MELATONİN HORMONU NEDİR?
Melatonin Hormonu beyinde bulunan epifiz bezinden özellikle geceleri ( karanlıkta ) salgılanan bir hormondur. Bu hormon triptofan adı verilen bir aminoasitten elde edilmektedir. Triptofan, vücutta sentezlenemeyen dışardan alınması gereken bir aminoasittir ve seratonin hormonunun sentezlenmesinden de sorumludur. Bu hormon, insan beyninde ( tüm memelilerin beyninde ) salgılanan ve vücudun uyku düzeninin sağlanmasından sorumludur. Bu hormon, kişi biyolojik saat ritmini ayarlamaktadır.
UYKU SÜRESİ MUTLAKA KARANLIK ORTAMDA GEÇİRİLMELİDİR
Karanlıkta uyumak, sadece derin bir uyku sağlamaz. Karanlık ortamlar, melatoninin salgılanması için de gereklidir. Kişiden kişiye değişmekle birlikte bu hormon en çok saat 23:00 – 05:00 arasında salgılanmaktadır. Temel mantık; melatonin hormonu, epifiz bezinin pineolasit hücrelerinden salgılanmaktadır. Bu hücreler ışığa duyarlı olup, bir ışık uyaranının beyne ulaşmasıyla melatonin salgılanmasını keserler. Jetlag denilen ( biyolojik ritm ile ilgili bir sorun) olayın nedeni de bu hormondur.
KANSER TÜMÖRÜNDE BÜYÜMEYİ AZALTIYOR
Yapılan araştırmalarda gece görev yapan insanların daha çabuk hastalandığı ve kanser hastalığına yakalanma risklerinin daha fazla olduğu bulunmuştur. Gece çalışan kadınlarda meme kanseri riskinin fazla olması araştırmalarla ortaya konmuştur. Güçlü bir bağışıklık sistemi, dinç ve sağlıklı bir vücut için önemli bir hormondur. Yapılan araştırmalarda, melatoninin pek çok kanser tümöründe büyümeyi azalttığı ve baskıladığı gözlenmiştir.
MELATONİN EKSİKLİĞİ NEDİR?
Yaşla birlikte vücutta melatonin seviyesi yüksek oranda düşmektedir. Genç bir insanda 100 birim melatonin varken ileri yaşlarda 30 birime kadar düşmektedir. Eğer bu seviye, diğer faktörlerle birlikte normalden fazla düşerse yaşlanma süreci hızlanır, hastalıklara yakalanma oranı yükselir. Yetersiz uyku, stress, huzursuzluk gibi faktörler melatonin eksikliğini tetikliyor. Melatonin eksikliği sıkıntı ve depresyonu tetiklemekte, oluşan bu durum eksikliğin daha da artmasına yol açarak kısır bir döngü oluşturabilmektedir.
Bilindiği gibi görme özürlü insanlar kansere yakalanma oranı çok düşüktür. Bunun sebebinin ise melatoninle ilgisi olduğu düşünülmektedir.
Gece uyunan ortamın mutlak surette ışıksız olması gerekmektedir. Ayrıca; elektromanyetik dalgalarda melatonin üretimini baskılayacağından, gece uyunan mekanlarda televizyon, bilgisayar, cep telefonu gibi aygıtların hiç olmaması veya prize takılı olmamaları gerekmektedir. Özellikle televizyon ve cep telefonu ekranının başında uzun süre durulmaması gerekmektedir.
Sigara, alkol kullanımı, aşırı kahve tüketimi, bazı ilaçlar da melatonin hormonu üretimini baskılayabilmektedir.
Not: Bebekler için de bu hormon çok önemlidir. Özellikle ilk 3 aya kadar bebekler melatonini anne sütünden karşılar. Eğer annede eksikliği varsa, sütte dolayısı ile bebekte de melatonin seviyesinde düşme görülür. Yapılan araştırmalar, anne sütünde bu hormonunun en fazla yükseldiği zaman akşam saatleridir. Melatoninin bebeklerde sancı, uykusuzluk, alerjik problemleri engellediği bilinmektedir.
Not: Kanser Hastalarının mutlaka bol karanlıklı ortamda uyuması gerekmektedir.
MELATONİN SALGISINI ARTIRAN BESİNLER
Yukarıda belirttiğimiz gibi triptofan aminoasidi vücutta melatonin ve seratonin sentezi için kullanılır. Bu yüzden vücutta yeteri kadar triptofan olmadığı zaman da melatonin salgısı düşebilmektedir.
Triptofan içeren yiyecekler :
Et, balık, peynir, muz, çilek, elma, portakal, böğürtlen, fıstık, ceviz, antep fıstığı, badem, kestane, patlıcan, ıspanak, brokoli, bezelye, yosun, lahana, soğan, domates, mantar, karnabahar, patates ve salatalık, kuru fasulye, barbunya fasulyesi, nohut, kabak, çemen, susam, keten tohumu ve ayçiçeği tohumlarında bulunur.
Bunların dışında; Kızılcık, deve dikeni, rezene, anason, çemen, hardal ve sarı kantaron gibi gıdalarla, çinko ve magnezyum içeren besinler de melatonin hormonu salgısını arttırırlar. Özellikle kızılcık suyunun bu konuda oldukça etkili olduğu söylenmektedir.
