Şili'de Ordu Halkın Güvenini Kazanıyor

General Augusto Pinochet'nin cenazesinde, orduda yüzbaşı görevinde bulunan erkek torunlarından ve büyük babası ile aynı adı taşıyan Augusto Pinochet, o kadar muhalif ve saldırgan bir konuşma yaptı ki ertesi gün ordudan ihraç edildi. Konuşmadan bir süre önce Şililer generalin tabutu başında son görevlerini yerine getirirlerken Pinochet'nin gizli polislerince katledilen bir başka generalin torunu, eski diktatörün cesedinin üzerine, tam da yüzüne tükürdü. Bu yaklaşık üç yıl önceydi ve Şili'yi 1973'ten 1990'a kadar yöneten ve 1998'e kadar komutan olarak görev yapan General Pinochet'nin toplumda devam eden etkisinin dualarla çıkarılmasının ne kadar zor olduğunun bir göstergesiydi. Ancak geçtiğimiz ay yaşanan büyük depremden sonra kurtarma ve yeniden inşa çalışmalarına katılan askerleri kucaklayan Şilililer, ülkede hissedilen bölünmüşlüğün sanki yüzyıllar önce yaşandığı izlenimini veriyordu. "The Military and Politics in Postauthoritarian Chile" (Şili'de Otoriter Rejim Sonrası Ordu ve Siyaset) isimli kitabın yazarı ve Kuzey Carolina Üniversitesi'nden Profesör Gregory B. Weeks, "Felaket o kadar büyük boyutlardaydı ki şimdi insanların aradığı tek şey istikrar" diyor. "Diktatörlük sona erdiğinden beri ilk kez ordu halk arasında kendini gösteriyor. Bu, normal olarak sinirlerin biraz yükselmesine neden oldu. Ancak aynı zamanda sivil - asker ilişkisini de düzeltti" diye ekliyor. Normale dönüş o kadar sevindiriyor ki Şililer askerlerin performanslarındaki belirgin hataları görmezden gelmeye hazır. Bunun yerine devletin yavaş davranmasından dolayı oluşan tepkiler 4 yıl önce uzlaşma sembolü olarak göreve başlayan Başkan Michelle Bachelet'e yöneldi. Eski bir savunma bakanı olan Bachelet'in bir generalin kızı olması ve zamanında tutuklanması, işkence görüp sınır dışı edilmesi yine de ona olan desteğin sürmesine yol açıyor. Bu ayın 11'inde görevden ayrıldığı zaman, Bachelet'e olan halk desteği yüzde 84'tü. New York Üniversitesi'nde ve Santiago'daki Diego Portales Üniversitesi'nde ders veren Şilili Siyaset Bilimci Patricio Navia, "Bachelet'in kararsız davranıp askeri birlikleri deprem bölgesine geç göndermesi, kendisine olan desteğin bir kısmını orduya akdardı" diyor. Diğer Latin Amerika toplumlarıyla karşılaştırıldığında, Şililerin orduyla ilişkisinin daha sıkı olduğu düşünülür. Bu da Pinochet'nin kanlı bir darbeyle iktidara geldiği 1973'ten sonra yaşanan yaygın insan hakları ihlallerinin, neden Şili için sarsıcı olduğunu açıklıyor. Askeriye konusunda uzman olan Claudio Fuentes şimdi Diego Portales Üniversitesi'nde ders veriyor. 1991'de ve 2007'de, o ve arkadaşları halkın orduya yönelik tutumunu öğrenmek için anketler yaptılar. Çalışmaya göre orduya karşı beslenen şüphecilik önemli bir oranda azaldı. 16 yıllık bu süre içinde, ordunun bir başka darbe yapmak isteyebileceğine inananların oranı yarıdan, çeyreğe düştü. Fuentes, "Bir kurum olarak orduya yönelik güçlü bir destek var. Ordu etkin, profesyonel ve itaatkâr olarak algılanıyor" diyor. "Ancak vatandaşlar aynı zamanda ordunun siyasetten uzak kalması gerektiğini de düşünüyorlar" diye ekliyor. Orduya olan halk desteğinin artma hızı biraz da devlet başkanlığı görevini 11 Mart'ta devralan muhafazakâr Sebastián Piñera'ya bağlı. Piñera göreve gelince, savunma bakanı olarak General Pinochet'yle bağlantılı olmakla suçlanabilecek kendi tarafından biri yerine, Hıristiyan Demokrat Jaime Ravinet'i atadı. Bachelet 2004'te başkan olunca Ravinet, savunma bakanı olmuştu. Piñera için bir başka sorun, Latin Amerika ülkelerinin herhangi bir konuyu kendi egemenliklerine ve yeterliliklere karşı bir sorgulama olarak algılamaları. Bu duygu Şili'nin 27 Şubat felaketine yavaş tepki göstermesinin bir faktörü olarak görülüyor. Ocak ayında Şili aynı zamanda "zenginler kulübü" olarak bilinen, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) katılan ilk Güney Amerika ülkesi oldu. Ancak modernlik ve zenginlik imajı yansıtma şansı geçenlerde Santiago'yu ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Hillary Rodham Clinton'un, bir tanesi de Bachelet'e olmak üzere, 25 uydu telefon dağıtmasıyla yok oldu. Navia, "Şili, Japonya ile karşılaştırılmak istiyor, Haiti ile değil" diyor ve ekliyor: "Gelişmiş olduğunu göstermek isteyen bir ülke için, yardım kabul etmek karmaşık bir durum. Bu ilk tepkiydi ve yanlış bir tepkiydi."