Pakistan'ın Gönlünü Fetheden Mistik İslam Anlayışı

LAHOR, Pakistan - Tüm Pakistanlıların her zaman tutucu olduğunu düşünenler, yıllık bir festivaldeki üç etkinliğe şaşırabilirler. Binlerce Müslüman, dans ederek ve davul çalarak bu doğu Pakistan şehrinin evliyasına saygılarını sunuyor. Bu, sorunlu batı sınırı gündemden düşmeyen Pakistan ile pek özdeşleştirilebilecek bir görüntü değil. Ancak, kökleri bin yıl önce İslam'ın Güney Asya'ya ilk kez çıktığı döneme uzanan bir gelenek olarak, dinin buradaki uygulanma şekli açısından önemli bir gösterge. Bu, İslam'ı Arap Yarımadası'ndan doğuya doğru Güney Asya'ya yayan gezgin düşünürlerin getirdiği mistik Sufizm. Herkesin eşit doğduğu mesajı, yoksulluk ve kast sistemi altında ezilen yerel halka son derece çekici gelmişti. Sufi türbeleri kadınların girmelerine izin verilen ender yerlerden biri olarak İslam'da öne çıkıyor. Yakın zamanlarda Pakistanlı Sufiler, Suudi Arabistan'da hâkim olan daha katı bir İslam anlayışının baskısıyla karşılaşıyorlar. Bu katı ve çoğu kez politik olan İslam anlayışı, 1980'lerde Amerikan destekli diktatör Muhammed Ziya Ül-Hak tarafından da teşvik edildi. O zamandan beri tutucuların saldırgan duruşu, türbeleri ve dini törenleri buradaki savaşta hedef haline gelen ılımlı akrabaları Sufileri gölgede bıraktı. Ancak dönen, ilahiler söyleyen, davul çalan bir kalabalık bunun bir göstergesiyse, Sufizm'e hâlâ yoğun bir ilgi duyulduğu söylenebilir. 36 yaşındaki Necibullah isimli veznedar, "Her yerde bombalar patlıyor ama insanları durdurmuyor bu. Kutlama zamanı geldiğinde, dans etmek zorundalar" diyor. İnananlar, 11'inci yüzyılda yaşamış Sufi lider Ali bin Osman el-Hajveri'nin ölümünü anmak için Pakistan'ın dört bir yanından gelmişti. Pakistanlı yazar ve Sufizm uzmanı Rıza Ahmet Rumi'ye göre, bugün burada Data Ganj Baksh (kıymet bahşeden) olarak bilinen, Farsça konuşan bu kişi, Orta Asyalı akıncılarla birlikte Lahor'a gelmiş. Şehrin dışına, Delhi'ye giden bir ticaret yolunun üzerindeki bir mola yerine yerleşmiş ve bir meditasyon merkezi kurarak Sufizm ibadetleri üzerine bir el kitabı yazmış. Burada çok az kişi bu tarihi bilgilerden haberdar ama bunun bir önemi yok gibi. Neredeyse bin yıl sonra, dans etmek ve davul çalmak artık hem inanç hem de kültürün bir parçası. Muhammed Nedim isimli bir aşçı, kendisine neyin kutlandığı sorulduğunda, "Bu bir mutluluk festivali. İnsanlar burada kendini rahat hissediyor" diye bağırdı gürültünün arasından. Naim Eşref Rizvi, hiç sıkıntı duymadan Pakistan'daki yaşamla ilgili konuşmaya başladı. Pakistanlıların büyük bir çoğunluğu Sufi olduğunu ve bunların, daha radikal olan ve General Zia tarafından desteklenen düşünce okulu Deobandilerin uyguladığı şiddetten nefret ettiğini söyledi. Pakistan geçen sene terörist saldırılar açısından 2001 yılından beri en kötü yılını yaşadı. Ölü sayısı 2006'dakinin üç katına çıktı. "Sufiler terörizmi yaymadılar. Biz kurbanlarız" diyor Rizvi ve ekliyor, "Şiddeti kınıyoruz ama kimse bizi dinlemiyor." Rizvi, tüm bu açık fikirlerine rağmen, saldırılardan kimin sorumlu olduğuyla ilgili bir soru karşısında çok bilindik bir cevap veriyor ve Pakistanlıların ezbere bildiği bir dizi suçluyu sıralıyor Rizvi: ABD, Hindistan ve İngiltere. Rizvi, hiçbir şey yapamayan hükümetin acizliğinin şiddetten bile daha kötü olduğunu söylüyor. Askeri darbe de çözüm değil. "Tek çözüm, İran'da 1979 yılında yapıldığı gibi insanların yapacağı bir devrim" diyor Rizvi. Ancak okuma yazma oranının çok düşük olduğu ve liderlerin politik bir vizyon yaratmaktan çok iktidarı elinde tutmaya odaklandığı Pakistan'da bu uzak bir hayal. "Kimse sesini çıkarmıyor. Henüz dinlemeye başlamadılar. Hepsi uyuyor" diyor Rizva.