Eğitimle ilgili Türkiye genelindeki sivil toplum kuruluşlarının uzun süredir tartıştığı zorunlu lise eğitimini Milli Eğitim Bakanlığı gündemine aldı. Dünyada ve Türkiye'de yaşanan gelişmeler, yapay zeka ile eğitim teknolojilerinin dönüşümü, özellikle lise kademesinde okullaşma oranlarının artması, okul dışında eğitim imkanlarının artışı, eğitim istihdam bağının kurulamaması zorunlu eğitim süresini yeniden tartışmaya açtı.
4+4+4 şeklindeki 12 yıllık zorunlu eğitimin son 2+2 yılına, yani lise 3 ve 4'üncü sınıf zorunlu eğitime daha esnek bir model getirmek için MEB'in çalışmalara başladığı öğrenildi. Yapılacak değişikliklerle, eğitimi şekillendiren ve baskılayan merkezi sınavların etkisini azaltmak hedefleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sınav ve sınavlardaki başarıya odaklı bakış açısının eğitim sisteminin kanayan yaralarından biri olduğunu her fırsatta dile getiriyor.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'ne bu yıl itibarıyla 1,5 ve 9'uncu sınıflarda geçen MEB, tartışmalar ışığında eğitimcilerin görüş ve önerilerini alarak, öğrencilerin hem akademik hem de kişisel gelişimlerini destekleyen, öğrenci merkezli modern ve esnek bir lise eğitimi için eğitim süreçlerinde bazı iyileştirme ve zenginleştirme çalışmaları yapması bekleniyor.
MASADA NELER VAR?
Saha çalışmalarının, sivil toplum örgütleri, dernekler ve konun uzmanları tarafından verilen öneri ve görüşler doğrultusunda MEB'in masasında şu modeller yer alıyor:
-3+1 MODELİ: Lise eğitiminin "3+1" olması ve ilk 3 yılın zorunlu eğitim kapsamında, son 12'nci sınıfın ise üniversite sınavına hazırlık yılı olarak yapılandırılması, lise eğitiminin 3 yıla düşürülmesi ve bunun sonunda öğrencilere diploma verilmesi.
-2+2 MODELİ: Bu modelde, 10'uncu sınıfı yani ilk 2 yılı bitiren öğrencilere lise diploması verilecek, akademik anlamda ilerlemek isteyenler lise eğitimine devam edecek ve 2 yıl daha eğitim alacak. Üniversiteye gitmek istemeyen, biran önce mesleğe atılmak isteyen öğrenciler ya MESEM veya açıköğretime ya da istihdam programlarına yönlendirilecek.
-YAŞ MODELİ: Lise eğitiminde zorunlu eğitimini yaş temelli olarak yapılandırılması da öneriler arasında yer alıyor. Burada 16 yaşını bitirenlerin zorunlu eğitimden çıkarılması öneriliyor. Diğer bir öneri ise lise eğitiminin bütünüyle zorunluluktan çıkarılması.
NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?
28 Şubat sürecinde yürürlüğe sokulan 8 yıllık kesintisiz eğitimin uygulandığı, 2010 yılı Kasım ayında gerçekleştirilen 18'inci Milli Eğitim Şurası Genel Kurulu'nda sonra oy çokluğuyla kabul edilen zorunlu eğitimin 1+4+4+4 şeklinde 13 yıla çıkarılması önergesi, uzun soluklu tartışmaların ardından 2012'de 4+4+4 şeklinde hayata geçirilmişti. Sistemin 2023-2024 eğitim öğretim yılında ilk mezunlarını vermesi ve bir döngünün tamamlanmasının ardından zorunlu eğitim süresinin uzunluğu yeniden gündeme geldi.
Eğitim uzmanları akademik başarı düzeyi görece düşük ancak zorunlu eğitim nedeniyle okula devam etmek durumunda kalan öğrencilerin diğer öğrencilerin de akademik başarısızlığına neden olduğunu, disiplin olayları, devamsızlık, sınıf tekrarı ve okul terk oranlarının da bu nedenle artığını belirtiyor. Zorunlu eğitime devam etmek istemeyen öğrencilerin yoğun olarak açık liseye geçiş yaptığını kaydeden uzmanlar, zorunlu eğitim süresinin tartışmaya açılmasını ve Bakanlığın tartışmaları yakından takip ederek teşvik etmesini olumlu karşıladıklarını ifade etti.
DÜNYADA ZORUNLU EĞİTİM
ABD: Eyaletlere göre farklılık gösterse de eğitim genellikle 6 ila 16 veya 18 yaş arası zorunlu.
ALMANYA: Eyalete bağlı olarak 6 ila 15 veya 16 yaş arasındakilerin eğitimini zorunlu kılıyor.
JAPONYA: 6 yaşında başlayıp 15 yaşında biten 9 yıllık zorunlu eğitim dönemi var.
İNGİLTERE: 5 ila 18 yaş arası eğitim zorunlu ancak öğrenciler yüksek öğrenime veya çıraklığa devam etmek istiyorlarsa 16 yaşında okulu bırakabilirler.
FİNLANDİYA ve İSVEÇ: 6 ila 16 yaş arasında zorunlu eğitim vardır ve erken çocukluk eğitimi genellikle 3 yaşta başlıyor.
KABİNEYE SUNULACAK
Lise eğitimiyle ilgili yapılan çalışmalar Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığındaki Kabine toplantısında da sunulacak. Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin katıldığı bir TV programında şu açıklamayı yapmıştı:
''Özellikle yükseköğretime erişimin yaygınlaşmasıyla beraber çok sayıda öğrenci ortaöğretimi müteakip yükseköğretime gidiyor ve otomatikman sanki zorunlu eğitim 16 yıla çıkmış gibi algılanıyor. Bu bir taraftan pozitif, ama bir taraftan da bilhassa mesleki ve teknik eğitim anlamında bizi sanayi, ticaret ve bu anlamda hizmet sektörü nitelikle eleman bulamamak konusunda bizi eleştirmeye başladılar. Böyle olunca biz de bu hani kamuoyunda böyle bir talep gelirse bu tartışılabilir dedik. Ortaya çıkan formüller var. Biz Bakanlık olarak bütün bu tartışmaları titizlikle takip ediyoruz. Bunların içerisinden süzülecek, üzerinde uzlaşılmış konular olursa bunları alıp siyasi mekanizmalarla, Sayın Cumhurbaşkanımızla Kabine'de istişare ederiz''
