Murat Arın: Merkez bankaları da mı batacak?

Küresel piyasalar dalgalı bir haftayı geride bıraktı. Piyasaların dalgalı, hatta satış ağırlıklı olması için çok fazla neden olmasına karşın düşüşler görece sınırlı kaldı. Dünya ekonomisinde bu kadar ciddi sorunlar varken, küresel borsaların ABD Merkez Bankası (Fed) tutanaklarının açıklanması sonrasında düşmesi ilginç bir tablo oluşturdu. Piyasalarda estirilen en büyük balon, küresel ekonominin düzeldiği ve daha da düzeleceği beklentisinin pompalanması. 2012'nin son çeyreğinde dünyanın önde gelen ekonomileri daralmasına karşın bu balon sönmedi. ABD'de yılbaşından itibaren nüfusun yüzde 77'sine ek vergiler gelmesi, birkaç gün sonra ABD bütçesinde ciddi kesintilerin otomatik olarak devreye girecek olması da borsalar için fazla bir şey ifade etmiyor. Bu kesintilerin ABD ekonomisini durgunluğa sokması, zaten 2013'te de daralması beklenen Avrupa ekonomisini daha da olumsuz etkilemesi piyasalar için önemli değil.

Bu gidişle Fed de batacak
Fed'in para basmayı yavaşlatacağına yönelik açıklamalar ise borsalarda satış getirebiliyor. Fed'in son toplantı tutanaklarına göre bazı yöneticiler fazla para basılmasından rahatsız. Aslında Fed'in ciddi biçimde kaygılanması gerekeceği bir durum oluşuyor: Bu gidişle Fed de batacak. Fed, uzun vadeli tahvil satın alarak bilançosunu 2 trilyon dolar kadar büyüttü. Para sisteme krediler yoluyla dağılmadığı ve bankalarda kaldığı için Fed bu tutarın tamamına yakınını repo işlemleriyle geri çekiyor. Bugün Fed'in faizi yüzde 0.25 olduğu için bu işlemlerin maliyeti çok düşük. Fed faizini örneğin yüzde 4'e yükseltirse yılda 70 milyar dolar civarında faiz ödemek durumunda kalacak. Üstelik yüzde 2'ye satın aldığı tahvillerin faizi yüzde 5-6'ya yükseleceği için bu tahvillerden de yüz milyarlarca dolar zarar edecek ve iflas edecek. Fed para basma gücünü elinde tuttuğu için daha fazla para basarak varlığını koruyacak ama bu durumda, dolar para olmaktan çıkıp pula dönüşecek. Para bolluğu nedeniyle sarhoşa dönen piyasaların üstünde durmadığı önemli sorunlardan biri de bu. Küresel piyasaların bu aralar az da olsa kaygılandığı konuların başında İtalya'daki seçimler geliyor. Dünyanın en büyük üçüncü tahvil borcuna sahip olan İtalya'da bugün genel seçimler var ve seçimlerin ardından nasıl bir tablo çıkacağı belirsiz. Avrupa'nın dayattığı kemer sıkma politikalarını izlemeyecek bir hükümet çıkma olasılığı az değil, hatta ülke hükümetsiz de kalabilir. Avrupa piyasaları, Avrupa Merkez Bankası'nın sınırsız tahvil alma vaadiyle ayakta duruyor. Bu vaadin geçerliliğini koruması için en azından bir hükümet kurulması gerekiyor. Kemer sıkmaya karşı bir hükümetin kurulması ise Avrupa'yı ve dünya piyasalarını alt üst edebilir.

Merkez Bankasi önlem aldı
Merkez Bankası geçen hafta süpriz biçimde faiz koridorunu çeyrek puan aşağıya çekti, mevduat zorunlu karşılık oranlarını ise yükseltti. Faiz indirimi özellikle sıcak para girişleri ve döviz kurları açısından bir uyarı oldu. Merkez Bankası'nın kararının ardından euro ve dolardan oluşan döviz sepeti 2.08'e yükselerek denge noktasına yaklaştı ancak sepetin dengeye ulaşmak için biraz daha yükselmesi gerekiyor. Merkez Bankası kurda ciddi bir değerlenmeye izin vermeme kararlığını koruyor. İMKB'deki hızlı düşüş ise devam etti. Bunun nedenini açıklayabilmek için önce neden yükseldiği sorusunun yanıtını bulmak gerekiyor. Benim açımdan hızlı yükseliş için mantıklı bir neden yoktu, bu nedenle düşüşte de mantık aramıyorum.