Türkiye sinemasında dağıtım tekeli: Rüşvet, kayırmacılık ve kültürel çoraklık

Türkiye'de sinema sektörü, her geçen gün daha büyük bir bataklığa saplanıyor. Özgün hikayeler anlatmak, nitelikli filmler üretmek isteyen bağımsız sinemacılar için sektör adeta bir mayın tarlasına dönmüş durumda. En büyük mayınlardan biri ise dağıtım tekelleşmesi…
Korku filmleriyle tanıdığımız yapımcı Tarık Karakulak'ın sosyal medyada paylaştığı mesajlar, sektörün en bilinen sırlarını bir kez daha gün yüzüne çıkardı: Sinemalarda salon bulabilmek için artık iyi film yapmak yetmiyor, cömertçe 'ön ödeme' yapmak gerekiyor. Üstelik bu ödeme sadece salon kirası değil -birçok yapımcının iddiasına göre- işin içinde dağıtımcıya 'rüşvet' adı altında giden meblağlar da var. Türkiye'de film dağıtımında büyük şirketlerin elinde tuttuğu güç, sektörü adeta boğuyor. Sinema sahibinin dağıtım şirketi en güçlüler arasında mesela. Bu şirketler, "Bu filmde star oyuncu yoksa dağıtmam" ya da "Garantili para vermezsen salon bulamazsın" gibi tavırlarla bağımsız sinemacıları sürecin dışına itiyor. Sonuç mu?

SANAT FİLMLERİNE SALON YOK
Sanatsal değeri yüksek bağımsız filmler salon bulamazken, kalitesiz korku filmleri yalnızca ön ödeme yaptıkları için Türkiye'nin en büyük sinema salonlarında geniş bir gösterim şansı elde ediyor. 2.000 izleyici bile çekemeyen, vasat filmler en iyi salonları işgal ederken, nitelikli yapımlar sinemaseverlere ulaşamıyor.
Dağıtımcıların keyfi kararları yüzünden Türkiye'deki sinema sektörü hem ekonomik hem de sanatsal anlamda geriye gidiyor.

DENETİM ŞART
Sinema, sadece para babalarının yatırım yaptığı bir ticaret alanı mı, yoksa sanatsal üretimin desteklenmesi gereken bir kültürel alan mı? Eğer sinemayı gerçekten bir sanat dalı olarak görmek istiyorsak, dağıtım tekellerinin kontrolsüz gücüne karşı acilen bir denetim mekanizması oluşturulmalı.
Bağımsız sinemacılara salon açılmaması, yalnızca bireysel bir haksızlık değil; aynı zamanda Türkiye'nin kültürel üretimine vurulmuş ağır bir darbe. Yıllardır sinema sektörü içinde dönen 'dağıtımcı rüşveti' meselesi artık saklanamaz hale geldi. Peki, kim harekete geçecek?
Gerçekten bu sorunu cevabını merakla bekliyorum. Birkaç tekelin insafına bırakılmış bir sinema sektörü, sanatsal özgürlüğü değil, sadece 'kim daha çok öderse onun kazandığı' bir düzeni yaratır. İşte bu yüzden, Türkiye'deki sinema dağıtım tekelleşmesine karşı gerçek bir mücadele verilmezse, yarınlarımızı sadece vasat ve ticari hesaplarla şekillenen filmlerle geçireceğiz. Ve belki de en acısı şu: Harika bir film çekseniz bile, salon bulamazsanız, o film hiç var olmamış gibi olacak.

2025'İN SANAT TRENDLERİ
2025'te sanat dünyasını şekillendirecek beş sosyal medya trendi paylaşıldı. Dijital uzman Haydn Corrodus, yapay zekanın yükselişinden, influencer kültürünün sanat dünyasına girmesine kadar, sektörün 2025 yılında sosyal medyadan bekleyebileceği trendlere ilişkin öngörülerini paylaştı:
Kültür kurumları, daha uzun videolardan kısa klipler üretmekten, ilgi çekici metinler kurgulamaya kadar içerik oluşturmalarını kolaylaştırmak için yapay zeka araçlarını giderek daha fazla kullanacak.
Kamuoyu, özellikle sanatta yapay zeka kullanımıyla ilgili huzursuzluk duymaya devam ederken, kuruluşlar kendi içlerinde yönergeler oluşturmayı düşünmeli ve izleyicileri için feragatnameler veya perde arkası bilgiler gibi şeffaf bir iletişim stratejisi oluşturmalıdır.
Daha uzun video içerikleri sosyal medya hikaye anlatımının temel unsurlarından biri haline geliyor.
TikTok ve Instagram gibi platformlarda, 90 saniyeyi aşan videolar sıklıkla 'sizin için' ve 'keşfet' akışlarında görünerek daha derin etkileşim fırsatları sunuyor.
Tank Museum; TikTok, YouTube ve YouTube Shorts için kısa ve uzun biçimli video kombinasyonunu oluşturup bunu ince bir sanat haline getiren iyi bir örnek...