Gizemli X gezegeni

Plüton'un gezegen statüsünden çıkarılmasından sonra Güneş sisteminin en dış gezegeni Neptün oldu. Neptün'ün ardında başka bir gezegen olduğu iddiası, 19. yüzyıldan beri savunulsa da bu görüşü destekleyecek hiçbir bilimsel veri bulunmadığı için astronomi dünyasında fazla bir popülarite kazanmadı. Ancak bu durum 2016 yılının başında değişti. İki astronom Konstantin Batygin ve Michael E. Brown, Neptün'ün arkasında dokuzuncu bir gezegen olması gerektiğini iddia ettiler. Bu iki bilim insanının iddiasının en önemli gerekçesi, Neptün ötesinde bulunan Kuiper Kuşağı'ndaki cisimlerin olağan dışı yörünge hareketleriydi. Kuiper Kuşağı, Neptün ötesinde Güneş sisteminin en dış katmanında yer alan, asteroidlerden oluşan devasa halkadır. Asteroid kuşağından 20 kere daha büyüktür. Bu bölgede bulunan altı cismin eliptik yörüngeleri, sekiz gezegenin yörüngesine göre 30 derece 'aşağıya doğru' eğik durumda. Batygin ve Brown'a göre bu cisimlerin ilginç yörüngeleri bu bölgede devasa bir gezegenin varlığı ile açıklanabilir. Bilgisayar kullanarak bu gezegenin olası yörüngesi ve büyüklüğü hesaplandı. Plüton'un gezegen sayıldığı yıllarda Güneş sisteminin onuncu gezegeni olmaya aday olduğu için bu hipotetik gezegen Roma sayı sisteminden esinlenerek X gezegeni ismi ile anıldığı için biz de bu ismi kullanacağız. Hesaplara göre bu gizemli X gezegeni Dünya'nın 10 katı kütleye ve iki ila dört katı büyüklüğünde bir çapa sahip olmalıydı. Gezegenin yörüngesi epey büyük ve eliptik olmalıydı, öyle ki bu gezegenin Güneş etrafında bir turu ortalama 15 bin yıl almalıydı. Bu çalışmadan birkaç ay sonra X gezegeninin varlığı lehinde bir başka kanıt daha ortaya çıktı. Elizabeth Bailey'nin yardımı ile Caltech'teki astronomi grubu çok ilginç bir bulgu ortaya attı. Güneş sisteminin en büyük gizemlerinden biri, Güneş'in kendi etrafında döndüğü eksenin onun etrafında dönen sekiz gezegenin yörüngesinin oluşturduğu düzleme göre hafifçe eğik olduğudur. Güneş'in ekvatoru, sekiz gezegenin yörüngelerinin bulunduğu düzlemle 6 derecelik bir açı yapar. Normal şartlar altında bunun 0 derece olması beklenirdi. Neden böyle bir açı olduğu çözülememiş bir gizem. X gezegeninin varlığı ise bu gizemi çözme potansiyeline sahip. Bu gezegen çok büyük olasılıkla sonradan Güneş sistemine girdi ve gezegenleri gerçek düzlemlerinden dışarı çıkardı. Bu da söz konusu gizemi açıklayabilir. Bu açıklama da X gezegenine inanmak için bize ek bir gerekçe sunuyor. Ayrıca söz konusu grubun çalışmasına göre X gezegeninin varlığı, Kuiper Kuşağı'ndaki nesnelerin neden Güneş sistemindeki diğer cisimlere göre yörüngelerinde ters yönde hareket ettiklerini de açıklayabilir. X gezegeninin muhtemel yörüngesi hesaplanmasına rağmen iki yıldır ne yazık ki hâlâ gözlemlenemedi. Bunun nedeni, gezegenin Güneş'ten çok uzak olması. Gezegen o kadar uzak ki Güneş'ten çok az ışık alıyor ve dolayısıyla uzaya çok az ışık yansıtıyor. Bu da gezegenin teleskoplar tarafından görünememesine yol açıyor. Ancak bilim insanları gezegenin radyo dalgaları yayıyor olabileceği kanaatinde. Bundan dolayı büyük patlamadan arta kalan ışınımı tespit eden uydular, bu dalgaları tespit etmeye çalışacak. Söz konusu dalgalar tespit edilirse, yıllar sonra Güneş sistemimizde yeni bir gezegen tespit etmiş olacağız.

BİLİM TARİHİNDEN NOTLAR
Kimyanın babasının hazin sonu
Antoine-Laurent de Lavoisier (1743-1794) modern kimyanın babası olarak bilinen Fransız kimyacıdır. Yanmanın oksijenle ilgili olduğunu fark etmiş, oksijen ve hidrojene ismini vermiş, silikonu öngörmüş ve kükürdün element olduğunu keşfetmiştir. Lavoisier'in bilime en önemli katkılarından biri kimyasal süreçler sırasında kütlenin korunduğunu göstermesidir. Lavoisier bütün bu başarılarına rağmen hayatını talihsiz bir şekilde kaybetmiştir. Fransız Devrimi'nden sonra mahkemeye çıkarılan Lavoisier, devrim karşıtı aristokratlara yakın olmak ve vergi toplamada yolsuzluk suçundan suçlu bulunmuş ve giyotinle ölüme mahkûm edilmiştir. Bu karara itiraz edenlere yargıç: "Fransa'nın bilim insanlarına ve kimyacılara ihtiyacı yoktur" cevabını vermiştir. Lavoisier daha 50 yaşındayken idam edilmişti. Bir buçuk yıl sonra eşyaları eşine teslim edildiğinde Fransa, Lavoisier'in suçsuz olduğunu kabul etmişti. Yaklaşık bir asır sonra Lavoisier'in Paris'te heykeli dikilecekti. Daha sonra heykelin yüzünün aslında Lavoisier'e değil, bilimler akademisi sekreteri Marquis de Condorcet'e ait olduğu anlaşılacaktı.

GÜNCEL HABER
Şehrin büyüklüğü mutluluğu etkiliyor
McGill Üniversitesi ve Vancouver Ekonomi Okulu'ndan mutluluk üzerine araştırma yapan bir ekip, Kanada'daki nüfusun refah düzeyi üzerine bir çalışma raporu yayınladı. Ulusal düzeyde yürütülen anket çalışmalarında toplanan 400 bin yanıt, ülkenin tüm coğrafyasını temsil eden 1.200'den fazla topluluğun refah düzeyini belirlemede kullanıldı. Toplum düzeyinde mutlulukla ilişkilendirilen faktörlerin neler olduğunu tespit için, Kanada'daki nüfus sayımından elde edilen rakamların yanı sıra, diğer anket verileriyle de çapraz referanslama yapıldı. Başlıca bulgular, nüfus yoğunluğu ve mutluluk arasında çarpıcı bir ilişkinin olduğunu gözler önüne serdi. Araştırmacılar, 1,125 topluluğu ortalama mutluluk oranına göre sıraladıklarında, yüzde 20'lik orandaki en mutsuz kesimin nüfus yoğunluğunun, en mutlu yüzde 20'lik kesime göre tam sekiz kat daha fazla olduğunu gördüler. Sonuçlar, kentsel bölgelerde yaşayanların daha az mutlu olduklarını gösteriyordu. Ayrıca, en düşük mutluluk oranına sahip topluluklarla kıyaslandığında, en yüksek mutluluk oranına sahip topluluklarda ibadethaneye gitme oranının daha yüksek olduğunu, ve içinde bulundukları topluluklarda aidiyet duygusunun daha gelişmiş olduğunu gözlemlediler.

ŞAŞIRTAN GERÇEKLER
Sakallar vücudumuzda en hızlı büyüyen tüylerdir. Sakalımızı hiç kesmeseydik ömrümüz boyunca 10 metre uzunluğu bulurdu.
Güneş'in kendi etrafında dönmesi 25 ila 35 gün arası bir zaman alır.
Gözlerimiz tam 10 milyon farklı renk tonunu ayırt edebilir.
Erkekler kadınlardan daha çok hıçkırır.
DOĞRU BİLDİĞİMİZ YANLIŞLAR
Kuzey Yıldızı'nın gökyüzündeki en parlak yıldız olduğu söylenir. Bu iddia doğru değildir. Kuzey Yıldızı, gökyüzündeki en parlak 49. yıldızdır.
Düztabanlığın spor yapmak ve uzun yürüyüşlere engel olduğu söylenir. Oysa yapılan araştırmaların sonucunda düztaban bireylerin spor yaparken sakatlanma ihtimalinin yaygın inancın aksine daha yüksek olduğunu gösteren hiçbir bilimsel veri yoktur. Düztaban kişiler, çekinmeden spor yapabilirler.

?BİLİMSEL BİLMECELER
Cabir Dede pazardan meyve almıştır. Hangi meyvelerden kaç adet aldığı sorulduğu zaman şu cevabı vermiştir: "Torbamdaki meyvelerden ikisi dışında hepsi elma, torbamdaki meyvelerden ikisi dışında hepsi muz, torbamdaki meyvelerden ikisi dışında hepsi şeftali." Cabir Dede kaç tane meyve almıştır?
Ali, Veli ve Celali hırsızlıkla suçlanmaktadırlar. Üçünün ifadesi şöyledir: - Ali: Ben hırsız değilim. - Veli: Ali yalan söylüyor. - Celali: Veli yalan söylüyor. Eğer sadece bir kişi doğru söylüyorsa, o zaman hırsız kimdir? Not: Çözümü haftaya Pazar SABAH'ta açıklanacaktır.
GEÇEN HAFTANIN ÇÖZÜMLERİ
Cevap 10'dur.
Ahmet, Ölüdeniz'de suya düşmüştü. Ölüdeniz'de su çok yoğun olduğu için Ahmet batmadan su yüzeyinde kalabilmişti.
SÖZLER
Fikirlerin kanatları vardır, kimse insanlara ulaşmasını engelleyemez. İbn Rüşd