Murat Arın: Avrupa'da para yok yalan çok

Küresel piyasalar olumsuz haber akışının sürdüğü bir haftayı dalgalanmalarla geçirdi. Hafta boyunca dünyanın dört bir yanından ekonomilerin durgunluğa ilerlediğini gösteren veri akışı devam etti. Salı günü Avrupa'nın kalıcı kurtarma fonu ESM'nin kısa zamanda devreye girmeyeceği ortaya çıktı. Cuma günü Çin ekonomisinin yavaşladığı haberi ve Moody's'in İtalya'nın kredi notunu çöp seviyesine doğru itmesi haberleri geldi ama bütün bunlar piyasaları fazla etkilemedi. Avrupa açısından geçen haftanın en önemli haberi, ESM'nin (Avrupa İstikrar Fonu) Almanya Anayasa Mahkemesi'nin incelemesine takılması oldu. Piyasalarda mahkemenin ESM'yi onaylayacağı havası oluştu ama böyle bir durum yok. Üstelik mahkeme olumlu karar verse bile onaylama kararının 3-6 ay aralığında bir sürede çıkması bekleniyor. Bu onay gelene kadar da 500 milyar tutarında olacak bu fon devreye giremeyecek çünkü Almanya yüzde 27 ile en büyük katılımcı konumunda.
En büyük yalan
Eurogroup Başkanı Jean-Claude Juncker bundan birkaç ay önce "İşler ciddiye binerse yalan söyleyebiliriz" demişti. Avrupa'nın en büyük yalanı kurtarma fonlarındaki rakamları şişirmek olduğu ortaya çıktı. Şubat ayındaki AB liderler zirvesi öncesinde, geçici olan EFSF fonu ile bu aydan itibaren kalıcı olması öngörülen ESM fonlarındaki paranın toplamda 500 milyar euroyu geçmemesi öngörülüyordu. Zirvede bu konuda bir esneme olduğu, fonlardaki tutarın 800 milyar euroya kadar yükseltileceği açıklandı. Bugün net biçimde ortaya çıktı ki Avrupa'nın kurtarma fonlarında hiçbir zaman 500 milyar euronun üzerinde bir tutar olmayacak. ESM uygulamaya girerse Temmuz 2014'te rakam 500 milyar euroya ulaşabilecek. Öncesinde 350-420 milyar euro arasında seyredecek. ESM hemen devreye girse bile bu yıl bu fonda sadece 100 milyar euro, iki fonun toplamında 340 milyar euro kadar bir tutar olacak. Üstelik şu anda kurtarmadan yararlanan ülkelere yeni destek verilmesi gerekebilir. İrlanda'ya 25 milyar euro, Kıbrıs'a 10-12 milyar euro, Portekiz'e 9-10 milyar euro, Yunanistan'a ise 16-20 milyar euro kadar bir yardım verilebileceği hesaplanıyor. Bu durumda ESM devreye girse bile bu yıl için fonlardaki toplam para 280 milyar euro civarında olacak. Rakamların bu şekilde olduğu netleşince İspanya'nın kurtarılması konusunda yaşanan sancılı sürecin nedeni anlaşılıyor. İspanya'nın kurtarılması için 450-500 milyar euro gerekiyor ve bu para yok. Para olmayınca politikacılar bol laf üreterek zaman kazanmaya çalışıyorlar. Ancak Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) bankalara trilyon euro vermesine ve ay başında faizini yüzde 0.75'e indirmesine karşın İspanya'nın 10 yıllık tahvil faizi yüzde 6.5-7 aralığında seyrediyor. 1.9 trilyon euro ile dünyanın en büyük üçüncü borçlu ülkesi olan İtalya'nın 10 yıllık faizi ise yüzde 6 civarında dolaşıyor.

Borsaları tüketebilecek üç ay
Dünya ekonomisi durgunluğa adım atarken borsalar kritik bir üç aya girmeye hazırlanıyor. Kasım başındaki ABD seçimlerine kadar olan dönem çok fazla olumsuz gelişmeye sahne olabilir. İspanya'nın yarım trilyonluk bir kurtarma istemesi ya da Yunanistan'ın ekonomik programını uygulayamadığı için eurodan çıkmak zorunda kalması Avrupa'daki iki önemli olasılık. ABD seçimleri yaklaşırken önemli risk, bütçe açıkları ve kesintiler konusundaki tartışmaların tırmanması. Önemli bir diğer risk ise ekim ayı başında İsrail'in İran'ın nükleer tesislerini yok etmek amacıyla bir saldırı düzenlemesi. Yılbaşında tırmanan İsrail-İran gerginliği son dönemde dağıldı ancak o zaman konuşulan, İran'a olası bir saldırı için en uygun ayın ekim olacağıydı. Sıkı durmak gereken bir döneme giriyoruz.