Küresel piyasalara geçen hafta kaygılar egemen oldu. Rusya'ya uygulanan yaptırımlar başta Almanya olmak üzere Avrupa ekonomilerini olumsuz etkilerken Ukrayna'daki iç savaş giderek daha şiddetli bir hal almaya başladı. ABD'nin İslam Devleti IŞİD'i vurmaya karar vermesi, borsalardaki satışları artıran bir diğer unsur oldu.
Dünya ekonomisi için haberler genelde olumsuz bir akış izliyor. İtalya yeniden durgunluğa girdi, Fransa'dan sonra Almanya da resesyona ilerliyor. Japonya'da, satış vergisinin devreye alınmasından önce ekonomi hızlanmıştı. İkinci çeyrekte ise ilk çeyrekteki büyümeyi silecek daha büyük bir daralma olduğu tahmin ediliyor.
Dünya büyük bir durgunluğa doğru ilerlerken bölgesel çatışmaların şiddetlenmesi, ekonomileri daha hızlı aşağı çekiyor. Bütün bunlar yeterli değilmiş gibi Ebola virüsü Afrika'dan hızla yayılıyor. Ebola'nın tedavisi yok ve hastalığa yakalananlarda ölüm oranı yüzde 50'nin üzerinde, yüzde 60'lara varıyor. Virüsün Afrika'dan diğer kıtalara yayılması dünya için ciddi bir risk teşkil ediyor. Ebola'nın bir terörist saldırı için kullanılması ise büyük bir felaketin kapısını aralayabilir.
IŞİD VE UKRAYNA
Perşembe günü ABD'nin İslam Devleti (IŞİD) güçlerini bombalama kararı alması borsalardaki satışları artıran önemli gelişmelerden biri oldu. IŞİD'in Kuzey Irak'taki Kürt bölgesine ilerlemesi, ABD'nin kararında önemli bir rol oynadı. Bununla birlikte ABD'nin yaptığı hava akınlarından sonuçları belirsiz. Irak ve Suriye'de büyük bir alanı işgal eden IŞİD'i sınırlı bombalamalarla durdurmak olanaksız. Ancak bu saldırıların IŞİD'in daha saldırgan yapma ihtimali bulunuyor. IŞİD, ülkenin en büyük barajını ele geçirdikten sonra hem Musul'u hem Bağdat'ı sular altında bırakabilecek bir gücü elinde tutuyor. IŞİD'in Bağdat'a yürümesi petrol fiyatlarını zıplatarak küresel piyasalarda yeni bir satış dalgası başlatabilir.
Ancak dünya için kısa vadede daha büyük bir risk Ukrayna. Ukrayna ordusu, bağımsızlık için mücadele eden Rusya yanlılarına saldırılarını yoğunlaştırdı ve ölü sayısı binlere ulaştı. Rusya bugüne kadar bu saldırılara, ayrılıkçılara üstü kapalı destek vererek yanıt verdi. Hafta içinde Polonya dışişleri bakanı, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmeye hazırlandığını iddia etti.
Borsalarda satışlara yol açan bu haberin gerçeklik payı yüksek. Rusya, Ukrayna'daki vatandaşlarını koruma konusunda köşeye sıkışmış durumda ve iyi hal göstermesi herhangi bir sonuç getirmediği gibi ABD ve Avrupa'nın yaptırımları giderek şiddetleniyor. Rusya Başkanı Vladimir Putin, krizin barış yoluyla çözülmesi konusunda önemli adımlar attı ama bunlar hiç karşılık bulmadı. Artık kaybedecek bir şeyi olmayan Rusya baştan bu yana bir seçenek olarak duran, Ukrayna'nın doğu ve güneyini işgal etme adımını atabilir. Bu kısa vadede dünyayı alt üst edebilecek en büyük risklerden biri olarak duruyor.
Küresel piyasalardaki riskler iç piyasayı da etkiliyor. Döviz ve faiz yükselirken Borsa İstanbul düşüyor. İşin kötüsü gelen veriler ekonominin durduğunu ortaya koyuyor. Merkez Bankası, faizi uzun süre yüksek tutarak ekonominin yavaşlamasında önemli bir rol oynadı. Amaç kurlardaki dalgalanmaları engellemekti. Dünyadaki riskler artmaya devam ederse Merkez Bankası ekonomiyi durdurduğuyla kalacak.
