Pekin'in Geleceği Üzerine Bahis

Geçen haftaki yazımda, Çin'deki emlak gibi bazı aşırı ısınmış pazarlar açığa satış fırsatları sunabilse de, bugün Çin ekonomisinin tamamının - Dubai gibi - açığa satışı davet eden kocaman bir balon olduğu tezinden sakınmak gerektiğini belirtmiştim. Efendim, şimdi bu sözlerimi gözden geçirip değiştirmek istiyorum. Çin'de kafamı kurcalayan bir açık, büyük bir açık pozisyon var. Bu sektörde pazarı kim yaratıyor, emin değilim, ama şöyle diyelim: Eğer Çin, Google'u gitmeye zorlarsa ben de Çin Komünist Partisi'ni açıktan satmak istiyorum. İşte nedeni: bugün Çinli şirketler çoğu Amerikalının sandığından hem daha geri, hem daha ileriler. Bugün aslında iki Çin ekonomisi var. Komünist Partisi ve ona bağlı olanlar. Onlara Güdümlü Çin diyelim. Onlar geleneksel kamu teşebbüslerinin ta kendisi. Onların yanında da ikinci bir Çin var. Bu Çin, daha çok Şanghay ve Hong Kong gibi kıyı kentlerinde yoğunlaşmış durumda. Burası iş dünyasını ilgilendiren bilgilerin akışını üretmek ve ona katılmak konusunda karmaşık teknikler geliştiren son derece girişimci bir yapı. Buna da Bağlantılı Çin diyorum. Söz konusu bilgi akışı niçin bu kadar önemli? Google olayını anlamanın ve Çin Komünist Partisi'ni niçin açığa satışına karar verilebileceğinin anahtarı bence burada. Ünlü iş dünyası yazarı ve yönetim danışmanı John Hagel, yakın bir zamanda geliştirdiği "Geçiş Endeksi" kavramıyla, "Büyük Geçiş"in tam ortasında olduğumuzu ileri sürüyor. Eskiden stratejik avantaj için belirli bilgi stoklarını - yani verili bir zamanda bildiklerimizin toplamı; ama bu stokların artan bir ivmeyle değeri kayboluyor - korumak ve onlardan değer elde etmek gerekirdi; oysa artık değer yaratmak için sürekli yenilenen bilgi akışlarına etkin bir şekilde katılmak gerekiyor, artık böyle bir dünyaya geçiş yaşanıyor. Hagel, "Yeni bilgilere sahip insanlar ve kurumlarla bağlantı kurmanın yollarını bulmak giderek daha büyük önem kazanıyor," diyor. "Çünkü bir kurumun dışında, içinde olduğundan çok daha fazla akıllı insan var." Üstelik bugünün küçücük dünyasında hepsine erişebiliyorsunuz da. Dolayısıyla şirket veya ülkeniz yeni bilgiler yaratan farklı - ve konuyla ilgili - kaynaklarla bağlantı kurabildiği ölçüde gelişir. Ve bu bağlantıyı siz kurmazsanız başkaları kuracaktır. Bence Güdümlü Çin, Komünist Parti'nin denetimini sürdürmesini sağlayacak siyaseten makbul alanlara bilgi akışını bastırayım, engelleyeyim, yönlendireyim - yani Google'u sansür edeyim - derken, küresel bilgi akışlarına katılarak büyüyen Bağlantılı Çin'e giderek ters düşüyor. Google'un çevresinde dönen kavga aslında bununla ilgili: Çinliler, hayal güçleri ve yaratıcı dürtülerinin götürdüğü yeri özgürce araştırabilecek, orayla bağlantıya geçebilecekler mi? Bağlantılı Çin için çok önemli olan kavga aslında bunu simgeliyor ve bu kılıf altında yürütülüyor. Hiç şüpheniz olmasın ki, halihazırda "akışın içinde" olan dünya çapında bazı Çinli şirketler var. 10.000 ihtisaslaşmış iş ortaklı bir ağa sahip 14 milyarlık dolarlık giyim şirketi Li & Fung ve motosiklet üreticisi Dachangjiang bunlardan ikisi. Bu Çinli şirketlerin tasarım, ürün yaratımı ve tedarik zinciri yönetimi için; dünyadaki en iyi uzmanlığı bir araya getirmek için bir günde gerçekleştirdikleri bilgi akışının miktarı, Hagel'e göre, "ABDli şirketlerin düşündüklerinin çok ötesinde." Hagel, bu ağları oluşturup yürütenlerin "beklenmedik güçlükleri aşmak, birbirlerinden öğrenmek ve ihtiyaç duydukları dışarıdan kişileri yanlarına çekmek için katılımcıları kendi aralarında geçici surette toplanmaya teşvik" ettiklerini de ekliyor. "Bilgi stoklarını korumaya ve o şekilde kullanmaya istekli daha geleneksel şirketlerse iş ortaklarını sınırlı tutmaya özen gösteriyor." Güdümlü Çin, büyük ölçüde, bilgi stoklarını kullanma ve akışı sınırlama esasına dayalı düşük maliyetli 20'nci yüzyıl üretim modelini geliştirerek bugüne kadar geldi. Fakat 21'inci yüzyılda aynı ilerlemeyi gerçekleştirebilmesi - ve Komünist Parti'nin iktidarını sürdürebilmesi - ancak çok daha fazla firmanın 21'inci yüzyıl modeli olarak Bağlantılı Çin'e geçiş yapmasıyla mümkün. Bu da Çin halkı, üniversiteleri ve şirketlerinin - özellikle yerleşik endüstri ve pazarların sınırlarının ötesinde yer alanlarla iletişim kurabilenlerin - artan oranda dünyanın büyük bilgi akışlarına katılması demek. Fakat Çin maalesef şu üç işi aynı anda yürütebileceğini sanıyor: (siyasi gerekçelerle) bilgi akışını kontrol etmek, (istihdam gerekçesiyle) 20'nci yüzyıl Güdümlü Çin modelindeki fabrikaları ayakta tutmak ve (büyüme gerekçesiyle) 21'inci yüzyıl Bağlantılı Çin modelini yaymak. Oysa bunların arasındaki çelişkiler üçünün birden kuyusunu kazabilir. 20'nci Güdüm modeli bu yüzden baskı altına giriyor. Gelecek, giderek daha zengin ve çeşitli bilgi akışlarının önünü açanların ve o akışları idare edecek kurum ve kuralları geliştirenlerin olacaktır. Ve işte manzara: Google'u sansürlemek isteyen Güdümlü Çin, Google'la büyüyen Bağlantılı Çin'in aleyhinde çalışıyor. Şimdilik Güdümlü Çin istediğini yapabilecek gibi görünüyor. Eğer öyle olacaksa, ben de Komünist Partisi'ni açığa satmak istiyorum.