ABD'de İflas Politikası

Tamam, canavar açlıktan can çekişiyor. Şimdi ne olacak? Cumhuriyetçiler bu soruyu soruyor. Ama cevap vermeyi, hatta ne yapılması gerektiği konusunda ciddi bir tartışmaya girmeyi bile reddediyorlar. Neden söz ettiğimi anlamayan okurlara bir açıklama: Cumhuriyetçi Parti, 1980'de başlayan Reagan döneminden beri devleti küçültmek isteyenler tarafından yönetiliyor. Vergi karşıtı Grover Norquist'in ünlü sözleriyle açıklayacak olursak, muhafazakârlar devleti o kadar küçültmek istiyor ki "onu küvette boğabileceğimiz bir noktaya gelsin." Ancak başından beri bu amaçla ilgili siyasi bir sorun var. Seçmenler büyük devlete ne kadar karşı olduklarını söyleseler de, ulusal harcamaların baskın kalemlerini oluşturan sağlık ve sosyal güvenlik programları son derece rağbet görüyor. Öyleyse harcamalarda büyük kesintiler yapılmasına kamuoyunu nasıl ikna edeceksiniz? 1970'lerin sonunda gelişen muhafazakâr cevap, Reagan döneminde "canavarı aç bırakmak" diye ifade ediliyordu. Alan Greenspan'dan Irving Kristol'e, birçok muhafazakâr aydın tarafından ortaya konan fikir, esas olarak, destek veren siyasetçilerin yem ve değnek oyunu oynamaları gerektiği yönündeydi. Cumhuriyetçilerin harcamalardan kesinti yapmak (değnek) yerine vergi kesintilerine gitmeleri (yem) öneriliyordu. Ve bundan maksat, devletin mali durumunu zayıflatmaktı. Böylece sürmesi mümkün olmayan bütçe açıklarını kapatmanın tek yolu olarak harcamalardaki kesintileri kamuoyuna kabul ettireceklerdi. Ve beklenen açık geldi. Bu yılın bütçe açığının yarıdan fazlası, hem gelirleri düşüren hem de zararı azaltmak için harcamalarda geçici bir artış gerektiren ekonomik krizin bir sonucu. Fakat bütçe, kriz bittiğinde bile alarm vermeyi sürdürecek. Ve bunun asıl sebebi, Bush dönemindeki vergi kesintileri ve o dönemdeki kaynak ayrılmayan savaşlar. Bunlar giderek yaşlanan bir nüfus ve artan sağlık giderleriyle birleşecek ve 2020'den sonra borçların patlamasına yol açacak. Tabii önlem alınmadığı takdirde. Dolayısıyla, planlandığı gibi, canavar can çekişiyor. O halde Cumhuriyetçiler onun hangi parçasını kesip atmak istiyor, bunu açıklamalarının zamanı gelmiş olmalı. Nitekim Başkan Obama da iki partili bir bütçe açığı komisyonu kurulmasını isteyerek bir bakıma onları buna davet etti. Birçok liberal, tekliften kaygılı: Bunun bir Truva atına dönüşeceğinden, en çok da, komisyonun, Cumhuriyetçi hedefler doğrultusunda sosyal güvenlik reformunun içini boşaltacağından korkuyorlar. Oysa endişeleri boşuna. Senato'daki Cumhuriyetçiler gerçek yetkileri olan bir komisyon kurulmasıyla ilgili karara zaten karşı oy kullandılar. Dolayısıyla Obama'nın kararnameyle kurduğu çok daha zayıf bir komisyondan anlamlı bir sonuç çıkması zor. Cumhuriyetçiler niçin oturup konuşmaya bu kadar isteksizler? Çünkü o zaman bir şey söylemek veya susmak zorunda kalacaklar. Bütçe açığını vergi artışı yoluyla azaltmaya karşı olduklarından, hangi harcamaları kısmak istediklerini açıklamak zorunda kalacaklar. Ve tahmin edin. Otuz yıldır bu güne hazırlanmalarına rağmen, hâlâ bir karar vermeye yanaşmıyorlar. Aslına bakarsanız muhafazakârlar geçmişte kendi önerdikleri harcama kesintilerinden bile geri adım attılar. Örneğin, 1990'larda Kongre'deki Cumhuriyetçiler sağlık hizmetlerinde büyük kesintiler yapılması için uğraşmışlardı. Oysa bu sefer sağlığa ayrılan kaynakların daha akıllıca kullanılması için gösterilen çabalara muhalefet ediyor ve reform karşıtı kampanyalarının merkezine bunu alıyorlar. Ya sosyal güvenlik? Bush yönetimi beş yıl önce, yüksek ve orta gelirli çalışanların gelecekteki ücretlerinin sınırlanmasını teklif ederek emekli maaşları konusunda nabız yoklamıştı. Fakat aralıkta, Wall Street Journal gazetesinin yorum sayfasında böyle çabalar ağır bir dille eleştirildi. Çünkü "orta ve üst-orta sınıf yani Cumhuriyetçi seçmenler, maaşlarından ömür boyu vergi kesildiği halde söz verilenden daha azını alacaklardı." Bakın şu işe. Muhafazakârlar ne zamandır Cumhuriyetçi Parti'nin zengin partisi olduğunu açıkça kabul ediyorlar? Demek ki Cumhuriyetçiler açığın kapatılması gerektiğini söylüyor, ama ne vergileri yükseltmek ne de ana kalemlerdeki kamu harcamalarını kısmak istiyorlar. Dahası, iki taraflı ciddi tartışmalara da katılmaya yanaşmıyorlar. Çünkü öyle olursa planlarını açıklamak zorunda kalabilirler. Oysa tekrar iktidar olmak dışında bir plan yok. Yine de Cumhuriyetçilerin mevcut duruşlarında bir tür mantık var: Canavarı aç bırakmak için onu kıskaca alıyorlar. Devleti gelirden yoksun bırakmanın programları ortadan kaldırmaya yetmeyeceği anladılar. Dolayısıyla şimdi her tür sorumluluktan kaçmak gibi emrivaki bir strateji uyguluyorlar. Ta ki mali bir felaketin ortasında kalacağımız güne dek. Benden söylemesi.