Ankara'dan bir haber geçen hafta çok konuşuldu. Makine mühendisi Adnan Yılmazel, yakalandığı Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) sebebiyle henüz 67 yaşında hayatını kaybetmişti. 50 yıla yakın bir süre sigara içen, ilerleyen yıllarda bırakmak istemesine rağmen bunu başaramayan ve 2017 yılında dünyadan göçen babanın avukat kızı Senem Yılmazel, acısıyla baş etmenin farklı bir yolunu buldu. Babasının ölümünden birinci derecede kusurlu olarak gördüğü dünyaca ünlü uluslararası sigara şirketinin peşine düştü.
"Korkmadınız mı?" diye sordum, biraz düşündükten sonra "Biraz çekindim ama Türk adaletine güvendim. Sekiz yıl uğraştım ve babamın ruhunu huzura kavuşturan sonuca ulaştık. Çünkü gerçekten bırakmak istedi yıllarca ama izin vermediler" dedi. Sekiz yıl boyunca dünya devi zehir tüccarına kafa tutup 500 bin TL tazminat kazanan Türk kadınıyla tanışmak için Ankara'nın yolunu tuttum. Buna değdiğini okuyunca anlayacaksınız. Hemen söyleyelim, Senem Hanım kazanılan miktarın babası adına hayır işlerinde kullanılacağını söyledi, "Keşke babam yaşasaydı" diye ekledi.
Sizi tanıyabilir miyiz?
Ben Ankara'da doğdum, büyüdüm. Ankara'yı çok seviyorum. Rahmetli babam Kars'ta doğmuş. 18 yaşında Ankara'ya taşınmış. Üniversiteyi burada okumuş. Daha sonra annemle de burada tanışıp, burada evlenmişler...
Babanız sigaraya ne zaman başlamış?
Babam ben bildim bileli hep sigara içerdi. Ben hiç içmedim. İleri yaşlarda rahatsızlıkları başladı. Bırakmak için çok çaba harcadı, fakat bırakamadı. 13 yaşında başlamış sigara içmeye. Çocuk daha yani! Ben de çocukken hatırlıyorum, Red Kit vardı, ağzında sigara vardı, erkekler için karizma, kadınlar için çekicilik unsuru haline geldi. Hatta reklamları yapılırdı. Cüneyt Arkın, Kadir İnanır sigara içerdi. Türk sinemasının aktörleri sigara içerek konuşma yapardı. Filmlerde kadınlar kırmızı ojeli ve sigara tutan şekilde yer alırlardı, daha ilgi çekerdi. Bu konuda inanılmaz büyük reklam yapılmış. Ciddi anlamda araştırmalar yaptım. Reklamlar yapılmış, doktorlar sigaranın faydalı olduğu ile ilgili reklamlarda oynamış. Subliminal reklamlarla içmeye özeniyoruz.
Babanızın vefatı kaç yılındaydı?
2017 yılında... Hayatımın en kötü süreciydi. Doktorlar bu ölümün sigaradan gerçekleştiğini, artık organlarının yavaş yavaş iflas ettiğini söyledi. 16 gün yoğun bakımda yattı. Yasımı tuttum, üç ay sonra dava açtım. Acıyı güce dönüştürmek gibi, belki bu işin sorumlusunu ortaya koymak istedim. Sigaraların içinde çok zararlı maddeler var. Bu bilinir ama yasaklardan sonra içine bağlılığı artacak maddeler koymuşlar. Bir maddeyi çıkarıp, daha çok bağımlılık yapacak maddeler koymuşlar. Bunlar çok kötü şeyler.
KAFAYA TAKTIM, SEKİZ YIL UĞRAŞTIM
Babanızın sigarayı bırakması konusunda uğraştınız mı?
Çok mücadele ettim, o da bırakmak için çok uğraştı. Dayanamayıp gizli gizli içiyordu arada.
8 yıl süren bu mücadele nasıl başladı?
"Sigara Sağlığa Zararlı" yazıları ABD'de kazanılan davalardan sonra kondu. Türkiye'ye de öyle gelmiş bu uygulama. Avrupa'da kazanılan birkaç dava var, büyük dev sigara şirketleri ile anlaşmışlar. Çok büyük tazminatlar ödenmiş. Araştırdığımda, Türkiye'de açılan davaların birkaçı kaybedilmiş. Ben kafaya taktım ve sekiz yıl mücadele verdim. Ben çok araştırdım; gerek uluslararası yayınları, gerek ABD mahkemelerinin emsal kararlarını, gerek Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerini... Bu arada bilim adamımız Aziz Sancar'ın, "Sigaranın İnsan DNA'sını Değiştirmesi İle İlgili" bir Nobel ödülü aldı. Yani siz bir sigaraya içmeye başladığınızda, belli bir süre geçtiğinde artık DNA'nızda geri dönülemez bir hasar meydana geliyor. Maalesef böyle yani... Bunları hep dava dosyasına ekledim. Başladıktan belli bir süre sonra sigarayı bırakmak neredeyse imkansız bir hale geliyor. Bir tane sigara içtiğinizde, sizin de bağımlı olasılığınız çok fazla. Yani esrar yasak, uyuşturucu yasak, neden yasak? Onu içtiğimiz zaman bağımlı oluyoruz. Aslında sigarada da böyle bir bağımlılık var. Hele ki belli bir süre içtikten sonra, insan vücudunda hasar meydana geliyor.
DUYGUSAL OLARAK ÇÖKTÜĞÜM OLDU
Davaya başlarken kazanacağınızı düşünüyor muydunuz? Karşı taraf dünyanın en güçlü sigara şirketi, korkmadınız mı?
Korkmadım desem yalan olur! Dedim ki, Türkiye'de de herkes davayı kaybetmiş. Ben 23 yıldır avukatlık yapıyorum ve bu davaya da inandım. Öncelikle Türk adaletine inanıyorum, güvenim boşa çıkmadı. Babamın ruhuna hediye gibi oldu. Bu davayı o amaçla açmıştım, babamın ruhu huzur bulsun istedim. O inançla gittim. İlk günden beri kazanacağımı düşündüm.
Sekiz yılda umudunuzu kaybettiğiniz zamanlar oldu mu?
Duygusal olarak çöktüğüm oldu... Bütün deliller toplansın diye bir süreç yaşandı. Her celsede tüm acılarımı tekrar ve tekrar yaşadım. Mahkeme tüm delilleri topladı. 16 sayfalık bir karar çıktı, emsal bir karar. Oy birliğiyle oldu, onur duydum. Bir taraftan çok üzüntülü, bir taraftan sevinçli bir durumdu. Tek tek her şey okunmuş. Uluslararası sözleşmeleri, adli tıp raporlarını yazmışlar, normal hastane raporlarını yazmışlar, fotoğrafları, tüm kanuni düzenlemeleri inceleyerek karara varmışlar. Bu anlamda çok adil bir karar olmuş. Hukuka, bilime uygun bir karar oldu. Türk adaletiyle bir kez daha gurur duydum.
Babanız ne derdi bu konuda sizce?
Bence gurur duyardı.
SİGARAYI BIRAKAMAYAN HERKES TUTSAKTIR
Bu haberi okuyup, "Ben de bırakmayı düşünüyorum" diyenlere nasıl bir mesaj vermek istersiniz?
Benim bu davayı kazanmam milyonda bir ihtimaldi. Onların da sigarayı bırakması tabii ki çok güç. Gerekirse bir psikiyatristten yardım alacaklar, gerekirse ilaç kullanacaklar. Direnecekler, savaşacaklar. Kendi sağlıkları, kendi özgürlükleri için...
İnsanlar neden sigarayı bırakmalı sizce?
Birincisi özgür olmak için... Bir insanın özgür olması için en önemlisi sigaradan özgürleşmesidir. Bir insan eğer sigaraya bağlı olursa, başka her şeye bağımlı olur. Bağımlı bir kişilik ortaya çıkıyor. Özgür olmak, bir şeye bağımlı olmamak demektir. Hiç başlamamak gerekiyor, ya da bırakmaları gerekiyor. İkincisi elbette sağlık için! Bireysel ve toplum olarak sağlık için sigara içmemek lazım. Sosyalleşmek için sigaraya ihtiyaç yok. Cana yakın, iyiliksever toplumuz, sigaraya bizlerin ihtiyacı yok ki! Bizim toplumumuzda sigara içenler çok fazla. Sigara ile ilgili bazı kanunların temelden değişmesi lazım.
YENİ NESİL ÖZGÜRLÜK İSTİYOR, SİGARAYA TAVIRLI
Yeni neslin daha az sigara kullandığı konuşuluyor. Siz ne dersiniz?
Onlar toplumun parlayan yüzü olacak. Onlar özgürlüklerine düşkün, sigara gibi bir bağımlılığa asla teslim olmazlar. İçmeyenler, içenlerden daha fazla olursa o zaman toplum düzelecek
