Asyalı Kadın Liderler Aileden Torpilli

BANGKOK - Hindistan lideri olarak geçirdiği yıllar boyunca, "Ben kadın bir başbakan değilim. Ben bir başbakanım" derdi Indira Gandhi. Ancak Asya'daki asıl soru şu: Gerçekten kadın başbakan diye bir şey var mı? Son zamanlarda, Asya'da iktidara gelen kadınların sayısı büyük bir artış gösterdi. Onlar da genel olarak erkek liderlerden farklı çıkmadı. Ayrıca bu kadınların çoğu, iktidara kendi çabalarıyla değil, aile bağlarıyla ulaştı. Washington'daki Georgetown Üniversitesi'nin Diplomasi Çalışmaları Enstitüsü'nün başında bulunan Paula R. Newberg, "Politikalarına bakacak olursanız çok büyük bir fark göremiyorsunuz. Değişim gerçek olmaktan çok sembolik" diyor. 1960'da dünyanın seçimle başa gelen ilk kadın devlet başkanı olan Sri Lankalı Sirimavo Bandaranaike'yi, Hintli, Pakistanlı ve Endonezyalı kadın liderler takip etti. Daha sonra Bangladeş ve Filipinler de ikişer tane kadın lider çıkardı. Sri Lanka'da ise Bandaranaike'nin kendi kızı da devlet başkanı oldu. Bunların arasında sert ve mücadeleci olmalarıyla tanınan iki kadın bugün liderlik koltuğunda oturuyor: Filipinler Devlet Başkanı Gloria Macapagal Arroyo ve Bangladeş Başbakanı Sheikh Hasina. Alman Bilim Vakfı için "Asya'da Hanedanlık ve Kadın Liderliği" başlıklı 2005 tarihli bir raporda, "İslam diniyle ilgili yaygın önyargılar göz önünde bulundurulduğunda en çok şaşırtan, Müslüman çoğunluklu Güneydoğu ve Güney Asya ülkelerinde kadın liderlerin varlığı" yazıyor. Raporda "Afganistan ve Brunei dışında, kadınlar bölgedeki tüm Müslüman çoğunluklu ülkelerde (Bangladeş, Endonezya, Malezya ve Pakistan) hükümetlerin veya muhalefet gruplarının başında bulunuyor ya da bir zamanlar bulunmuş" ifadeleri yer alıyor. Ancak uzmanlara göre bu kadın liderler hemcinslerinin karşılaştığı sorunlar üzerinde hemen hemen hiç ilerleme kaydedemediler. Birkaç istisna dışında erkeklerden farklı bir yönetim tarzı sergilemediler ve iktidara giden yolda diğer kadınların izleyebileceği reçete oluşturamadılar. Bu olgunun dünyadaki örneklerini inceleyen, "İktidar Sahibi Kadınlar" ve "Kadın Liderlerin Dünü ve Bugünü" isimli kitapların yazarı Guida M. Jackson, "30 sene önce bu konuyla ilgilenmeye başladığımda, kadınların daha farklı bir bakış açısı getirebileceğini düşünüyordum. Onların döneminde savaşların ve kötü giden diğer şeylerin sona ermesini bekliyordum" diyor. Ama bunun yerine çoğunun en az erkekler kadar egosu yüksek, sadece kendi gücünü korumaya çalışan, rakiplerinin üzerine basıp ilerleyen kişiler olduğunu görmüş. Kadın liderlerin yükselişi Asya toplumlarının ataerkil doğası üzerinde hiçbir değişiklik yaratmıyor gibi. Alman Bilim Vakfı'nın raporuna göre kadın liderlerin yükselişi, önemli ailelere üye olmalarından kaynaklanıyor. Hepsi eski devlet başkanlarının ya da önde gelen muhalefet liderlerinin kızları ya da eşleri. Ancak 2006-2007 yılları arasında herhangi bir aile bağına sahip olmadan Güney Kore'nin başbakanı olan Han Myung-sook, bir istisna. Daha az agresif olan iki kadın lider, rolleri hakkında son derece açık sözlü konuşuyor. Kocası, muhalif lider Benigno Aquino'nun 1986'da suikasta kurban gitmesinin ardından Filipinler Devlet Başkanı olan Corazon Aquino, "Sınırlarımı biliyorum ve politikayı sevmiyorum. Sadece kocam yüzünden başkan oldum" diyor. Endonezya'n ın kurucusu Sukarno'nun kızı Megawati Sukarnoputri, pasif tarzını öne çıkararak prim yapmaya çalışmıştı. "Ev hanımı olmanın nesi kötü" demişti Sukarnoputri. Bu, Asya'daki kadınların rolünün değişmediği anlamına gelmiyor. Kadınlar pek çok ülkede şirket yöneticisi, politikacı, diplomat ve avukatlık gibi rollerle öne çıkıyor. Toplum çoğu yerde git gide daha Batılılaşıyor. Ancak kadınların sadece kendi yeteneklerini kullanarak yükselmelerini engelleyen görünmez bir duvar ve hareket alanlarını kısıtlayan politik bir yapı var. Bir siyasi araştırmalar enstitüsü olan Habibie Center'ın Program Direktörü Dewi Fortuna Anwar, "Hâlâ erkek egemen bir dünyada yaşıyoruz. Ortamı değiştirmek yerine bu erkek egemen ortama uyum sağlamak zorundasınız. Etrafınızda daha fazla kadın olması gerekiyor. Tek kadın sizseniz ve geri kalanlar erkekse, işiniz gerçekten zor" diyor.