Özgür Dünyalar Çatıştığında Ne Olur?

WASHINGTON - Indiana Üniversitesi'nde, Amerika ifade özgürlüğü ile ilgili ders veren Hukuk Profesörü Fred H. Cate, "İnternet'te özgürlükler konusunda yerel hukuk üstün" diyor. Geçtiğimiz günlerde bir İtalyan mahkemesi Google'ı, bir videonun yayınlanmasına izin veren Google'ın üst düzey yetkililerini kişilik haklarını ihlâl etmekten suçlu buldu. Cate bu kararı yorumluyordu. Karar bir bakıma, itici içeriklerin sunulması konusunda Google gibi pasif internet firmalarının üzerine ne kadar sorumluluk yüklenebileceği konusunda bir tartışma başlattı. Ancak daha derin anlamda, Avrupalıların özel hayat konusundaki standartlarını gösterdi. Bu Amerika'nın ifade özgürlüğü kavramını tehdit eden ve İnternet'te haber akışını kısıtlayabilecek bir durum. Minnesota Üniversitesi'nde medya etiği ve hukuk dersleri veren Jane Kirtley, "Amerikalılar hâlâ Avrupalıların özel hayatı nasıl tanımladıklarını tam olarak anlayamıyorlar. Gerçek şu ki, onlar özel yaşamı temel insan hakkı olarak algılıyorlar" diyor. Google anlıyor. Şirketin avukatı Nicole Wong, "Avrupa'daki hukuki çerçeveye göre özel hayatın kutsallığı kişinin en temel haklarından biri" diyor ve ekliyor: "ABD'de ise bir tüketici hakkı olarak görülüyor." Ancak Wong, aşağılayıcı veya hakaret içeren konuşmalar, pornografi ve aşırı şiddet görüntüleri konusundaki kurallar gibi özel yaşamın ihlali ile kuralların dünya çapında aynı şekilde uygulanması gerektiğini belirtiyor. Farklı yerlerde yerel standartlara uymaya çalışmak, "insana saçını başını yoldurur ve felç eder" diyor Wong. Google'ın üç yöneticisi otistik bir genci tartaklayan öğrencilerin görüntülerinin yayınlanmasını durduramadıkları gerekçesiyle altışar ay hapis cezasına çarptırıldı. Video 2006 yılında iki ay boyunca internette yer aldı ve ancak resmi şikâyet gelince kaldırıldı. Hapis cezaları ertelendi. Yargıç Oscar Magi'nin kararı aslında özel yaşamı, ifade özgürlüğü karşısında dengeliyor ve özel yaşamı koruyacak bir karar çıkarıyor. Jack Goldsmith ve Tim Wu'nun 2006 yılında çıkardıkları "İnternet'i Kim Kontrol Ediyor" isimli kitaplarında, "Birçok nedenden dolayı Avrupa Birliği bugün, küresel özel hayatın kutsallığı üzerinde etkin, egemen bir güç" diyor. Amerika'da Anayasa'nın ilk maddesi ifade, din ve basın özgürlüğünü koruyor. Avrupa'da özel yaşam her şeyden önce geliyor. Avrupa İnsan Hakları Bildirgesi'nin 8'inci maddesi, "Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir" der. ABD Anayasası'nın ilk maddesinin benzeri ise daha sonra 10'uncu madde ile geliyor. Özel hayat Amerikalılar için de önemli ancak onlar konuya daha farklı bakıyor. Onlar özel hayatın kutsallığını devletin elinin kendilerine ve ailelerine ulaşmasına bir engel olarak görüyorlar. Avrupa'da ise özel hayatın kutsallığı, insanların hayatlarının kamuoyunda gözler önünde sergilenmesini engeller. Farklı bakış açısının derin sonuçları olabilir. Michigan Üniversitesi'nde İnternet hukuku dersi veren Susan P. Crawford, "Avrupa'da özel hayatın korunması hem ekonomik verim hem de ifade özgürlüğünden önce geliyor" diyor yazdığı e-postada. "Mahremiyeti korumak için büyük ekonomik kayıplara ve ticari bariyerler oluşturmaya hazırlar" diye ekliyor. İtalya'da verilen ceza, Amerika'da hayal bile edilemez. 1996 tarihli ABD İletişim Yasası, İnternet şirketlerini, başkaları tarafından sunulan kanuna aykırı materyaller konusunda sorumlu tutulamayacağını belirtiyor. Kamu çıkarı üzerine yapılan konuşmaların adli kovuşturması ise, Anayasa'nın ilk maddesi tarafından neredeyse tamamen yasaklanıyor. Elektronik Özel Yaşam Bilgi Merkezi Başkanı Marc Rotenberg, İtalya örneğinden öğrenilecek bir şeyler olduğunu söylüyor. "Bu video son derece tartışmalı, yaygın olarak izlenmiş ve çok üzücü" diyor ve ekliyor: "Bazen fevkalâde kötü görüntüler ortaya çıkıyor ve birilerinin sorumlu olması lazım." Ancak Crawford sorunu kategorize ederek düşünmemek gerektiğini söylüyor. Özel hayatın mahremiyeti yeterince geniş bir kavram ve Avrupa ile Amerika birbirinden yeterince farklı, karşı örnek bulmak çok kolay. Örneğin İngiltere yavaş yavaş Avrupa modeline doğru kayıyor. Google sadece bilgiyi sunmak için bir araç ki, bu savunma firmayı birçok Avrupa ülkesinde koruyabilirdi. Firmanın yeni hizmeti Streetview, arabalara yerleştirilen video kameralarından görüntüleri İnternette sunuyor. Bu hizmet Google'ın etkin aracılığı ile sunulduğu için firma için hukuki sorunlara yol açıyor. Hizmet, İsviçre ve Almanya'da yasal sorunlarla karşı karşıya geldi bile. Virginia Üniversitesi'nde hukuk ve medya çalışmaları öğreten Siva Vaidhyanathan, "Google dünyayı dijitalleştiriyor ve dünyadan firmanın standartlarını kabul etmesini bekliyor" diyor. "Bu özel hayatın mahremiyeti ve sorumluluğa dair korkunç derecede saf bir bakış açısı" diye ekliyor.