Dünyaya Açılmak

Ta ta ta ta! Birazdan bu yılın gezi ödülünü kazanan belli olacak. Ama önce sponsordan, yani benden bir mesaj. Bir önceki kuşağın gençlerini en çok heyecanlandıran şey, Barış Gönüllüleri programıydı. Bugünküler içinse yaklaşık 4 bin 500 yer için 46 bin adayın başvurduğu "Teach for America" (Amerika İçin Öğret) programı. Barış Gönüllüleri ve Amerika İçin Öğret, hizmet ahlakını en güzel şekilde yansıtan programlar. Fakat kendilerinden bir şeyler vermek isteyen gençlere bu iki program yetmediği için yeni bir inisiyatife ihtiyaç var: Örneğin, "Dünya İçin Öğret" gibi bir programa. Kafamdaki "Dünya İçin Öğret" projesi, genç Amerikalıları gelişmekte olan ülkelerdeki okullara yerleştiren bir yıllık bir program. Bu gençler İngilizce ve bilgisayar öğretebilir, basketbol veya münazara takımlarını da yönetebilir. Program 18 yaş ve üstü Amerikalılara hitap ediyor. Liseyle ön lisans arasındaki boşluğu doldurmak için bu programdan yararlanılabilir. Fakat üniversite ile lisansüstü veya gerçek hayat arasında bir hava değişikliği olarak değerlendirilmesi daha uygun. Ev sahibi ülkedeki konaklama ihtiyacını yerel aileler karşılayacak. Maliyeti kısmak için katılımcılara ücret ödenmeyecek. Yalnızca uçak biletleri karşılanacak. Yerel bir cep telefonu hattı verilecek, şehir içi ulaşım ve sıtma korumalı cibinlikler için de küçük bir harçlık verilecek. Hükümet destekli bu program, onlarca yıldır içi boşaltılan Amerika'nın diplomatik nüfuzunu bütünleyecek. Nitekim Harvardlı öğrencilerden bir grup 1986'da WorldTeach adlı benzer bir program oluşturmuş ve harika işler çıkarmışlardı. Fakat Amerikan hükümetinden ciddi bir destek alınmadığı takdirde bu gibi gönüllü çalışmaların katılımcılara yıllık maliyeti binlerce doları buluyor. Dünya İçin Öğret projesi Amerika için de önemli bir eğitim inisiyatifi olacaktır. Amerikalıların ancak yüzde 30'unun pasaportu var ve yalnızca dörtte biri yabancı bir dilde konuşabiliyor. Yabancı dil öğrenmenin yeri buradaki derslikler değil, Quito'nun, Dakar'ın veya Kahire'nin sokaklarıdır. İşte size yabancı bir ülkeyi ve kültürü ne kadar tanıdığınızı sahiden ölçecek bir dil sorusu: Kapı kolunun karşılığı nedir? Dili derslikte öğrenenler bunun cevabını pek bilmezler. Oysa yerinde öğrenenler farklıdır. "Kapı kolu"nu yabancı dilde bilen daha fazla insanımız olsaydı, Amerika daha akıllı bir ülke olurdu. Örneğin, Farsçada kapı kolunu nasıl söyleyeceğini bilen neredeyse herkesin İran'a askeri bir saldırı düzenlenmesine karşı çıkacağına eminim. (Bu da yazıyı yarıda bırakıp sözlüğe bakmamanız için: İspanyolcanın bazı lehçelerinde "pomo de la puerta", Fransızcada "poignée de porte" ve Farsçada "deş gire ye dar.") Taşralı kaldıklarını yeni fark eden Amerikan üniversiteleri şimdi yurtdışına öğrenci göndermeye çalışıyor. Baltimore'daki Goucher Üniversitesi, öğrencilere yurtdışı eğitimini şart koşarken, New Jersey'deki Princeton Üniversitesi yeni öğrencilerin ön lisanstan evvel bir yıllığına yurtdışına gitmelerini kolaylaştıran bir program başlattı. Gelişmekte olan dünyada vakit geçirmenin insanı nasıl değiştirebileceğinin örneklerinden biri de, 16 yaşındayken bir Nikaragua köyünde bir yaz geçiren Abigail Falik. Falik iki yıl önce Harvard İşletme Fakültesi'nde öğrenciyken geliştirdiği projeyle "sosyal girişim" yarışmasında birinci oldu. Şimdi de projenin ürünü olan ve lise mezunlarına gelişmekte olan ülkelerde bir yıl çalışma fırsatı veren "Küresel Yurttaş Yılı" adlı gönüllü kuruluşun başkanlığını yapıyor. Küresel Yurttaş Yılı'nın ilk öğrencileri bugün Guatemala ve Senegal'de İngilizce, bilgisayar, yoga, tiyatro gibi dersler veriyor. Falik de ikinci dönem için öğrenci başvurularını değerlendiriyor ve on yıl sonra yılda 10 bin öğrenci gönderebilmeyi umuyor. Benim yarışmamım amacı da gençleri dünyada olanlara dair daha bilgi sahibi yapmak. Bir öğrenciyi haber için gittiğim gelişmekte olan bir ülkeye götüreceğim. Artık daha fazla geciktirmeyeyim: Bu yılın kazananı, Kansas, Overland Parklı 19 yaşındaki Mitch Smith. Nebraska-Lincoln Üniversitesi'nde gazetecilik okuyan Smith, ABD dışına hiç çıkmamış olan mükemmel bir yazar. Dolayısıyla bu yıl içinde Afrika'dan göndereceği blog ve video kayıtlarını kaçırmayın. (İhtimallerden biri, Gabon'dan başlayıp iki Kongo'dan geçerek Angola'ya ulaşan bir kara yolculuğu.) Philadephia Drexel Üniversitesi'nde tıp okurken kaydını dondurup Columbia Üniversitesi'nde yazı dersleri alan Saumya Dave'i de ikinci geldiği için kutlarım. Diğer finalistlerse Berkeley, California Üniversitesi'nden Kate Eaneman ve Stanford'dan yeni mezun Matt Gillespie (şu an Hunter College Eğitim Fakültesi'nde). 893 başvuruyu benim için eleyen Küresel Kalkınma Merkezi'ne de ayrıca teşekkür ederim. Başaramayanlara önerim şu: Obama'dan bir "Dünya için Öğret" projesi başlatmasını isteyin ki, kendi gezinizi kendiniz kazanabilesiniz.