Murat Arın: Artık atış da satış da serbest

Küresel piyasalarda geçen hafta ABD'deki bütçe tartışmaları, Avrupa ekonomisinin resesyona girmesinin etkisinde satış ağırlıklı olarak geçirdi. Yunanistan ile ilgili yardım kararı yine ertelenirken ortaya saçılan rakamlar durumun ne kadar içinden çıkılmaz hale geldiğini ortaya koydu. İçeride ise son aylarda dikkat çekmeye çalıştığım sorun gündeme yerleşmeye başladı: Döviz açığı ve sıcak para. ABD yönetimi aylar boyunca dünyayı baskı altında tutarak sorunların yüzüstüne çıkmasına engel olurken, piyasalarda ise ABD Merkez Bankası'nın (Fed) önderliğinde borsaları yukarı iten bir manipülasyon sürdürüldü. ABD ekonomisi iyi yoldaydı, Avrupa'da krizden çıkış başlamıştı, Orta Doğu'da bir çatışma ve kaos yaşanmasını kimse istemiyordu. 6 Kasım'daki başkanlık seçimlerinin tamamlanmasından bu yana ABD borsaları her gün düşüyor. Avrupa'da mali piyasalar ve krizdeki ülkelerin halkları infilak etmek üzere ama politikacılar ne yapacaklarını bilmiyor. Son ayları İran'ı tehdit etmekle geçiren ama seçimler öncesinde kendini frenleyen İsrail, geçen hafta Gazze'yi füze yağmuru altına aldı. Aslında İsrail'in Gazze'ye hava saldırıları aralıksız devam ediyor ancak seçimlerin sona ermesiyle birlikte şiddet, yıllardır görülmedik boyutlara ulaştı. Ve İsrail'in bu saldırılarının ilk destekçisi ise Obama hükümeti oldu. Özetle barajların kapakları açıldı, artık atış da serbest satış da.

Yunanistan'a yardım kilitlendi
AB, IMF ve ECB yetkililerinden oluşan troyka aylardır süren çalışmalarının sonuçlarını açıklamaya başladı. İlk bilgilere göre Yunanistan'a 32 milyar euro daha yardım yapmak gerekiyor. Yani toplamda 175 milyar euro destek alacak Yunanistan'a 32 milyar euro daha gerekiyor. Bu da en az rakam. Goldman Sachs'ın raporuna göre Yunanistan'a verilmesi gereken ekstra yardım 80 milyar eurodan başlıyor. Kimse bu paraları vermeye yanaşmıyor. En kolay çözüm Yunanistan'a bu dönemde verilecek olan 31 milyar euro aktarmak ve sorunun birkaç ay daha ötelenmesi sağlamak. Ancak buna IMF taş koyuyor. IMF Başkanı Christine Lagarde, ısrarla Yunanistan'ın borçlarını geri ödeyebilir duruma gelmesini, bunun için de Avrupa'nın alacaklarının bir kısmından şimdiden vazgeçmesini istiyor. Avrupalı politikacılar işi geçiştirme çabasında. IMF ise kredi dilimini ödememekle tehdit ediyor. Bu kilitlenme aşılamazsa -ki IMF'in yaklaşımı kolay aşılamayacağını gösteriyorpiyasaları ciddi biçimde baskı altına alır. İspanya'nın da sırasını beklediği dikkate alındığında Avrupa'daki krizin yeniden kontrolden çıkması çok uzun sürmez. Yunanistan anında İspanya'yı krizin içine çeker, ardından İtalya izler. Öte yandan Avrupalı politikacıların İspanya'yı yardım istemeye çağırması kötü bir tiyatro oyununun sergilenmesi gibi. En büyük karmaşa İspanya para istediği zaman yaşanacak, çünkü kurtarma fonlarında İspanya'ya yetecek para yok. ABD'deki bütçe tartışmalarının yılbaşından sonrasına sarkacağı, aylar süreceği şimdiden görülüyor. ABD'de Demokratlar ile Cumhuriyetçiler arasında ciddi bir kutuplaşma yıllardır tırmanarak sürüyor ve seçimlerde bu kopma doruğa çıktı. Obama kazanınca Teksas başta birçok eyalette ayrılma talepli imza toplandığı dikkate alındığında kısa sürede uzlaşma beklemek safdillik olur.

Sıcak paranın yakıcılığı
Fitch'in Türkiye'nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyeye yükseltmesinin ardından sıcak para tartışmaları öne çıkmaya başladı, bunun nedeni dövizin sabit yatırımlar için değil spekülasyon amaçlı olarak ya da kısa vadeli borç olarak gelmesi. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, sıcak para girişlerinin devam etmesi durumunda faiz düşürerek yanıt vereceklerini açıkladı. Bu uyarı yerinde ama aynı zamanda geç kalmış bir uyarı. Yılın ilk dokuz ayında 22,5 milyar dolar sıcak para girişi oldu, bunun 20 milyar doları tahvil alımına, 2,5 milyar doları hisse senetlerine yöneldi. Döviz açığı nedeniyle Merkez Bankası bu akıma bugüne kadar ses çıkarmadı. İçerde 150 milyar dolarlık bir sıcak para birikimi oluşmuş durumda. Bu para herhangi bir nedenle kaçmaya kalkarsa ekonominin hallaç pamuğu gibi savrulması kaçınılmaz olacak. Türkiye'nin hızla sıcak para bağımlılığından kurtulması gerekiyor.