Aldatmaya ve Aldanmaya Uygun Bir Ortam

İnternetteki dedikodu çarkı hiç durmadan döner. Bazen de gerçekler oyunu bozar. Ancak öyle görünüyor ki, çoğu kişi gerçeklerle pek ilgilenmiyor. Kocası David ile birlikte Snopes adlı internet sitesini yöneten Barbara Mikkelson, "Dedikodu insanları çok rahatlatıyor" diyor. Snopes tam 14 yıldır internette dolaşan söylentilerin, şehir efsanelerinin, hilekârlıkların ve çeşitli halk inanışlarının ardındaki gerçekleri ortaya çıkarıyor. Örneğin, Kenya'da "Barack Obama'nın doğduğu ülkeye hoş geldiniz" yazan tabelalar yerleştirildiği söylentisi, bunlardan birisi. Ancak internette bu türden çok sayıda dedikodu dolaşıyor. Bir süre önce The New York Times'ta çıkan bir yazıda, sanal dünyanın en güncel 8 dedikodu kralı ve kraliçesi incelendi. Yazıda, bu kişilerin "en unutulmaz gafları" da ele alınmıştı. Gazetenin aktardığı hatalar arasında, bir futbol yıldızının çocuğu olduğu iddia edilen birisiyle ilgili bir haber vardı. Babalık testi bunun doğru olmadığını göstermişti. 2008'deki finans krizi esnasında bir hedge fonunun yöneticilerinin, fonu tasfiye etme tehdidi savurduğu söylendi, oysa bu yalandı. Bir mizahçının internet sitesine koyduğu alaycı yazıyı gerçek sanan bir diğer site, büyük medya kuruluşlarını bir televizyon programına çıkan çifti görmezden gelmekle suçlamıştı. İnternette dolaşan rahatsız edici dedikodulara aldanmamak için en iyi çare bir uzmana, yani bir yalan haber uzmanına danışmak. Baratunde Thurston, hiciv konusunda uzmanlaşan "The Onion" (Soğan) adlı web sitesinde editörlük yapıyor. Sitedeki haber parodileriyle CNN'in haberlerini birbirinden ayıramadıklarını söyleyen bazı insanlar şikâyetçi oluyor. Thurston, The New York Times'a, "İnanılmayacak kadar iyi olan her şeye şüpheyle yaklaşmak gerekir" yorumunda bulunuyor. Onion'da yakın zamanda çıkan bir görüntülü haberin konusu, dondurulmuş gıdalar satan bir şirketin ürettiği tek kişilik yemekti. Güya şirket, mikro dalga fırında pişirilen bu yiyeceğin ambalajına, intiharı önleyebilecek bazı bilgiler koymuştu. İntiharları önlemeye çalışan bazı grupların dikkatini çeken haber, Twitter üzerinden yayıldı. Thurston'a göre internet, insanları kandırmak için uygun bir yer. Çünkü internette haberler hızla yayılabiliyor. Siyasi konulara eğilen FactCheck.org adlı web sitesini yöneten Brooks Jackson, haber kuruluşlarının haberleri dikkatle incelemesi gerektiğini söylüyor. Haberler sahte olmasa da bazı yanlışlar içerebilir. Jackson "Basılmaya uygun olmayan bir haber yine de insanlara ulaşabiliyor. Ne de olsa 24 saat yayın yapan palavracı kanallar, taraflı radyo programcıları, zincir e-postalar ve web siteleri var. Bizim tespitimize göre, sıradan okurlar gerçeği kurgudan ayırt etmelerine yardım edecek dürüst uzmanlara ihtiyaç duyuyor" diyor. Tespitinde haklı olabilir. Mikkelson ise, "Biz 'Gerçekleri savunmamız gerekiyor' düşüncesiyle ortaya çıkmış değiliz. Gerçekle dedikodu karşı karşıya geldiğinde, gerçeğin en ufak şansı yoktur" diyor.