Nedir kök hücre tedavisi? Hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır? Nasıl elde edilir? Nasıl nakil edilir? Tüm bu soruları Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi ve aynı zamanda Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kök Hücre ve Gen Tedavileri Araştırma Merkezi Müdürü olan Prof. Dr. Gökhan Tolga Adaş'a sordum. Yaptığı başarılı kök hücre nakilleriyle adını defalarca uluslararası dergilere yazdıran aynı zamanda genel cerrahi uzmanı olan Prof. Dr. Adaş, "Kordon kanından elde edilen kök hücre, nakille hastalıklı hücrenin sağlıklı hücre ile yer değiştirme işlemi. Organ nakline benzer bir yöntem. Tek fark bir organ yerine hücrenin nakledilmesi" dedi.
HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIYOR
Kök hücrenin çok geniş bir konu olduğunu belirten Prof. Dr Adaş, kök hücre tedavisinin hangi branşlarda kullanıldığını ise şöyle açıkladı: "Kök hücre tedavileri 1960'lardan itibaren hızlanarak, birçok branşta yapılıyor. Nörolojiden beyin cerrahisine, genel cerrahiden göze, cildiyeden tutun da plastik cerrahiye, ortopediden ürolojiye birçok branşta kullanılıyor. Niçin kullanılıyor? Şimdi biz bir yerde problem olduğunda ne isteriz. Yenilenmesini. O yenilenmenin de hızlı olmasını istersiniz. Kök hücrenin bu fonksiyonlarını kullanılıyoruz." Kök hücrelerin nasıl çalıştığını ise Prof. Dr. Adaş, şu örneklerle açıklıyor: "Örneğin karaciğerimizde, böbreğimizde özellikle hastalığın akut döneminde vücut bütün haberleşme ağını açıyor. Her tarafa sinyal gönderiyor. Bu sinyalle 'benim karaciğerde bir problemim var' diyor. Vücut bütün kök hücreleri oraya gönderiyor. Bu kök hücreler, gidiyor oraya yerleşiyor. Neye ihtiyaç var ise ona dönüşüyor. Bu hücreler aynı zamanda son derece akıllı hücreler. Şöyle düşünün, bir yerde bir felaket var. Ne yapıyorsunuz? Teyakkuza geçip, yardım seferberliği başlatıyorsunuz. Siz bu bölgeye bin kişi yolluyorsunuz. Neye ihtiyaç var. Yani nerede problem varsa kök hücre bunu algılıyor. O hücrenin fonksiyonuna dönüşüyor. Yüksek zeka gibi çalışıyor. Görev tanımlamaları yapılarak, bir nevi askerler o bölgeye salınıyor. Hücreler, o organın hücrelerini taklit ediyor. Bunun kontrollü olarak yapılması lazım. Yanlış yapılırsa, hücreler bu defa sizin kontrolünüz dışında çoğalıp, tümör oluşturabilir."
AĞIR KOVİDLİ HASTALARI HAYATA DÖNDÜRDÜ
KÖK hücre naklinin şimdiye kadar hastanelerinde 110 kişiye uygulandığını söyleyen Prof. Dr. Adaş, "Bu hastaların 107'si ağır Kovid geçiren hastalardı. Hatta ağır Kovid geçiren, yoğun bakımdaki bir doktor arkadaşımıza da kök hücre nakli yaptık. Bu kök hücre nakillerinin başarılı sonuçları birçok uluslararası tıp dergisinde yayınlandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) referans yayın olarak kabul etti. Peki Kovid- 19'da neyi başardı kök hücre nakli? Organ yenilenmesini başardı. Kovid, akciğerleri yüzde 80-90 tutabiliyor. Kök hücre burada çok akıllı olduğu için tüm askerleri ile Kovid'in tuttuğu organları yeniliyor" diye konuştu.
ÜLKEMİZ SAĞLIK TURİZMİ İÇİN ADAY
ÜLKEMİZİN kök hücre naklinde başarılı olduğunu belirten Prof. Dr. Adaş, "Türkiye, çevre komşu ülkelerle kıyasladığımız zaman çok iyi bir teknolojiye sahip. Çin ve Amerika'dan sonra kök hücre naklinde ülkemiz 5'inci sırada. Çin hücresel tedavilerden yılda 70-80 milyar dolar para kazanıyor. Türkiye de sağlık turizmi için aday" dedi.
ENKAZDAN KURTARILAN GENÇLERE UYGULANDI
YÜZYILIN büyük deprem felaketinden saatler sonra enkazın altından sağ kurtarılan iki gence de kök hücre naklinin yapıldığını söyleyen Prof. Dr. Adaş "Birinin bacağı diğerinin kolu ampüte edilecekti. Kordon kanından elde edilen kök hücre nakliyle iki gencimizin uzuvlarını da umutlarını da kurtardık" dedi.
SAĞLIK BAKANLIĞI'NIN İZNİYLE YAPILIYOR
SAĞLIK Bakanlığı'nın kök hücre nakline kanun ve yönetmeliklerle izin verdiğini belirten Prof. Dr. Adaş, sistemin nasıl işlediğini ise şöyle açıkladı: "Hastaların detaylı dosyalarını iki komite şeklinde hazırlıyoruz. Naklin neden uygulanması gerektiğini ayrıntılı bir şekilde anlatıyoruz. Vaka bilgileri Sağlık Bakanlığı'na gönderiliyor. Sağlık Bakanlığı Kök Hücre Etik Kurulu'nda değerlendiriliyor. Etik kurul onay verirse Bakanlıktan izin geldikten sonra kök hücre nakli yapabiliyoruz."
