Kılıcıyla ezberleri bozuyor

Röportaj yapacağım kişileri seçerken 'diğerleri'nin peşine düşüyorum. Ötelenenler, yok sayılanlar, sesi kısık çıkanlar ya da sesi kısılmaya çalışılanlar... Sizinle bu hafta buluşturacağım kişi milli eskrim sporcumuz Elke Lale Van Achterberg de öyle bir isim... Hollanda'da yok sayılan, Türkiye sayesinde harika bir spor kariyeri inşaa eden, inatçı bir isim.
Babası Türk, annesi Hollandalı Elke Lale, 11 yaşında kız kardeşiyle oynarken ayak parmağından yaralanmasının ardından Hollanda'daki doktorların ihmali sonrası distrofi hastalığına yakalanır. 11 yaşından beri tekerlekli sandalye kullanan Elke Lale, 14 yaşında ağrılarına dayanamadığı için bacağının kesilmesini ister. Hayata küsmeyen, eskrim sporuyla yaşamına devam eden Elke Lale, geçen hafta Brezilya'da yapılan Para Tekerlekli Sandalye Eskrim Dünya Kupası'nda gümüş madalya kazandı. Hiçbir soruya sıradan, gelişigüzel yanıt vermedi. Yaşadığı ülkenin ona özensiz davranışlarını açıkça eleştirdi. Umarım onu 2024 Paralimpik Olimpiyatlarında izleyebiliriz.

- Hayatınızda iki önemli karar var. Biri 15 yaşında bacağınızın kesilmesi, diğeri Hollanda'da yaşamanıza rağmen eskrim sporunda tercihinizi Türkiye'den yana kullanmak... Bu kararları vermek kolay olmamıştır!
- Kolay kararlar gibi görünmüyor ama sonuçta içinde bulunduğum durumu da düşünürsek karar verirken zorlanmadım. Bacağım kesilmeden önce artık neredeyse hiç dışarı çıkmıyordum. O kadar çok sinir ağrım vardı ki, artık dışarıdayken bacağımı gerektiği gibi kullanamıyordum. Bacağımı artık bacağım gibi hissetmiyordum. Ona "o şey" diyordum. Ampütasyondan sonra ağrının kaybolma olasılığı çok düşüktü, ancak yaşam kalitemin iyileşme şansım yüksekti. "Yarım bacak yarım acıdır" diye düşündüm. Bacağım kesildi, şanslıydım, sinir ağrım ortadan kalktı. Her şeyi yapabiliyordum, bisiklete binmek, kayak yapmak, kaykay yapmak ve buz pateni yapmak gibi... 2021 yılında COVID nedeniyle çok geç kalınmış bir fıtık ameliyatı nedeniyle maalesef artık tekerlekli sandalyeye tamamen bağımlı hale geldim. Ameliyattan sağ "ampüte edilmemiş" bacağım felçli olarak çıktı.

TÜRKİYE'NİN BANA İLGİSİ ETKİLEYİCİYDİ
- Yaşadığınız ülkeyi tercih etmemeniz sebebiyle Hollanda'daki tepkiler nasıl?
- Hollanda bayrağı altında yarışmalarda eskrim yaptım. Antrenman, kamp ve maçlarımın masraflarını tamamen kendim ödemek zorunda kaldım. Maçlar için milli takım eşofmanını bile ödünç almama izin verilmedi. Ama Türkiye adına eskrim yapmayı seçmemin nedeni bu değildi. Sharjah'daki Dünya Gençler Şampiyonası'nda, Hollanda adına birçok madalya kazandım ama Hollanda Eskrim Federasyonu'ndan bir tek yetkili bile beni tebrik etmedi. Dünya Gençler Şampiyonası'nda "Hollandalı-Türk" olarak madalya kazandığım için Türkiye'deki bütün gazetelerde yer almıştım. Bu kontrast çok harikaydı. Türk halkından büyük saygı ve takdir görüyordum. Bir nevi şaka olsun diye Türkiye Bendensel ve Engelliler Spor Federasyonu'na Türkiye adına yarışıp yarışamayacağımı sordum. Cevap olumluydu; iki ay sonra Avrupa Şampiyonası'nda Türkiye adına yarıştım ve ilk 10'a girdim. Eğer geçiş yapmasaydım Avrupa Şampiyonası'na bile katılamayacaktım çünkü ilk 10'a giremeyeceğim varsayılmıştı.

- Türkiye Eskrim Federasyonu'yla çalışmalarınız nasıl gidiyor?
- Aralık 2022'den beri Türkiye Eskrim Federasyonu'na bağlıyım. O dönemde paralimpik sporların neredeyse tamamı Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından ana federasyonlara devredilmişti. Bana olan ilgiden çok memnunum. Onların desteği olmasaydı, mart ayındaki Büyükler Avrupa Şampiyonası'nda ve geçen hafta sonu Sao Paolo'da düzenlenen Büyükler Dünya Kupası'nda gümüş madalya kazanamazdım. Performansım için önemli olsa da bazen antrenörümü ya da masörümü yanıma alamadığım oluyor. Çünkü o an için bütçe yeterli olmayabiliyor ama federasyon elinden geleni yapıyor. Paralimpik kadroya dahil olduğum için 2024 Olimpiyatlarının tüm eleme müsabakalarına katılabildim. Bütçe elverirse kendi antrenörüm ve/veya federasyondan bir masör bana eşlik ediyor. Yurt dışındaki ve Türkiye'deki kamplarına gitmem için bana her türlü fırsat verildi.

SPORCUYA İNANIRSANIZ BAŞARI KENDİLİĞİNDEN GELİR
-Türkiye'de eskrim sporunun yükselişini nasıl görüyorsunuz?
- Türkiye'nin Olimpiyat Oyunları'nda ilk kez hem kadın hem erkek eskrimde temsil edilecek olması harika! Takım arkadaşım Hakan Akkaya'nın Paralimpik Oyunları'na doğrudan katılma hakkı da neredeyse kesin. Benim de üç yarışmadan kazandığım iki gümüş madalyayla Olimpiyatlara davet alma şansım var. Bu harika olur. Son yıllarda Türkiye'nin büyük turnuvalarda kazandığı madalyalar ağırlıklı olarak kılıç eskrimcileri tarafından kazanılıyordu. Son dönemde ise büyük turnuvalarda da epe ve flörede madalyaların kazanılıyor olması büyük bir ilerlemedir. Sporcuya inanırsanız değer verirseniz başarı kendiliğinden geliyor.

DEDEM BANA SCHATZEBU DERDİ
- Türkçede en sevdiğiniz kelime hangisi...
- Özel bir Türkçe kelime yok ama Türkçe-Almanca karışık bir kelime var. Türk dedem Hollandaca bilmiyordu, sadece Türkçe ve Almanca konuşuyordu. Bana her zaman "Schatze Bu" derdi. Almanca'da Schatz tatlım, Türkçe'de Bu di anlamına geliyor. Yani aslında bana Bu Tatlım derdi. Bu kelime benim için çok özel ve onu SchatzeBu olarak koluma dövme yaptırdım.

İLK MADALYAMIN ANLAMI ÇOK BÜYÜK
- 2018 yılı Gençler Dünya Şampiyonası'nda ilk altın madalyanızı kazandınız. O gün neler hissetmiştiniz?
- Bu harikaydı. Büyük turnuvalardaki ilk ve şu an için tek altın madalyam. Ama özellikle geçen hafta sonu Sao Paolo'da kazandığım gümüş madalya bana altın gibi geliyor! Rakiplerim çok zordu. Avrupa Şampiyonası'nda bronz madalya kazanan sporcu ve ardından Dünya Şampiyonası'nda gümüş ve bronz madalya kazanan Çinlilerle art arda yarıştım. Gümüş madalyayı, Dünya Kupalarında birden fazla madalya kazanan sporcuları yenerek kazandım. Paralimpik Oyunlarına katılmaya hak kazandığımda madalya kazanabileceğimi biliyorum. Artık bunu yapabileceğimi gösterdim!

HOLLANDA'DA TOPLU TAŞIMA SIKINTILI, TÜRKİYE BU İŞLERDE DAHA ORGANİZE
- Youtube kanalınızda engelli insanların karşı karşıya kaldığı toplumsal sorunları ele alıyorsunuz. Hollanda'daki sorunlardan bahseder misiniz?
- Hollanda'da toplu taşıma tekerlekli sandalye kullananlar için gerçekten kötü. Otobüsler tekerlekli sandalye erişimine uygun, ancak yaşadığım Amsterdam'da otobüs şoförleri çoğu zaman benim için durmuyor. Trenlerde asansörler çoğu zaman çalışmıyor. Ve eğer trenle seyahat etmek istersem, seyahatimi üç saat önceden belirtmem gerekiyor, aksi takdirde yardım sağlanmıyor ve seyahat edemiyorum. Bu gerçekten Türkiye'de çok daha iyi organize edilmiş durumda. Geçtiğimiz günlerde İstanbul'dan Arifiye'ye hızlı trenle tek başıma sorunsuz bir yolculuk yaptım. Haber verilmeden sizi karşılıyor ve yardım ediyorlar.
KIZIMDAN ÇOK ŞEY ÖĞRENİYORUM
- Bize kızınız Elke Lale'yi anlatır mısınız?
- Elke çok tatlı, sosyal ve arkadaş canlısı, son derece azimli bir insan. Ondan çok şey öğrendim. Başına gelenlerden dolayı oturup üzülmek yerine, kendine enerji ve keyif veren şeylere odaklanmaya devam etti. Elke için bu eskrimdi. Elke, Paris 2024 kota maçlarda fiziki değişimlerden dolayı eskrimde çok zor bir dönemden geçti ve esas ters kategoride yarışmalara katıldı. Bu çok zordu ama yaşadığı bütün zorluklara rağmen devam etti. Bu muazzam azmin ve güçlü iradenin artık madalya kazanmaya dönüşmesi harika!

BASİT BİR ŞEYE BİLE İZİN VERMEMİŞLERDİ
"Türk epe ve flöre eskrimcileriyle birlikte İzmir'de bir kampa katılmama izin verildi. En iyi Türk eskrimcilerle antrenman yapmak benim için çok özeldi. Benimle müsabaka yaptıklarında tekerlekli sandalyeye oturanlar da oldu. Hollanda'da birkaç kez Hollanda takımıyla antrenman yapmayı denedim ama buna izin verilmedi. Türkiye'de eskrimcilerin tekerlekli sandalyede oturup benimle birlikte eskrim yapması bir gelenektir, sıraya giriyorlar. O zaman kendinizi gerçekten onlardan biri gibi hissediyorsunuz. Kulübe ve federasyona dahil oluyorsunuz."
HOLLANDA'DA ENGELLİLER TEMSİL EDİLMİYOR
- Neden fotomodellik ajansı kurdunuz?
- Model ajansımı kurdum çünkü bence medyada engelliler temsil edilmiyor. Hollanda'da insanların yüzde 10'u engelli ama bu yüzde 10, reklamlarda, televizyonlarda ve dergilerde aynı oranda temsil edilmiyor. Kapsayıcı modelleme ajansımla bunu değiştirmek istiyorum. Modellik ajansım sadece engelli modelleri değil, her türlü modele "çalışmak için" olanak sağlıyor. Toplumun gerçek yansıması... Ve evet aynı anda bütün modellerin aynı parayı kazanmasını hedefliyorum.