Pakistan'da Vergiler Fakirden Alınıyor

İSLAMABAD,Pakistan - Pakistan'ın başkentinin büyük bir kısmında, demir kapılı otoparklarda son model cipler duruyor. Çok katlı zarif evlerde, hizmetçiler görev yapıyor. Çamaşırlar, kurumaları için asla dışarı asılmıyor. Ancak bu zenginliğin ardında, rahatsız edici bir gerçek yatıyor. Bu evlerde oturanların hiçbiri vergi ödemiyor. Bunun en büyük nedeni, yasaları çıkaran siyasetçilerin de ülkenin en zengin vatandaşlarından olmaları ve vergiden muaf tutulmanın yollarını bulmadaki yetenekleri. Karaçi'de bulunan muhasebe firması A. F. Ferguson & Company'nin ortaklarından "Burası zenginler için çok iyi bir ülke. Şoförler, hizmetçiler, büyük evler… Ama asıl soru, kimin acı çektiği. Elbette sıradan vatandaş" diyor. Vergi gelirlerinin kesilmesi her ülkede bir sorun yaratır. Ancak Pakistan'da işleyen bir vergi sisteminin olmaması, daha da tehlikeli bir durum oluşturuyor. Gelir eşitsizliğinin aşırı boyutlarda olduğu Pakistan'da zenginden gelen vergiler az olduğu için, zenginden kamu yararına bir para akışı yok. Bu da, ülkenin belini büken ve bölgedeki Amerikan politikalarını karmaşık hale getiren ayaklanmaların yayılmasına olanak sağlayan koşullar yaratıyor. Ayaklanmacıları bastırması ve ülkeye düzeni getirmek için ABD'den milyarlarca dolar yardım alan Pakistan'ın performansı hayal kırıklığı yaratıyor. Yetkililer son yıllarda borsanın ve emlak sektörünün kârlarına vergi koyarak vergi ağını genişletmeye çalışsa da, ülkenin seçkinleri için en büyük bir para kaynağı olan tarım gibi sektörler vergilendirilemiyor. 38 yıl vergi memuru olarak çalışan emekli kamu çalışanı Riyaz Hüseyin Naqvi, "Bu, seçkinler tarafından, seçkinler için oluşturulmuş bir sistem. Fakirlerin zenginleri beslediği çarpık bir sistem bu" diyor. İslamabat'taki Pakistan Hukuki Gelişim ve Şeffaflık Enstitüsü'nün geçen Aralık ayında yaptığı bir araştırmaya göre, Pakistanlı milletvekillerinin ortalama mal varlığı 900 milyon doların düzeyinde. En zengin milletvekilinin ise 37 milyon doları bulunuyor. Federal Gelir Dairesi'nde çalışan kıdemli memur Zafer ül-Macit'e göre, Pakistan'da vergi gelirleri geçen sene ülke tarihinin en düşük seviyesindeyken, mevcut milletvekillerinin mal varlığı bir önceki dönemin milletvekillerine kıyasla neredeyse iki kat arttı. Vergileri meclis gündemine taşımaya çalışan iş adamı ve milletvekili Jahangir Tareen, "Vergiler Pakistanlı siyasetçilerin zayıf noktası" diyor. Tareen 2009'da 225 bin 534 dolar gelir vergisi ödedi. Bu rakamı geçen ay mecliste kamuoyuna duyurdu. "Geliriniz yoksa sorun yok ama sonra gidip de Land Cruiser satın almayın" diyor Tareen. Kanunlara göre yılda 3 bin 488 dolardan fazla kazanan herkes gelir vergisi ödemek zorunda ama çok az kişi bunu yapıyor. Tareen ilk defa vergi ödemeye kalktığında, statükoyu zedelemek istemeyen vergi memurlarının para almayı reddettiğini söylüyor. Tareen, vergisinin kabul edilmesi için üst düzey yetkililere dilekçe yazmış. Karaçi'de yaşayan ekonomisti Akbar Zaidi, 10 milyon Pakistanlı'nın gelir vergisi ödemesi gerektiğini ama sadece 2,5 milyon kişinin kayıtlı olduğunu söylüyor. Zaidi suçu Pakistan'ı sürekli kurtaran ABD'ye atıyor. "Amerikalıların, 'Yeter artık. Kendi başınızın çaresine bakın. Toparlanın' demeleri gerekiyordu. Ama siz korkaksınız. Bu riski almaktan korkuyorsunuz" diyor. Vergi memurları sert olmaya çalışıyor. Naqvi vergi idaresinin başındayken, denetleme yapmaya çalıştı ama bu protestolara neden oldu. Macit, vergi kaçaklarını bulmak için elektrik faturalarına baktıklarını söylüyor. Yüksek elektrik faturası klima, klima da zenginlik anlamına geliyor. Kısa bir süre önce İslamabat'taki zengin evlere yüzlerce ihtarname gönderildi. Ancak Macit politikacıları takip etmenin zor olduğunu söylüyor. Gülümseyerek, "İktidardayken bir şey yapamayız" diyor. Vergi toplamak için yeterli siyasi iradeye sahip olmayan Pakistan, zenginler kadar fakirlere de darbe vurduğu için daha adaletsiz görülen tüketim vergisi gibi kolay önlemler alıyor. Karaçi'de şoförlük yapan ve ayda 126 dolar kazanan 26 yaşındaki Muhammed Azhar, ek ödemelerle birlikte ayda bin 400 dolar kazanan bir milletvekiliyle aynı tüketim vergisi oranıyla yüz yüze. Gayrimenkul ve arsa gelirleri nadiren beyan ediliyor. Yerel meclise doğru yol alan ciplerden oluşan bir korteji izleyen Azhar, "Başımızdaki büyük insanların evleri ve hizmetçileri var. Bu yüzden vergi ödemeleri lazım" diyor.