyla kiralar geçen yılın aynı ayına göre yüzde 46 arttı.
Ancak reel (enflasyondan arındırılmış) olarak yüzde 13 düşüş var. Buna rağmen, Endeksa'nın incelediği 11 kent arasında en yüksek ortalama kira bedeli İstanbul'da. Mega şehirde ortalama birim kira 234 TL/ metrekare, ortalama kira ise 23 bin 373 TL seviyesinde.
Öğrenci kenti olarak anılan Eskişehir'de kiralar Temmuz 2024 itibarıyla yıllık bazda nominal olarak yüzde 69 artarken, reel artış yüzde 1ile sınırlı kalıyor.
Şehirde ortalama birim kira 161 TL/metrekare, ortalama kira bedeli ise 15 bin 900 lira. 6 kamu, 3 vakıf üniversitesi ile öğrenciler için cazip bir eğitim süreci vaat eden İzmir'de kiralar bu yıl, enflasyona göre azalmış durumda.
Temmuz 2024 verilerine göre İzmir'de kiralar geçen yılın aynı ayına göre nominal olarak yüzde 61 arttı, reel olarak yüzde 3 azaldı. Ortalama birim kira 207 TL/metrekare olurken, ortalama kira ise 21 bin 903 TL oldu.
ANTALYA'DA DÜŞÜŞ VAR
Yüksek yabancı talebi nedeniyle son yıllarda ciddi bir fiyat artışıyla karşı karşıya olan Antalya'da konut kira bedelleri normalleşme dönemine girdi. Temmuz 2024 itibarıyla Antalya'da kiralar yıllık bazda nominal olarak yüzde 23 arttı ancak reel olarak yüzde 26 azaldı.
Öte yandan Antalya, araştırmaya konu 10 il içerisinde enflasyona karşı en fazla değer kaybeden il oldu. Ortalama birim kira 172 TL/metrekare, ortalama kira ise 18 bin 749 TL olarak tespit edildi.
EN UYGUN SAKARYA'DA
Başkent Ankara'da kiralar geçen yıla göre yüzde 63 nominal artış gösterdi, reel kiralar ise yüzde 2 düştü. Türkiye'nin ikinci büyük şehrinde ortalama birim kira 176 TL/metrekare, ortalama kira ise 20 bin 965 TL oldu. İstanbul'a yakın konumu nedeniyle öğrencilerin tercih sebebi olan Kocaeli'de kiralar, yüzde 63 artarken reelde yüzde 2 düştü.
Kentte ortalama birim kira 161 TL/ metrekare, ortalama kira ise 18 bin 248 TL. Endeksa'nın incelediği kentler arasında öğrencilerin kiraları kolay karşılayabileceği şehirler olarak Sakarya ve Erzurum öne çıkıyor. Sakarya'da ortalama kira 14 bin 168 TL, Erzurum'da 14 bin 339 TL, Bursa'da 16 bin 44 lira, Konya'da ise 17 bin 309 TL seviyesinde kaldı.
EVE ÇIKMAK BÜYÜK LÜKS
ENDEKSA Genel Müdürü ve Kurucu Ortağı Görkem Öğüt, geçtiğimiz dönemdeki yüksek artışlar sebebiyle fiyatların hâlâ yüksek olduğunu belirterek, "Özellikle ailesinden ayrı yaşamak durumunda kalan öğrenciler için tek başına eve çıkmak büyük bir lüks olmaya devam ediyor. Kiralık evlerin alım gücünü yakalayabilmesi için bu sene başından beri gözlemlenen reel düşüşün devam etmesi gerekiyor" değerlendirmesinde bulundu.
BU YIL ZOR BİR YIL OLACAK
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, konutta arz ve talep dengesinin henüz sağlanamamış olması nedeniyle kira fiyatlarında artışın sürdüğünü söyledi. Haziran 2022'de devreye alınan yüzde 25 zam sınırının 2 Temmuz itibarıyla sona erdiğini hatırlatan Maya, zam sınırının sona erdiği dönemin, talebin yüksek olduğu sürece denk geldiğini ifade etti.
Öğrenciler, evlenenler nedeniyle yaz aylarında talebin artacağını belirten Maya, bunun da kira bedellerine yansıyacağını kaydetti. Maya, deprem nedeniyle azalan stokun, yeni konuta olan talebin de kira artışında etkili olduğunu, bu nedenle bu yıl öğrencilerin daha çok zorlanabileceklerini dile getirdi.
SÖZLEŞMEYE DİKKAT!
Kiralama yapılırken öncelikle sözlü anlaşmalara itibar edilmemeli ve mutlaka yazılı kira sözleşmesi yapılmalı. Öğrenciler ekonomik sebeplerle çoğunlukla tek başına ev kiralamıyor, 2-3 kişi ev arkadaşı oluyor. Bu durumlarda tek kişi yaşayacakmış gibi bir sözleşme imzalamak riskli. Sözleşmeyi tek kişi yapıp, evde 3 kişi yaşanırsa ev sahibi bu durumu kullanıp tahliye isteyebilir.
'Sözleşmeye aykırı davranıldı' diyerek önce ihtar çeker ve 30 gün süre verir. Sonra durum değişmezse tahliye davası açar. Bu nedenle öğrenciler birlikte sözleşme yapıp imzalamalı. Eğer farklı illerde olan arkadaşları varsa bir kişi sözleşme yapmalı ama diğer arkadaşlarının da o evde yaşayacağını isimleri ile sözleşmeye eklemeli.
YÜKSEK KIRA ZORLAYACAK
Altın Emlak Genel Müdürü Mustafa Hakan Özelmacıklı, "Konut arzının olmadığı, kiralık daire bulunamayan şehirlerimizde, aileler için en büyük yük kira olacak" dedi. 2024 yılının ikinci çeyreğindeki yapı izin istatistiklerine de değinen Özelmacıklı "Konut arzının yavaşladığı bir dönem içindeyiz.
Yapı ruhsatı verilen binaların yüzölçümü yüzde 30.9 azalırken, yapı kullanma izin belgesi verilen binaların yüzölçümü ise yüzde 14.7 azaldı. Bu kapsamda deprem sonrası yeni konutlara olan talep, kentsel dönüşüm nedeniyle artan kiralık konut ihtiyacı arzı gittikçe de sınırlı hale getiriyor.
Evlenme ve boşanma sayılarındaki artışlar ve tayinler sonrasında öğrenciler için kiralık daire bulunamaz duruma geldi. Bu nedenle kendi şehirleri dışında öğrenim görecek birçok öğrenci için barınma en önemli sorun haline gelecek.
Hatta bazı veliler kiralık daire bulunmaması nedeniyle, daire almayı düşünüyor. Bu durum hem yüksek kira ödememesine hem de yatırım olarak görülüyor" dedi.
