Kozmik Çarpışmalar

Bir yıldız kaç şekilde patlayabilir? Astronomların geçenlerde söylediğine göre, yıldızın ne tür bir galakside yaşadığına bağlı olabilir bu. Kâinatın sınırlarını ölçmeye çalışan astronomlar, son yirmi yıldır uzaklık göstergesi olarak 1a tipi süpernova olarak bilinen farklı bir tür patlayan yıldızı referans noktası olarak kullanıyor. Süpernovalar, beyaz cüceler olarak bilinen yıldızlar belli bir kütlenin üzerine çıkınca oluşuyor. Bunun sonucu meydana gelen termonükleer patlama, evren çapında görülebiliyor. Aynı zamanda patlamalar şaşırtıcı bir şekilde benzer. 10 yıldan fazla bir süre önce iki astronom grubu süpernovaları kullanarak evrenin genişleme hızının artmasının arkasında "karanlık enerji"nin olduğu sonucuna ulaştı. Ancak astronomlar, beyaz cücelerin nasıl ölümcül ağırlıklarına ulaşıp patladıkları konusunda bir fikir birliğine varamadı. Bunu komşu bir yıldızdan madde çalarak mı yoksa başka bir beyaz cüceye çarparak mı yapıyorlardı? 17 Şubat'ta telefon aracılığıyla yapılan bir basın toplantısında ve 18 Şubat'ta Nature dergisinde yayımlanan bir makalede, Almanya'daki Max Planck Enstitüsü'nden Marat Gilfanov ve meslektaşı Akos Bogdan, eliptik olarak bilinen daha yaşlı ve daha kırmızı yıldızların oluşturduğu yuvarlak galaksilerde, süpernovaların çoğunlukla çarpışmalarla meydana geldiğini söylediler. Gilfanov, "Kozmoloji'nin (Evren Bilim) en önemli patlamalarının kaynağını açığa çıkardık" diyor. Komşu yıldızlardan gaz çalan beyaz cücelerin, gazın ısınması sonucunda X ışınları yaydığını düşünen Gilfanov ve Bogdan, beş eliptik galaksiyi ve Andromeda galaksisinin merkezindeki şişkin bölgeyi incelemek için NASA'nın Chandra Gözlemevi'ni kullandı. Uydu, beyaz cücelerin salması beklenen X ışını miktarının ellide biri ile otuzda biri aralığında bir oranı kaydedebildi. Bu yüzden astronomlar bu tür yıldız sistemlerindeki süpernovaların en fazla yüzde 5'inin kütle çalarak büyüyen beyaz cüceler tarafından üretildiği kanaatine vardı. Gözlemler, bizimki gibi daha genç ve daha büyük yıldızların bulunduğu spiral galaksilerde süpernovaların çoğunun kütle çalarak büyüyen beyaz cüceler tarafından olabileceği ihtimalini göz ardı etmiyorlar. Bu, evrende gezinen iki farklı türde 1a tipi süpernovası olabileceği ihtimalini de beraberinde getiriyor. Evrenin sınırlarını kesin bir şekilde ölçmek amacıyla patlayan yıldızları kullananların çabalarına belirsizlik katıyor. Uzay Teleskop Bilimi Enstitüsü'nden teorisyen Mario Livio, yeni sonuçların ve iki süpernova sınıfı fikrinin belirsizlik yarattığını ama karanlık enerji ölçümlerini etkilemediğini söylüyor.