Yedikleriniz ve sivilceler

Hepimiz çikolatanın, hamburgerin, patates kızartmasının ve diğer birçok lezzetli yiyeceğin sivilceye sebep olduklarını duymuşuzdur. Sıkça duyulan bu söylentinin, gerçeği yansıtmayıp bir efsaneden ibaret olduğunu savunanlar da var.
Öyle ki, bu tezi savunanların arasında dermatologlar da mevcut. Dermatologların, yiyecekler ve sivilce oluşumu arasındaki ilişkiyi yok saymalarının en temel sebebi, bu alanda yapılan araştırmaların yetersizliğidir. Araştırmaların, yiyecekler ve sivilce oluşumu arasındaki ilişkiyi kesin kanıtlayamamış olması, dermatologları aralarında ilişki yoktur tezini savunmaya itmiştir.
Yapılan eski çalışmaların en büyük problemi, yeteri kadar kontrol ve hasta olgusu içermemeleridir. Bir diğer problem ise, yenilen gıdalardaki bireysel faktörlerin direk olarak cilt lezyonlarında tespit edilememesidir.
Yeni yapılan çalışmalar neticesinde, bu soru işaretleri az da olsa giderildi ve yediklerinizin sivilceye sebep olacağı hakkındaki "efsane" gerçek bir teze dönüştü.
Sivilceye sebep olan yiyeceklere bir göz atalım.
Rafine karbonhidratlar
2012 yılında Dermatoloji Arşivleri isimli bilimsel dergide yayınlanan bir araştırma, belirli gıdaların sivilceye yol açtığını kuvvetli bir kanıta dayanarak göstermiş oldu.
Sivilce, en çok batı toplumlarında gözlemlenen bir bulgudur. Araştırmacılar, bu çalışmaya Papua Yeni Gine'den 1200 kişiyi, Doğu Paraguay'dan ise 115 kişiyi dâhil etmişler ve katılımcılar arasında tek bir sivilceye dahi rastlamamışlardır. Bu ülkelerdeki temel yiyecekler araştırıldığında, en temel besin kaynaklarının kendi yetiştirdikleri taze sebzeler ve yağsız et olduğu görülmüştür.
Peki bu durumu genlerine mi borçlular? Aslında hayır. Aynı genetik haritaya sahip fakat batı ülkelerinde yaşayıp rafine karbonhidrat, doymuş yağ ve diğer işlenmiş gıdaları tüketen insanlarda sivilce görülmüştür. Tabi ki çevresel faktörlerin etkisini yok sayamayız fakat buradaki en önemli suçlu yiyeceklerdir diyebiliriz.
Yüksek glisemik indekse sahip gıda maddeleri, yani işlenmiş gıda olarak ekmek ve rafine tahıllar, kolay ve hızlı bir şekilde vücutta yıkılarak şekere dönüşürler. Bu hızlı dönüşümün cilde kötü etkisi olduğu düşünülmektedir. Bu düşüncenin altında yatan teori ise, ani yükselen kan şekerine cevaben, insülin hormonundaki ani yükselme, cilt yağ üretiminde artışa sebep olmakta ve bu da gözenekleri tıkayarak sivilce oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Bu sebeple meyve, sebze, tam tahıl ve yağsız protein tüketmek cilt şikâyeti olanlara tavsiye edilmektedir.
Kızarmış gıdalar
Hamburgerci sivilcesi olarak bilinen yani açık fritözü kullanan çalışanlarda görülen sivilce tipine sebep, tahmin edilenin aksine devamlı maruz kaldıkları kızartma yağı değil, iş arasında kaçamak yedikleri işlenmiş karbonhidratlardır. Özetle, yapılan son araştırmalar, pizza, hamburger, çikolata, cips… vb gıda maddelerinin eskiden beri söylendiği şekliyle suçlu olduklarını kanıtlamıştır.
Süt ürünleri
2005 yılında Amerikan Dermatoloji Akademisi dergisinde yayınlanan ve 47.355 kadının yeme alışkanlıkları ile sivilce oluşumu arasındaki ilişkiyi değerlendiren çalışmaya göre, süt ve süt ürünlerinin sivilce oluşumuyla arasında yadsınamaz bir ilişki olduğu ispatlandı.
Yapılan benzer bir çalışmada ise, süt ve süt ürünleri ile sivilce oluşumu arasındaki ilişki 4.273 ergen erkek üzerinde araştırılmış ve bu ilişkinin varlığını vurgulayan önemli bir çalışma olarak literatürdeki yerini almıştır.
Peki buradaki ilişki tam olarak nedir? İçmiş olduğumuz sütler, çoğunlukla hamile ineklerden üretiliyor ve yüksek hormon içeriğine bağlı olarak yağ bezlerimizin fazla çalışmasına sebep oluyor. Progesteron, insülin benzeri büyüme faktörü ve dehidrotestesterona (DHT) dönüşen diğer birçok bileşik bu vesileyle süte geçiyor, bu madde de aşırı sivilcelenmeye sebep oluyor. Maalesef inek büyüme (BGF) hormonu verilmemiş organik sütlere de ulaşmak her zaman kolay olmuyor. Yapılan çalışmalar kullanılan hormonların insan sağlığı için ne kadar kötü olduğunu sergiliyor. Kısaca, süt ve süt ürünleri içtiğinizde sivilcelerinizde artış görüyorsanız, inek sütünden vazgeçme vaktiniz gelmiş demektir. İnek sütüne alternatif olarak, badem sütü, keçi sütü veya koyun sütü içmelisiniz. Ayrıca inek sütünden yapılan peyniri ve diğer ürünleri de az tüketmenizi öneriyoruz.
Araştırmacılar, kesin olmamakla birlikte tam yağsız sütün daha fazla bedensel reaksiyona yani enflamasyona sebep olduğunu göstermişlerdir. Bu durumun arkasındaki teoriler incelendiğinde, tam veya yarım yağlı sütün daha fazla östrojen içerdiği ve bunun da sivilcelerde aslında azalmaya yol açtığı düşünülmektedir. Diğer bir teori ise, tam yağsız süt çok fazla işlemden geçirildiği için içinde barındırdığı zararlı hormonların daha fazla açığa çıkmasını sağladığı ve bununda cilt üzerinde daha güçlü toksik etki gösterdiği düşünülmektedir. Bu noktada, sütün aslında esasen sivilceye yol açmadığı fakat üretim ve işleme prosesleri sonucunda ortaya çıkan faktörlerin sivilceleri arttırdığı düşünülmektedir.
Çikolata
Yapılan bir araştırmayla hayatın adil olmadığı bir kez daha vurgulandı. Yerken son derece zevk aldığınız çikolata bile, zararlı yaftası yüzünden maalesef sizlerden bir kez daha uzaklaştırılmış oluyor. Küçük de olsa yapılan bu çalışma, çikolata ile sivilce arasındaki bağı tıp literatürüne eklemiştir. Orta dereceli sivilce şikayeti olan 10-35 yaş aralığında çalışmaya dâhil edilen 10 erkekten atıştırmalık olarak şeker katılmamış %100 kakao içeren çikolata yemeleri istenmiş. İlk hafta her gün günde 350 gramı bir seferde yemeleri, ikinci hafta ise 350 gram aynı özellikteki çikolatayı gün içerisinde bölüştürerek yemeleri istenmiş. Yapılan takibin dördüncü gününde kontrol grubuyla karşılaştırıldığında yüzlerindeki sivilce sayısının ortalama 2,7'ye karşılık 13,4 adet olarak tespit edilmiştir. Yedinci günde ise sivilce sayısı 18,2'ye ulaşmıştır.
Araştırmacıların bulgusuna göre, her birey ne kadar fazla çikolata tüketirse o kadar fazla sivilceye sahip oluyor. Bu araştırmaları duyduğunuz için şimdilik hemen bitter çikolata alışkanlığınızdan vazgeçmeyin. Çünkü başka bir çalışma da göstermiştir ki aslında çikolata, sivilce oluşumuna sebep değil zaten gelişmekte olan sivilceleri besleyerek bu hale getirmektedir. Bir başka çalışma ise, krema içeren sütlü çikolatalarla sivilce gelişimi arasında bir ilişki gösterememiştir. Bu sebeple hâlihazırda sivilce probleminiz yoksa arada bir parça bitter çikolata yemeğe çekinmeyin, en azından tansiyon düşürücü etkisinden faydalanabilirsiniz.
Yemekler sivilceleri tedavi edebilir mi?
Omega-3 yağ asitleri, A, C, E vitaminleri, renkli meyve-sebzelerde bulunan antioksidanlar ve yeşil çayın cilt üzerinde olumlu etkileri gösterilmiştir.
Yapılan bir çalışmaya göre, sivilceli bireylerin süt ürünlerinden yoksun ve düşük glisemik indeksli beslenme şekline 6 ay süreyle devam ettiklerinde sivilcelerinin tedavi olduğu gösterilmiştir. Başka bir araştırma ise sadece süt ürünlerinden yoksun beslenmenin faydalı olduğunu ayrıca göstermektedir.
Sivilcelerin medikal tedavisinde kullanılan ilaçlar ve kremler yağ bezlerinin çalışmasını bozmak ve cildi kurutmaya yönelik üretilmişlerdir. Bir yandan sivilcelerinizi tedavi ederken diğer yandan da bu maddeler sayesinde cildinize yaşlılık izlerini yavaş yavaş yerleştirdiğinizi bilemeniz gerekir. Bu sebeple özellikle bu maddeleri kullanan kişilere önerim, cildinizi yağlandırdığı için nemlendirici kullanmaktan korkmayın.
Fakat, özel olarak hazırlanmış gözeneklerinizde tıkanmaya ve ekstra yağlanmaya yol açmayan non-comedogenic nemlendiriciler kullanmanızı öneriyorum. Aşırı sivilce şikayeti olanlara ise, biraz kurutucu etkisi olmasına rağmen çinkolu merhemlerin de iyi geldiğini eklemek isterim.

Belki söyleyeceğim roket bilimi değil ama sağlığınız için faydalı olan şeyler cildiniz için de faydalıdır.

@DrYerebakan