Murat Arın: Hoş bir balondu, çabuk söndü

Piyasaların çok hareketli olduğu, dövizin hızla yükseldiği, İMKB'de düşüşün devam ettiği bir haftayı geride bıraktık. Aslında Türkiye satışların yoğunlaştığı birkaç borsadan biri oldu. Bunda referandum sonrasında "şişirilen balon"un etkisi büyüktü

Balon hızla şişirildiği gibi hızla sönmeye yüz tuttu. Sadece İMKB'den değil TL'den de bir kaçış yaşandı. TL, döviz sepeti bazında haziran ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı.

Bütün bunların yaşanmasında en büyük neden kuşkusuz sıcak para ve onun girişiyle şişen balon. Fiyatların şişmesi, en küçük para çıkışında hızlı düşüşlerin yaşanacağının habercisiydi. Merkez Bankası'nın sıcak para girişi ve bunun yarattığı para bolluğuna karşı aldığı önlemler, bu para çıkışının çok çabuk yaşanmasına neden oldu. Merkez Bankası, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) yarattığı paraya karşı son dönemde birçok ülke merkez bankalarının uyguladığı yöntemlerden birini seçti. Döviz satın almak yerine zorunlu karşılık oranlarını yükselterek piyasadaki likiditeyi azaltma yoluna gitti. Aynı zamanda faizi düşürerek yabancı yatırımcı açısından Türkiye'nin çekiciliğini azalttı. Türkiye bu yılın büyük bölümünde "sıfır" reel faiz ödedi. İçeride tahvil faizleri yüzde 7'ye doğru inerken ABD'nin 10 yıllık tahvil faizlerinin yüzde 3.5'e çıkması aradaki makası da iyice daralttı, yabancı yatırımcı için Türkiye'ye gelmenin çekiciliği azalmaya başladı. Son iki haftadır dövizin yükselmesinde bunun da önemli bir payı var.

Küresel piyasalarda ise sorunlar halının altına süpürülmeye devam etti. ABD'de büyümenin güçlendiğine yönelik haberler ABD borsa endekslerini iki yılın en yüksek seviyesine taşıdı. ABD'de Fed Başkanı "Bernanke'nin balonu" sayesinde hisse senetlerinde yükseliş sürüyor. Ancak İMKB'dekine benzer bir balon oluşmaya başladı. ABD ekonomisi hala istihdam yaratamıyor, konut sektöründe iyileşme yok, bankaların icra davalarındaki sorunlar nedeniyle bilançolarında zararların artması etmesi bekleniyor. ABD borsasında oluşan balonla bizdeki balon arasındaki fark, bizde Merkez Bankası'nın balona karşı önlem alması, ABD'de ise Fed'in çaresizlik içinde balonu şişirmeye devam etmesi. Ancak işsizlik, konut sektörü, bankaların sermaye eksikliği ile ilgili sorunlar bir gün öne çıkacak ve ABD borsaları da şişirilen bu balonun patlamasıyla düşüşe geçecek.

Geçen haftanın en ilginç gelişmeleri Avrupa Birliği'nde yaşandı. AB zirvesinde bugün devam eden krize yönelik hiçbir önlem alınmadı ama 2013 sonrası için "kurtarma fonu" hazırlandı. Dört aydır İrlanda'nın battığını, Portekiz'in, ardından İspanya'nın izleyebileceğini yazıyordum. Bugün Portekiz de batmış durumda ve kurtarılması gerekecek. Daha önemlisi İspanya'nın 10 yıllık tahvil faizi yüzde 5.5 seviyesine yerleşti. Açıkçası piyasalar İspanya'yı uçurumun kıyısına getirdi ancak itmek için acele etmiyorlar. AB bir önlem almadığı için borç krizi her an büyüyebilir ve ABD başta olmak üzere bütün borsalarda yeni bir satış dalgasına neden olabilir. Balon şişince güzeldir ama söndüğü zaman çöp olur.