Şimdi Harca Sonra Tasarruf Et

Şimdi Ekonomi durgunken harca daha sonra ekonomi düzelince tasarruf et. Bunu anlamak çok mu zor? Siyasi tartışmaların mevcut görünümüne bakılırsa çok zor. Dünyanın her yerinde, siyasetçiler bunun tam zıddını yapmaya kararlı gözüküyor. Uzun dönemli bütçe sorunlarıyla uğraşmaktan kaçınan siyasetçiler ekonomiye ihtiyaç duyduğu desteği vermeye isteksizler. Ama bu konuların açıklayıcı biçimde anlatılması bazı kafaları değiştirebilir. Şimdi bütçe açıkları konusunu kısaca özetleyelim. Ben Amerika'daki duruma odaklanacağım ama diğer ülkeler için de benzer şeyler söylenebilir. Sizin de bildiğiniz üzere, ABD şu anda büyük bir bütçe açığı veriyor. Ancak bu açığın büyük kısmı devam eden ekonomik krizden kaynaklanıyor. Kamu gelirlerini azaltan kriz, mali sistemi kurtarma için olağanüstü harcamaları zorunlu kıldı. Krizin etkileri azalınca durum düzelecek. Kongre Bütçe Dairesi, Başkan Obama'nın bütçe teklifleriyle ilgili incelemesinde ekonomideki düzelmenin yıllık bütçe açığını GSYİH'in yüzde 10'u civarındaki mevcut düzeyden, 2014'te yüzde 4'e çekeceğini öngörüyor. Maalesef bu yetersiz. Yıllık kamu borçlanması GSYİH'in yüzde 4'ü oranında sabitlense bile, toplam kamu borcu toplam gelirden daha hızlı artmaya devam eder. Dahası bütçe dairesi bütçe açığının 2014'te en düşük seviyeyi gördükten sonra tekrar yükseleceğini tahmin ediyor. Bunun asıl nedeni artan sağlık harcamaları. Bu yüzden, Amerika'nın uzun dönemli bir bütçe sorunu var. Bununla uğraşmak, her şeyden önce sağlık harcamalarını kontrol altına almak için ciddi çaba sergilemeyi gerektirir. Bu yapılmadıkça hiçbir şey işe yaramaz. Ayrıca ek gelir yaratmak ve/veya harcamaları kısmak da gerekir. Bu ekonomik sorunu anlamak bu kadar zor olmamalı. Özellikle yüzde 5'lik mütevazı bir katma değer vergisi oranı, bu açığı kapatmakta çok işe yarar. Böylece ABD'deki genel vergi oranları da gelişmiş ekonomilerdeki en düşük oranlardan birisi olur. Madem vergileri artırıp harcamaları kısmak lazım buna hemen şimdi başlamamız gerekmiyor mu? Hayır. Ekonomimiz şu anda çok durgun. Bu durgun ekonomi uzun dönemli hasara neden oluyor. Aşırı yüksek işsizliğin yaşandığı her yıl uzun süredir işsiz olan insanların çoğunun bir daha asla iş bulamaması ve daimi bir alt sınıf oluşturması ihtimalini artırıyor. Her yıl yaratılan yeni istihdamdan beş kat fazla sayıda insanın iş araması, okuldan mezun olan yüzbinlerce Amerikalıyı çalışma hayatına başlama şansından mahrum ediyor. Geçen her ay, bizi Japonya tarzı bir deflasyon tuzağına daha çok yaklaştırıyor. Böyle bir zamanda cimrilik yapmak sadece zalimlik değil, aynı zamanda ülkenin geleceğini de tehlikeye atmak demek. Bu durum gelecekteki borç yükümüzü azaltmaya pek yardımcı olmuyor. Çünkü şimdi harcamaları kısmak hem ekonomideki toparlanmayı hem de bütçe gelirlerini artırma umudunu tehlikeye atar. Bu yüzden, şu anda kemerleri sıkmanın zamanı değil. Bunun zamanının geldiğini nereden anlayacağız? Bütçe açığı, ancak ve ancak Federal Reserve'ün ekonomi üzerindeki belirleyici gücünün bir kısmını tekrar kazanması halinde öncelikli olmalıdır. Fed böylece faiz oranlarını düşürerek vergi artışlarının ve harcama kesintilerinin olumsuz etkilerini telafi edebilir. Fed bunu şimdi yapmaz çünkü kontrol edebileceği faiz oranları sıfıra yakın ve bundan da aşağıya inemez. İşsizlik oranı nihayet düşünce, yani muhtemelen yüzde 7 veya bunun altında bir orana gerileyince Fed enflasyon tehlikesini önlemek için faiz oranlarını artıracaktır. Bu noktada bir anlaşmaya varabiliriz: devlet harcamaları kısmaya başlar, Fed de kesintilerin ekonomiyi tekrar durgunluğa sokmaması için faiz artışlarını erteler. Ama böyle bir anlaşmaya daha çok var -belki iki yıl veya daha fazla. Sorumlu davranış, daha sonra tasarruf etmeyi planlarken şu anda kamu harcaması yapmayı gerektirir. Dediğim gibi, çoğu siyasetçi bunun tam zıddını yapmaya kararlı gözüküyor. Özellikle Kongre üyelerinin birçoğu zor durumdaki eyaletlere ve yerel yönetimlere yardım etmek bir yana uzun süredir işsiz olanlara yapılacak yardıma bile karşı. Gerekçeleri bunu karşılayacak gücümüzün olmaması. Böyle yaparak kamu harcamalarını asıl ihtiyacımız olan bir zamanda kısıp ekonomik düzelmeyi tehlikeye atıyorlar. Oysa sağlık harcamalarını kontrol altına alma çabaları sert suçlamalara hedef oldu. Bütçe açığıyla ilgili en çok sesi çıkan Kongre üyeleri milyonlarca dolarlık mülkleri miras alan bir avuç şanslı Amerikalıya vergi indirimi getirmek için yoğun biçimde çalışıyor. Ekonomiye hiçbir fayda getirmeyen bu adım, kamu gelirlerinde her yıl milyarlarca dolarlık kalıcı düşüşe neden olur. Bazı siyasetçiler mali sorumluluk konusunda samimi görünüyor. Onlardan zamanlamayı iyi ayarlamalarını rica ediyorum. Tabii ki uzun dönemli bütçe sorunlarını çözüm bulmalıyız. Ama bunu, ekonomimize ihtiyaç anında yardım etmeyi reddederek yapamayız.