DAİŞ niye bitirilemiyor?

Paris katliamı sonrasında DAİŞ'e karşı bir ortak dilin oluşması doğal. Görünüşe bakılırsa herkes DAİŞ'e karşı. Esad, PYD/PKK, Suriye muhalefeti, İran, Rusya, Türkiye, Irak Kürdistanı, Kuveyt, Suudi Arabistan, Avrupa ve ABD… Herhalde dünyanın hiçbir döneminde hiçbir örgüt böylesine güçlü bir koalisyonu karşısına almamıştı. Ama yine herhalde hiçbir dönemde bir örgüt böyle rahatlıkla varlığını sürdürüp etkili bir eylem kapasitesine ulaşmamıştı. Burada bizi rahatsız etmesi gereken bir soru yok mu? Dünyanın en büyük askeri güçlerinin işbirliğine rağmen nasıl oluyor da DAİŞ bitmiyor? Cevabın epeyce karmaşık bir sosyolojik/ideolojik arka planı olduğunu biliyoruz: DAİŞ bitmiyor, çünkü insani malzeme Batıdan geliyor. Dolayısıyla Ortadoğu'da bitirilse bile, tespihin dağılmış taneleri gibi tüm Batı dünyasında hücreler halinde daha uzun süre yaşayabilir.

Ancak bunun mümkün olması güçlü bir merkezin varlığına bağlı. Diğer bir deyişle eğer DAİŞ Ortadoğu'da yıkılırsa, Batıdaki uzantılarının da melezleşmesi, sulanması, entegrasyona açık hale gelmesi daha kolay. Bu nedenle DAİŞ'in üzerine tek hamlede yüklenilmesi mantıklı bir beklenti. Ama öyle olmuyor… Görünüşe bakılırsa Batılı ülkeler Ortadoğu bataklığında kendi çocuklarını feda etmek istemedikleri için… Ancak bir unsur daha var: DAİŞ'in yaşatılması bir ülke hariç hemen herkesin işine geliyor.

Esad'dan Hizbullah'a, oradan İran'a, Rusya'ya ve hatta Çin'e uzanan çizgi açısından bakıldığında DAİŞ'in varlığı çok kritik. Bu sayede Esad'ın savunulması, bir süre daha iktidarda kalması, geçiş döneminde sahip çıkılması mümkün oluyor. Bu sayede İran Hizbullah'ı da devrede tutarak bölgede Sünnilik karşısında Şia'nın politik stratejisini sahaya yansıtabiliyor. Bir yandan derin istihbarat ağları üzerinden topluma nüfuz ederken, diğer yandan da doğrudan Suriye ve Irak'ın merkezi yönetimleri üzerinde hegemonya kuruyor. Yine bu sayede Rusya Ortadoğu'ya inmeyi meşrulaştırıyor ve askeri gücü sayesinde kendisine kalıcı köşe taşları yaratıyor. Bu arada Çin de kendisine rol arıyor. Bunların hepsi DAİŞ'in düşmanı ve onunla savaşıyor gözüküyorlar… Ama aslında her biri DAİŞ'in varlığına muhtaç ve onun bir anda yok olmasından da memnun olmayacaklar.

Diğer tarafta ilginç bir koalisyon var. Bir uçta DAİŞ'le tam anlamıyla düşman bir Türkiye. Çünkü DAİŞ'in savunduğu İslam AK Parti tasavvurunun tam zıddı. Eğer AK Parti yeni Müslümanlığı tarif edebilirse, bu DAİŞ'in ideolojik yenilgisi olacak. Aksine DAİŞ'in manevi hakimiyet alanının genişlemesi ise AK Parti'nin Müslümanlık önerisini kadük edecek. Yelpazenin diğer ucunda DAİŞ'in bitirilmesini isteyen, ama diğer İslami gruplara da güvenemeyen, radikalleşme konusunda kendi katkılarını takdir edemeyen, bu arada maliyeti de asgaride tutmaya çalışan Avrupa ve ABD bulunuyor. Yelpazenin ortasında ise DAİŞ'i düşman olarak görse de, onun merkezi yıpratmasından hoşlanan PYD ve Barzani ile bu örgütün Şia karşısındaki gücünden hoşlanan Kuveyt ve Suudi Arabistan. Bunların hepsi de DAİŞ sayesinde kendilerini bölgede önemli kılmaya çalışıyorlar.

Herkes DAİŞ'e karşı. Ama bir kanat onu küçültmek istese de ortadan kalkmasını istemiyor. Diğer kanat ise DAİŞ'in ortadan kalkmasını istese de onu küçültüp yok edecek dirayete, isteğe ve iradeye sahip değil. Bu hengâmede asıl tehdidi yaşayan Türkiye çırpınıp duruyor ama o da bir yandan PKK ile savaşmak durumunda kaldığı için etkin olamıyor.