Geçen haftaki yazının başlığı “Havalar ısındıkça piyasalar yükseliyor”du. Başlığın tek başına biraz havada kaldığını sonradan fark ettim. Söylemek istediğim piyasaların yükselmek için fazla bir gerekçeye ihtiyaç duymadığı, yükselişin yaza doğru devam edeceğiydi. Piyasalar geçen hafta iki önemli badireyi fazla hasar almadan atlattı. Birincisi banka stres testlerinin sonuçlarıydı.
İkincisi ise ABD’de açıklanan işsizlik verileri. ABD belki de bir halkla ilişkiler çalışmasının da yardımıyla bankalarla ilgili sorunları altı ay için dolaba kaldırdı. İki aya yakın süren stres testlerinin sonuçları açıklanırken önce bütün bankaların sermayesinin yeterli olduğu duyuruldu. Sonra medyaya önce bir bankanın, sonra 3 bankanın sermaye artırmak zorunda kalacağı haberleri sızdı. Rakam sonra altı, sonra 14 bankaya kadar çıktı. İhtiyaç duyulan sermaye tutarları da sürekli arttı. Nobel ödüllü iktisatçı Paul Krugman, bu durum karşısında ABD hükümetinin durumu idare etmek için iyimser bir tablo çizmeye çalıştığını, rakamları piyasaları ikna edecek kadar yükselttiğini yazdı. Bankaların sermaye ihtiyacı olmadığına kimse inanmayacaktı.
Testlerle birlikte ABD hükümeti bankalar için güvence verirken kaygıları zamana yaydı. On banka altı ay içinde sermayelerini güçlendirecek, bu arada ekonomi iyiye gider, işsizlikteki tırmanış durursa bankaların zararları da sınırlanacak ve sorun büyük ölçüde çözülmüş olacak. Ama ekonomi kötüye giderse bu kez kredi geri dönüşlerinde yaşanacak sorunlar nedeniyle zararlar katlanacak. Bu durum krizin yeniden büyümesine yol açacak.
İkinci önemli badire ise ABD işsizlik verileriydi. Piyasalar bir süredir makro verileri temel alarak ileriye umutla bakmaya çalışıyor. İşsizlik verileri bu umutların devam etmesi açısından önemliydi. Nisan’da işsizlik oranı yüzde 8.9’a yükselerek 26 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Tarım dışı istihdam 539 bin gibi önemli bir sayıda azaldı ama önceki aylara göre düşüş biraz iyileşme gösterdi. Genelde ekonomideki iyileşmeler hep buna benzer şekilde sınırlı ama piyasalar aylar boyunca süren yoğun satışların ardından ufak tefek iyileşmelere bile olumlu yaklaşıyor. Banka sorununun da birkaç ay ertelenmesiyle piyasaların bu rahatlığı sürdüreceği birkaç ay daha var. Ekonomik veriler ciddi bir biçimde bozulmadığı sürece geleceğe yönelik umutlar korunacak ve piyasalar bunu toparlanma fırsatı olarak kullanmaya devam edecek. Yükselişe devam…
Felaket habercisinin yıldızı parlamıyor
Prof. Nouriel Roubini, krizi ve gelişimini en önce öngören ekonomistlerin başında gelerek “krizi fırsata dönüştürenler”in başında geldi. Dünyanın her yerinde konferanslara çağrılan Roubini’nin geçen ay New York’ta yapılan bir partide etrafının kızlarla çevrilmesi de bunun iyi bir göstergesiydi. Ancak borsalar toparlandıkça Roubini’nin piyasalardaki popülaritesi azalmaya başladı. Roubini geçen hafta stres testlerinin aldatıcı olduğunu, bankalardaki yükselişin geçici olduğunu ve mali sektörün zararının 3.6 trilyon doları bulacağını ısrarlı biçimde tekrarladı. Piyasalar Şubat'ta yaptığının tersine buna tepki göstermedi. Kriz başka bir felaket zinciriyle geri dönene kadar Roubini'nin yıldızı iki ay öncesinde olduğu kadar çok parlamayacak.
Testler yeterince stresli miydi?
ABD’de banka stres testlerinin verdiği mesaj bankaların genelde iyi durumda olduğu yönünde oldu. ABD’nin en büyük 19 bankası bugüne kadar 400 milyar dolar zarar yazmıştı. En kötü senaryoda gelecek iki yılda beklenen zarar ise 600 milyar dolar olarak hesaplandı. ABD hükümeti bankaların 75 milyar dolar sermaye artırması gerektiğini düşünüyor. Bu, büyük bir soru işareti oluşturuyor: Acaba 75 milyar dolar yeterli olacak mı?
IMF’nin son raporunda zarar toplamının 2.7 trilyon dolara ulaşması bekleniyor, bu altı ay önce tahmin edilenin iki katı. Prof. Nouriel Roubini’nin ekibinin tahminleri daha da yüksek: 3.6 trilyon dolar. Bunun yarısının ABD bankaları ve aracı kurumlardan kaynaklanması beklendiğinden, bu zarar tahminleri ve test sonuçları arasında büyük bir kopukluk var. Kimin haklı olduğunu krizin bundan sonraki seyri gösterecek. (www.finanstrend.com)
(Murat Arın 10.05.09)
