Kuzey Kore'de Kapitalist Bir Vaha Kriz Tanımıyor

DORASAN, Güney Kore - Cam ve çelikten yapılmış bir otobüs terminalinde her gün toplanan yüzlerce Güney Koreli yönetici ve mühendis, alışılmadık bir iş yolculuğu yapıyor. Askersiz bölgedeki mayınlı sahaların ve tank tuzaklarının arasından geçen bu insanlar, sınırın hemen karşısında Kuzey Kore toprağında bulunan bir sanayi parkına gidiyorlar. Bir Güney Kore savaş gemisinin batırılmasından sonra, Kore Yarımadası'nda son yılların en büyük gerilimi yaşanıyor. Ancak Kuzey Kore, Güneyden gelenlerin Kaesong Sanayi Kompleksi'ne girmesine hâlâ izin veriyor. Komplekste, çoğunluğu Güney Koreli olan 121 şirkette 44 bin Kuzey Koreli işçi çalışıyor. İki Kore devleti birbirlerine askeri tehditler savurup ekonomik ve diplomatik bağlarının çoğunu keserken, Kaesong kompleksi dikkat çekici bir istisna olmaya devam ediyor. İki ülke arasında on yıl önce yaşanan bir yumuşama döneminde kurulan kompleks, Cheonan adlı geminin Mart ayında batırılmasına ve yakın zamanda diğer ortak projelerin sonlandırılmasına rağmen, çalışmayı sürdürüyor. Diğer bütün alanlarda birbiriyle didişen bu iki ülke, sanayi parkının işlerine şu ana kadar pek karışmadı. Güney Kore, savaş gemisinin bir Kuzey Kore torpidosunca batırıldığını söylüyor. Buna şiddetle karşı çıkan Kuzey Kore, yeni Birleşmiş Milletler yaptırımlarına karşı kesinlikle misilleme yapacağını açıkladı. ABD ve Güney Kore, 25 Temmuz'da son yılların en büyük ortak askeri tatbikatını başlatırken, Kuzey Kore ordusu alarm durumuna geçirildi. Siyasi gözlemciler, her iki tarafın da değişik nedenlerle kapatmayı göze alamadığı sanayi parkının, şimdilik açık kaldığını belirtiyor. Dünyadan soyutlanmış Kuzey Kore için bu park, şiddetle ihtiyaç duyulan istihdam ve döviz kaynağı. Park, çöken Kuzey Kore ekonomisine her ay 50 milyon dolar kazandırıyor. Kuzey Kore uzmanları, hükümetin halka gösterdiği birkaç ekonomik başarıdan birisinin, park olduğunu söylüyor. Kuzey Kore'nin hasta lideri Kim Jong-il bu aralar, yerine üçüncü oğlu Kim Jongun'u getirmeye çalışıyor. S e u l 'd e k i Ky u n g n am Üniversitesi'nde Kuzey Kore çalışmaları alanında profesör olan Lim Eulchul, "Kuzeyin liderleri, halkın geçim seviyesini düzeltemezlerse liderlik değişiminin başarısız olabileceğini biliyorlar" diyor. Güneyin canlı ekonomisi açısından bakılacak olursa, parktaki yıllık 250 milyon dolarlık üretim çok önemli değil. İki Kore'nin bir gün barışçıl bir şekilde birleşebileceğini temsil eden Kaesong, daha ziyade duygusal öneme sahip. Kuzeye karşı sert bir politika izleyen Lee Myung-bak yönetimi bile, parkın faaliyette kalmasına dikkat ediyor. Üst düzey bir yetkilinin söylediği gibi, böylece Kuzeye, "ilişkileri geliştirmek için kapının açık olduğu" mesajı veriliyor. Uzmanlara ve Kuzeyle iş yapan işadamlarına göre, Çin'in ekonomik yükselişi de parkı her iki ülke için önemli hale getiriyor. Güney Kore şirketleri, Kuzey Kore'nin ucuz işgücü kaynağı sağlayarak Çin'in ihracatçılarıyla rekabet etmelerine yardım etmesini umuyor. Öte yandan, Kuzey Kore en yakın siyasi müttefiki Çin'e olan aşırı ekonomik bağımlılığından rahatsız. Sanayi parkında bir fabrikası olan SJ Tech adlı Güney Kore elektronik şirketinin Başkanı Yoo Chang-geun, "Kaesong'un ilişkilerimizdeki rolü nedeniyle, Güney de Kuzey de parkı kapatan taraf olmak istemiyor" diyor. Ancak yine de, Cheonan gemisinin batırılmasından sonraki restleşmede her iki ülke de parkı baskı unsuru olarak kullanmaktan geri kalmadı. Güney Kore, sanayi kompleksinde oturma izni olan vatandaşlarının sayısını şu anda 500 kişiye kadar indirdi. Birçok kez parkı kapatma tehdidinde bulunan Kuzey, en son olarak Güneyin askersizleştirilmiş bölgeden hoparlörle propaganda yayınına başlaması halinde, parkı kapatacağını bildirdi. Sabah vakti şehrin modern otobüs terminalinde beklemekte olan Güney Koreli mühendis ve yöneticiler, Cheonan'ın batırılmasından sonra Kuzeye gitmekten huzursuzluk duyduklarını belirtiyor. Yöneticiler, Kuzey Korelilerin, kompleksteki hoparlörlerden yaptıkları açıklamalarda, Cheonan'ın batırılmasına ilişkin Güney'den gelen açıklamaları hayal ürünü olarak nitelediğini söylüyor. Parkta üretim yapan birçok şirket, kısmen Kuzey Kore işçilerinin Çinli rakipleri kadar verimli olmaması nedeniyle henüz kâr edemediklerini vurguluyor. Bazı yöneticiler parktan çekilmeyi düşündüklerini söylerken, diğerleri neredeyse fanatik biçimde siyasi kaygıları ekonomik kaygıların önüne koyuyor. Parka yatırım yaptığı 2004'ten beri 4 milyon dolar zarar ettiğini söyleyen SJ Tech başkanı Yoo, "Kaesong'ta hem ekonomik nedenlerle hem de vatanseverlik gereği bulunuyoruz. Kuzey Kore'ye kapitalizmin tohumlarını serpiyorum" diyor.