Dijital dünya artık hayatımızın bir parçası. Hemen her türlü işimizi internet üzerinden halledebiliyoruz. Dolayısıyla suçlar da artık sokaktan çok sanal dünyada işlenmeye başladı. Hırsızlar, dolandırıcılar, istismarcılar, zorbalar ve dahası için yeni suç mahali buralar... Peki, insanlar dijital dünyada nasıl güvende olacaklar? İlki uyanık olmalılar... İkincisi ise polis sadece sokaklarda değil sanal dünyanın sokaklarında da devriye geziyor. Burada da suçluları ensesinden yakalıyor! Sanal devriye nedir? Dijital dünyada en çok hangi suçlar işleniyor, dahası çocuklarımız güvende mi? SABAH Pazar olarak Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü'ne girdik ve sanal devriye ekibi ile görüştük. Bilgisayarın başında 7/24 nöbet tutan polislerimiz, sanal dünyanın kirli elleri ile mücadele ediyorlar. Sanal devriye ekibinden polis memuru İbrahim Cura sorularımızı yanıtladı. Cura, "Burası sanal bir dünya olsa da suçlar gerçek. Dijital oyunların hiç biri masum değildir. Ebeveyn denetimi kullanın, şifrelerinizi güçlü tutun" diyor.
- Dijital dünyada en çok işlenen suçlar neler?
- En sık karşılaştığımız suç türleri arasında dolandırıcılık, kimlik hırsızlığı, çocuk istismarı, çocuk pornografisi, siber zorbalık, yasa dışı bahis, fidye yazılımları (ransomware), deepfake teknolojileriyle işlenen suçlar ve kişisel verilerin korunması kanuna aykırı şekilde bilgi temini yer almaktadır. Özellikle sosyal medya ve mesajlaşma platformları üzerinden gerçekleştirilen phishing (oltalama) (Web sitesi kopyalama) saldırıları, banka dolandırıcılığı, sahte yatırım vaatleri ve kripto para dolandırıcılığı son dönemde artış göstermektedir. Teknolojinin gelişimiyle birlikte siber suçlar giderek daha sofistike hale gelmekte ve her yaş grubunu hedef alabilmektedir.
- Çocukların oynadığı sanal oyunlar var. Bunlarda ne tür suçlar karşımıza çıkıyor?
- Çevrimiçi oyun platformları, ne yazık ki siber suçlular tarafından çocukları ve gençleri hedef almak için kullanılıyor. Karşımıza çıkan suç türleri arasında:
Çevrimiçi çocuk istismarı: Suçlular, çocuklarla dostane ilişkiler kurarak onları manipüle etmeye çalışır.
Oyun içi dolandırıcılık: Değerli oyun içi eşyaları ya da hesapları çalmak için sahte vaatler sunulur.
Veri hırsızlığı ve kişisel bilgilerinin ele geçirilmesi: Çocukların IP adreslerinden ve verdikleri küçük bilgilerden kimlikleri tespit edilerek kötü amaçlarla kullanılabilir.
Şiddet ve bağımlılık etkileri: Bazı oyunlar, çocukları şiddete teşvik edebilir veya oyun bağımlılığına sebep olabilir. Özellikle çok oyunculu ve sohbet özelliği bulunan oyunlarda bu tür riskler daha fazla. Ebeveynlerin dikkatli olması ve çocuklarıyla açık bir iletişim kurarak bilinçlendirmesi çok önemli.
ASOSYAL, İÇEKAPANIK, BOZUK AİLE YAPISI
- Çocukları hedef almış suçluların genelde ortak özellikleri ne oluyor?
- Çocukları hedef alan suçlular genellikle sahte kimlik kullanarak güven kazanmaya, uzun süreli manipülasyon ve psikolojik baskı ile çocuğun güvenini kazanarak tehdit veya şantaj yapmaya çalışırlar. Sosyal mühendislik teknikleriyle kişisel bilgileri öğrenir, teknolojiye hakimiyetleri sayesinde dijital araçları kullanarak çocukları yönlendirir ve birden fazla platformda aktif olurlar. Ayrıca bu kişilerin genellikle asosyal, içe kapanık, bozuk aile yapıları olduğu, dijitale bağlı bir yaşam sürdükleri ve dış dünyada kendilerini değersiz hissedip, değer ve benlik duygularını sanal ortamda tatmin ettikleri gözlemlenmektedir. Bu suçluların tespiti için dijital izleme sistemleri, ebeveyn denetimi ve çocukların bilinçlendirilmesi kritik öneme sahiptir.
- Masum olarak gördüğümüz ve çocukların oynamasına izin verdiğimiz oyunlar var. Ev dizme, kıyafet giydirme, araba yarışı gibi... Burada yazışma olmuyor, bazı kalıp kelimeler ile iletişim kurulabilenleri var. Bu tür oyunlarda da tehlike mevcut mu?
- Evet, kesinlikle mevcut. Çevrimdışı görünen veya yalnızca belirli kelimelerle sınırlı olan oyunlar bile çeşitli tehlikeler barındırabilir. Örneğin:
Kodlanmış mesajlar: Bazı oyunlarda, belirli emojiler veya kelimelerle iletişim, bilinçaltına verilen mesajlar ile çocuklarla gizli mesajlar paylaşılabiliyor.
Dış platformlara yönlendirme: Başta oyun gibi görünen uygulamalarda, çocukları farklı platformlara yönlendirerek suça teşvik edebiliyorlar.
Reklam ve kötü amaçlı bağlantılar: Oyunlarda çıkan reklamlar aracılığıyla çocuklar sahte veya zararlı sitelere yönlendirilebiliyor ve zararlı yazılımları telefona yüklenebiliyor. Bu yüzden ebeveynlerin "masum görünen" oyunları da denetlemesi, oyunların içeriklerini incelemesi ve çocuklarla bu konuları konuşması gerekiyor.
- Karşınıza çocuk hacker çıkıyor mu?
- Evet, çocuk ve genç yaşta siber suçlara bulaşan kişilerle karşılaşıyoruz. Genç hacker'lar, genellikle merak, yetenek gösterme isteği veya para kazanma amacıyla yasa dışı işlere yöneliyorlar. Örneğin:
Merak ve yetenek gösterme isteği: Gençler, meraklarını gidermek veya yeteneklerini sergilemek amacıyla yasa dışı faaliyetlere katılabiliyorlar.
Sosyal çevre etkisi: İnternetteki arkadaş çevresi ve gruplar, onları siber suçlara teşvik edebiliyor.
Suç bilinci eksikliği: Çoğu çocuk, yaptıklarının suç olduğunun farkında olmayabiliyor.
Yasadışı faaliyetler: Genç hacker'lar, web sitelerine saldırı düzenleyebilir, sosyal medya hesaplarını ele geçirebilir veya kredi kartı bilgilerini çalabilirler.
Erken yaşta eğitim gerekliliği: Gençlerin etik hackerlık gibi yönlendirmelerle siber güvenlik konusunda eğitilmeleri çok önemlidir. Ancak çoğu, yaptıklarının suç olduğunu tam anlamıyla kavrayamıyor. Bu yüzden siber güvenlik eğitiminin genç yaşta verilmesi ve yetenekli bireylerin etik hackerlığa yönlendirilmesi çok önemli.
120 BİNDEN FAZLA HESAP, SANAL DEVRİYE EKİBİN RADARINA GİRDİ
İçişleri Bakanlığınca 2024'te yürütülen siber devriye faaliyetleri sonucu, Ekiplerin, 1 Ocak 2024-31 Aralık 2024 tarihleri arasında siber ortamda yürüttüğü denetimlerde, 1524 kaçakçılık vakası ve 101 göçmen kaçakçılığı durumu ortaya çıkarıldı.
54 bin 144 asayiş
33 bin 207 terör
14 bin 554 güvenlik suçu
3 bin 517 siber suç
1604 narkotik suçu tespit edildi.
Bunların yanı sıra, farklı kategorilerde 12 bin 275 suç da kayıtlara geçti. Siber devriyeler tarafından suç işlendiği tespit edilen 120 bin 926 sosyal medya hesabı hakkında işlem yapıldı.
7/24 DEVRİYE ATIYORLAR
- Nasıl bir çalışma sisteminiz var? Sanal devriye nasıl işliyor?
- Siber devriye, 7/24 kesintisiz devam eden bir süreçtir. Yapay zeka destekli sistemler, veri analitiği ve uzman personel tarafından sürekli takip yapılır. Siber suçlarla mücadelede şu yöntemler kullanılır:
Otomatik tarama sistemleri ile yasa dışı içeriklerin tespiti
Sosyal medya anlık takibi ve analizi
İhbar ve şikâyetlerin değerlendirilmesi
Dijital delil toplama... Ayda binlerce ihbar alıyoruz ve bunların önemli bir kısmı sahte veya eksik bilgiler içeriyor. Ancak ciddi vakalar, anında incelemeye alınarak adli makamlara bildirilerek gerekli soruşturma işlemleri başlatılıyor.
- Sanal suçların en çok işlendiği bir zaman dilimi var mı?
- Evet, genellikle gece saatlerinde ve hafta sonları siber suç oranları artıyor. Özellikle 18:00- 03:00 arasında dolandırıcılık ve yasa dışı bahis faaliyetleri daha sık görülüyor.
ŞİFRELERİNİZİ GÜÇLENDİRİN
- Sosyal medya platformlarında en çok hangi suçlar karşımıza çıkıyor? Kullanıcılara tavsiyelerini nelerdir?
- En sık karşılaşılan sosyal medya suçları şunlardır:
Kimlik hırsızlığı ve sahte hesaplar: Bir kişinin bilgileri kullanılarak sahte profiller oluşturulabiliyor.
Dolandırıcılık: Yatırım vaadiyle, çekiliş bahanesiyle veya ünlü isimlerin kimliklerini kullanarak yapılan dolandırıcılıklar yaygın.
Şantaj ve veri sızdırma: Ele geçirilen özel görüntüler veya mesajlarla tehdit edilerek şantaj yapılabiliyor.
Siber zorbalık: Özellikle gençler arasında hakaret, ifşa ve psikolojik baskıya maruz kalma çok yaygın.
KULLANICILARA ÖNERİLERİMİZ
Güçlü şifreler kullanın ve çift aşamalı doğrulama (2FA) açın.
Tanımadığınız kişilerden gelen bağlantılara tıklamayın.
Sosyal medyada kişisel bilgilerinizi paylaşmayın.
Şüpheli hesapları ve mesajları yetkililere bildirin.
En az 6 ayda bir şifre değiştirmeleri gerekmektedir.
Şifrelerde özel karakterler bulunmalıdır.
