Murat Arın: Sıcak paranın yönü değişir mi?

ABD Merkez Bankası'ndan (Fed) yeni açıklamalar gelmeyince küresel piyasalar geçen haftayı genelde sakin geçirdi. Önümüzdeki hafta ise bir Fed toplantısı olduğu için piyasaların yeniden hareketlenmesi bekleniyor. İçeride ise geçen haftanın önemli konusu Merkez Bankası toplantısıydı. Merkez Bankası piyasalardaki dalgalanmaları azaltmak için önemli kararlar aldı. Merkez bankaları geçen hafta küresel piyasaları rahat bıraktı ama işlemler genelde merkez bankaları politikalarına odaklı olarak devam etti. Hafta içinde Fed toplantısı açıklamalarında parasal genişlemenin hızının yavaşlayıp yavaşlamayacağı ya da düşük faiz politikasının ne kadar süreceği konularında ipuçları aranacak. Gelecek açıklamalar piyasaları dalgalandırsa bile mayıstan itibaren hakim olan ana trendin değişmesi olası gözükmüyor. Sıcak paranın küresel piyasalardan çekilmesini sağlayacak bir trend başladı ve bunun duracağına dair bir işaret yok. BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) ülkeleri zaten gözden düşmüştü, 2012'den itibaren para, ikinci grupta kabul edilen Türkiye, Endonezya, Meksika gibi ülkelere yöneliyordu. Şimdi bu ikinci gruptakilerin ekonomilerinde ne gibi zorluklar olduğu yönündeki analizler tazelenip duruyor. Örneğin Türkiye'nin döviz açığı sorunu var ama bu geçen yıl da vardı. Değişen, paranın gelmeye değil gitmeye niyetli olması. ABD eksi Başkanı Bill Clinton'ın hazine bakanlığını yapan, Başkan Barack Obama'nın ilk iki yılında ekonomi danışmanlığı görevini üstlenen Lawrence Summers'ın adı Fed başkanlığı için ön plana çıktı.
Summers gelirse ne olacak?
Aslında Summers'ın bu göreve talip olduğu Obama'nın ikinci kez seçilmesinden bu yana biliniyor ve global elite yakın olması nedeniyle Summers adının öne çıkması en azından benim açımdan şaşırtıcı değil. Güçlü aday olarak Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Janet Yellen'in adı geçiyor ama Yellen'in iyi merkez bankacı olmaktan başka bir özelliği yok, bu da böyle kritik bir göreve atanması önünde önemli bir engel oluşturuyor. İlginç olan Summers'ın adaylığıyla son birkaç aydır süregelen hava değişikliğinin bütünleşmesi. Summers nisan ayında bir soru üzerine para basmanın ekonomi üzerinde çok da etkisi bulunmadığını söylemişti. Aynı dönemde Bernanke görevi bırakacağının ilk işaretlerini verdi. Ardından Bernanke, sonuna kadar para basmanın taraftarı olmasına karşın politika değişikliğine işaret eden açıklamalar yaptı. ABD ekonomisi yüzde 1-2 bandında büyümeye devam ettiği için parasal genişlemenin sona ermesi için bu bir gerekçe oluşturmuyor. Ancak eylül toplantısından itibaren Bernanke'nin etkisi azalacak ve bankanın politikaları yeni başkana göre gözden geçirilecek. Başkan Obama'nın yeni atamayı ekim ayında yapması bekleniyor. Birbiri üzerine oturan bu senaryo gerçekleşirse ABD küresel piyasalardan likiditeyi çekmeye devam edeceği için başta gelişen ülke ekonomileri olmak üzere dünya ekonomisi için başlayan ıstıraplı dönem yıllarca sürebilir.
Likidite azalacak
Salı günü Merkez Bankası sıcak paranın çıkışıyla mücadele etmek için yeni kararlar aldı. Politika faizi aynı kaldı ama gecelik işlemlerde faiz 75 baz puan yükseldi. Asıl önemlisi Merkez Bankası'nın piyasaya daha az likidite vereceğini açıklaması oldu. Aslında Merkez Bankası temmuzun ikinci haftasından itibaren piyasayı sıkıştırmaya başladı, likiditeyi a zalttı. Bu dönemde döviz kurundaki dalgalanma da azaldı. Sıcak para kapıya doğru yeniden hareketlendiği zaman bu politikanın etkilerini daha açık biçimde görmek mümkün olacak.