Kamboçya'da Akıntıya Karşı Kürek Çeken Kadın

MAK PRAING, KAMBOÇYA - Mu Sochua, "Oylarımı alacağım" diye bağırıyor, ince uzun kayığına binerken. "Hem de teker teker." Parlamentoya yeniden seçilmek için, bitmek bilmeyen seçim kampanyası sırasında, yüzünü şimdiye kadar hiç görmeyen kırsal kesime tanıtmak için geldiği Güney Kamboçya'da küçük bir nehri geçiyordu. Kamboçya muhalefetinin en önde gelen kadın üyesi 55 yaşındaki Mu Sochua, hükümetin kontrolü altındaki gazetelerden ve televizyondan tamamen dışlandığı için bir sonraki seçimlere daha üç yıl olmasına rağmen seçim kampanyalarına başladı. "Son seçimleri kimin kazandığını seçmenlerin sadece yüzde 35'i biliyor" şeklinde konuşuyor. Kaybedecek zamanı yok. Mu Sochua, Asya ve diğer ülkelerde yerel konseylerden, ulusal meclislere ve kabineye kadar siyasi sistem içinde kendilerine yer edinmeye çalışan yeni nesil kadınlar arasında yer alıyor. Kamboçya 1990'larda onlarca yıllık savaş ve toplu katliamlar döneminden çıkarken, o zamanlar Kadınlardan Sorumlu Bakan olarak hemcinslerinin sorunlarını gündemde tutabilmek için elinden geleni yaptı. Ancak 2004'te hükümetle ters düşünce desteğini kaybetti ve şimdi, fikirlerini halka sunmak konusunda ve aday olarak kendisini tanıtmakta zorluk yaşıyor. Mu Sochua, en büyük başarısını binlerce kadını devlet pozisyonuna yerleştirmesi olarak görüyor. Ancak Kamboçya gibi erkek egemen bir toplumda bu başarının kadınların genel sorunları konusunda bir getirisi olmadığını söylüyor. Hükümetten kopunca başka birçok ülkedeki muhalif gibi, o da bir anda kendisini hakları için savaşırken bulmuş. Tanınırlığı arttıkça, siyasi duruşu, ona cinsiyet ile ilgili önyargılardan daha büyük yükümlülük getirmeye başlamış. Yakın bir zamanda, kendisini ülkenin baskıcı Başbakanı Hun Sen ile garip bir hakaret alışverişi içinde buldu. Açılan karşılıklı davalar sonrası Mu Sochua'nın kaybeden taraf olması kimseyi şaşırtmadı. Olay, geçtiğimiz nisan ayında başladı. Hun Sen, Mu Sochua'nın seçim bölgesi Kampot Vilayeti'nde bir konuşma yaptı. Mu Sochua'ya atıf yaparak, Kamboçya'da kadınları aşağılamak için söylenen bir terim olan "cheung klang" (güçlü bacaklar) diye hitap etti. Mu Sochua hakaret davası açtı. Hun Sen ise Sochua'nın dokunulmazlığını kaldırdı ve o da karşı dava açtı. Mu Sochua'nın davası siyasi baskı altındaki mahkemeler tarafından reddedildi. Mu Sochua ise ağustosta başbakana hakaret etmekten suçlu bulundu ve 16,5 milyon riel, yaklaşık 4 bin dolar para cezasına çarptırıldı. Mu Sochua bu parayı ödemeyi reddetti. "Şimdi hapse girme endişesi ile yaşıyorum. Bu cezayı ödemeyeceğim. Bu cezayı ödemek, Kamboçyalı bütün kadınlara, 'Siz değersizsiniz. Bir erkek size istediği gibi hitap ediyor ve yapabileceğiniz hiç bir şey yok' anlamına gelir" diyor. Başbakanın sözünü sakınmayan bir muhalifi olarak Mu Sochua, kendisinin herhangi bir gruba, eyleme ya da gösteriye katılmasının, o gruba muhalefet yaftasının yapıştırılmasına yettiğini belirtiyor. "Benim sesim, hareketi öldürüyor. Bu benim başarısızlığım. Şimdi ben muhalefetin yüzüyüm. Bir kadının muhalefetteki yüzü. Kadınlar 'Sana inanıyoruz. Sana hayranız. Ancak seninle olamayız yoksa eylemimiz ölür' diye konuşuyor". Kadınlardan Sorumlu Bakan olarak geçirdiği altı yıl boyunca, Mu Sochua, çocuk tacizine, evlilik içi tecavüze, kadınların şiddete maruz kalmasına, insan kaçakçılığına ve kadın işçilerin sömürüsüne karşı kampanyalar yürüttü. Ülkede aile içi şiddeti engellemeye yönelik bir yasa tasarısının hazırlanmasına yardımcı oldu. "İnsanlar toplumsal cinsiyetin farkındalar. Kadınların hakları olduğunu biliyorlar" diye anlatıyor. Ama konu kadınların siyasi güç kazanmaları olunca, nitelik, niceliğin gelişmesine yol açmıyor ve kadınların devletin üst kademelerine yükselmesi, kadınların sorunlarını çözmüyor. "Sorunlarını dile getirmiyorlar" diyor ve ekliyor: "Bu konuyla ilgili konuşmak çok zor. Kadınları kızdırmak istemem ama eğer bizim sessizliğimiz yüzünden acı çekiyorlarsa, sorumlu bizleriz. Onların hayatının daha iyi olmasını sağlamak için ne yapıyoruz ki? Siyasetteki kadınlar sessiz durarak sorunun bir parçası oluyorlar" diyor Mu Sochua.