Cümlemize iyi bayramlar. Sevdiklerimizle beraber geçireceğimiz nice mutlu, huzurlu, sağlıklı, tatlı bayramlarımız olsun. Sevdiklerimiz, önemli. Hayatın hırgürü arasında en çok bize gücenmeyeceğini bildiğimiz en kıymetlilerimizi ihmal ediyoruz. Anne-babalar, nine-dedeler, ailedeki büyükler, bazen de küçükler, yeğenler, kuzenler... Bu bayram hepsinin gönlünü alalım önce. Eş-dost-akraba gezmekten, tatilden, dinlenmeden arta kalan zamanda da kendimizi besleyelim. Hayır, Ramazan'dan çıkmanın serbestliği ve bayramın adı üstündeliğinin gazıyla, sırf şekerle değil mümkünse! Sanatla da... İstanbul Modern'in Beyoğlu'ndaki geçici mekânında, çağdaş heykel sanatının mühim isimlerinden Tony Cragg'in 'İnsan Doğası' başlıklı sergisi var mesela, o gezilebilir. Hem sanatçının aile bağları vurgusuyla, bayrama dair dediklerimizin çok uzağına da düşülmez!
AİLELER VE AKRABALIK BAĞLARI
"Yapıtları aileler halinde gruplamaya ve aralarındaki akrabalık bağlarını görmeye duyduğunuz yoğun ilgiyi sormak istiyorum" diyor yazar Jon Wood, sanatçıyla yaptığı ve sergi kataloğunda da yayımlanan söyleşide. "Seriler yapma fikrinden hiçbir zaman hoşlanmadım" diyor Tony Cragg cevaben, "Bana asla hitap etmeyen kavramlardan biri. Gereksiz tekrarlar yapmakla alakalı bazı negatif çağrışımları var." Devamlılıktan şöyle bahsediyor sonrasında: "Her sefer 'sıfır noktasından' başlayamazsınız; son yapıtta kaldığınız noktadan başlarsınız genelde... Birkaç yapıt önceye uzanan başka bir noktadan da başlıyor olabilirsiniz aslında. Ama genellikle, son heykellerinizi yaparken edindiğiniz bilgileri kullanır ve yeni yapıtlara aktarırsınız. Yani bir tür ilerleme de oluyordur o sırada. Biçimde bir silsileyi, adeta bir melodiyi izlemek gibi biraz..." Peki aile bunun neresinde? "Yapıtlarda birbirinden ayrılması gereken geçişler oluyor zamanla. Onları kafamda ayrı tutmam gerekiyor ve ('Erken Biçimler' ve 'Akılcı Varlıklar'daki gibi) zihinsel bir etiket, zorlamaksızın aklımda beliriveriyor kimi zaman. Bunlar yapıt 'türleri' haline geliyor. Böylece belirli bir aileye ait heykeller oluyor. Sonra başka aileler beliriyor. Sonra da bu aileler arasında ilişkiler oluyor vs..." Tony Cragg, ilginç bir dönemde olduğumuzu düşünüyor. 19. yüzyıl ortasında fotoğraf resim için ne olmuşsa, bilgisayarların da bugün heykel için o durumda olduğunu söylüyor.
YETERİNCE ESKİ BİR HİKAYE DEĞİL
"Düşünmeye değer bir konu" diyor; "Zira fotoğrafın çıkışından sonraki tüm resimler ya fotoğrafı ya da fotoğrafa karşı tepkiyi temel alıyor. Yani fotoğraf, sanatçının belirli becerilere sahip olma mecburiyetini azaltıyor sanki bir şekilde." Peki heykele nasıl bağlıyor lafı? "Heykeli düşünecek olursak, şeyleri üç boyutlu temsil etmek daha zor ve üç boyutlu biçim yapmak veya yapmayı kolaylaştırmak için denk bir vasıta edinmek 150 yıl aldı. Öylesine yeni ki ona dair anılardan bahsedemiyoruz. Çünkü karşımızdaki şeyin hikâyesi henüz yeterince eski değil..."
TANIDIK 'ÇİRKİN YÜZLER'
Tony Cragg, dünyanın yaşayan en önemli ve en yenilikçi heykel sanatçılarından. 70'e dayadığı merdivende tek basamak kalmış, 40 yılı aşan kariyerinin her döneminde heykel sanatına yeni fikir ve açılımlar katmış biri. Liverpool doğumlu, Londra eğitimli sanatçı 70'lerin sonundan beri Almanya'da yaşıyor ve üretiyor. Önce Düsseldorf Sanat Akademisi'nde profesörlük, sonra Berlin Sanat Üniversitesi, daha sonra yine Düsseldorf'ta akademinin rektörlüğü... 1988'de en prestijlisinden Turner Ödülü... 'Çirkin Yüzler'ini İstanbul Modern'in eski yerinden, kafenin girişinden tanıdığımız sayısız eser, sayısız sergi... İşte en sonuncusu da Ferko'nun sponsorluğunda, İstanbul Modern'in Beyoğlu'ndaki geçici yerinde. Tamam 11 Kasım'a kadar da orada olacak ama bayram akrabalık ilişkilerini kuvvetlendirmek için iyi bir fırsat...
