Tankın İçinde Geçen Savaş ve Ortaya Çıkan Film

PARİS - 1982'de 20 yaşındayken, İsrail'in Lübnan'da açtığı savaşa katılan Samuel Maoz, başına gelenler hakkında izleyeni oldukça rahatsız eden bir film yaptı. Maoz, "Savaş, ölmemek için ölüme ihtiyaç duyan bir canavardır" diyor. Shmulik takma ismiyle bilinen Maoz, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün Lübnan'da kurduğu "mini devlet"i yok etmek için sınırı geçerek Lübnan'a giren ilk İsrail tanklarından birinde topçuydu. Ancak bu savaş en çok, Sabra ve Şatila'daki mülteci kamplarında kalan Filistinliler'in, Lübnanlı Hıristiyanlarca katledi lmesiyle hatırlanıyor. İsrail güçlerinin katliamı durdurmak için hiçbir şey yapmaması, İsrail'de yankıları bugün de süren ahlaki bir çöküştü. Bütün dünyada bu yıl gösterime giren Lübnan, bu trajediyi ve amacına ulaşamayan savaşı, tarihin konuşulmamış bir bağlamı olarak kullanıyor. Ama savaş, Shmulik'in (Yoav Donat) gözüyle, tek bir tankın içinden ve bir dürbün deliğinden görüldüğü kadarıyla anlatılıyor. Emir verildiğinde ateş edemeyen genç bir adam, birdenbire ateş edebildiğini fark ediyor ve sonrasında, panikleyen tank komutanının yerine geçiyor. Neredeyse tamamı otobiyografik olan film, aslında daha önemli bir şeye odaklanıyor. Özellikle savaşın ilk saatlerinde sıradan gençlerin askere dönüşmesini, öldürmenin sadece kabul edilir değil, kayıtsız kalınan bir duruma da dönüştüğü savaşın yarattığı açlık ve şoku anlatıyor. Maoz, Tel Aviv'deki evinde konuşurken, "Önce fiziksel boyutta bir değişim yaşanıyor. Tat alma hissinizi yitirdiğinizde, yeme ihtiyacınız kalmıyor. Birdenbire her şeyi keskin ve net olarak işitmeye, görmeye başlıyorsunuz. Yaşamın temel kuralları olmayınca, normal yaşamın mantığıyla düşünmeyi sürdüremiyorsunuz. Sürdürdüğünüz takdirde, muhtemelen sonunuz ölüm oluyor" diyor. "Günün sonunda, ülkeniz veya çocuklarınız için değil, kendi yaşamınız için savaşır hale geliyorsunuz. Ve eğer hayatta kalmayı başarırsanız - çünkü ölenlerin çoğu, ilk gün öldü - ikinci günden sonra, bir asker oluyorsunuz. İşte bu yüzden, filmin odaklandığı bölüm çok dar" diye ekliyor. "Lübnan, bir açıdan, İsrail'in Vietnam'ıydı. Lübnan savaşı, İsrail toplumunu böldü, çünkü kendimizi daha farklı tanımlıyorduk" diyen İsrailli tarihçi ve roman yazarı Gadi Taub, "Ayrıca Vietnam gibi, bu da tam bir başarısızlıktı ve toplumsal bir vicdan azabına yol açtı" diye ekliyor. Maoz'un ilk filmi olan Lübnan, savaşın ilk günlerinde geçiyor. Dört kişilik tank timinin dünyayla tek iletişimi, tank topunun dürbünü, Zohar Strauss tarafından canlandırılan takım komutanı ve telsiz vasıtasıyla oluyor. Tank da bir aktör. Güçlü, dar ve sıcak. Askerleri hem koruyor hem de hapsediyor. "Tanktaysanız, ya tek parça halinde eve geri dönersiniz, ya da gömülmeniz için sizden geriye hiçbir şey kalmaz. Ve tabutunuzu taşla doldururlar, çünkü babanızın bir şey taşıdığını zannetmesi gerekir" diyor Maoz. Tank ayr ıc a , izleyici n i n odaklanmasını sağlıyor. Maoz, "Onlarla tamamen özdeşleşebilmeniz, sadece onların gördüğünü görmeniz ve sadece onların bildiğini bilmeniz için sizi tankın içine koydum" diyor. Maoz, kendisine ve tank arkadaşlarına karşı sert bir gözle bakıyor. Filmde, tim arkadaşlarının gerçek isimlerini kullanmış. Verecekleri tepkiden endişe duyduğu için, filmi izlemeleri için onları bir araya getirmiş. "Filmden sonra bana, 'Evet, tam böyle oldu' dediler. 'Yani?' diye sordum. 'Gidip birşeyler içelim,' dediler ve iki saat boyunca, orada yaşadıklarımız dışında her şeyi konuştuk." İsrail, 2006 yılında, Hizbullah'a karşı açtığı kısa ve başarısız savaş için Lübnan'a tekrar girdi. Maoz, dehşete düştüğünü ve arkadaşlarının çocukları öldüğü için hem çaresiz hem de sorumlu hissettiğini anlatıyor. "Bu konudaki insanların düşündüklerini değiştirmek istedim. Ancak bununla ilgili politik bir mesaj vermek istemedim, çünkü bu sadece tepki yaratırdı. Ama yüreklere, annelerin hislerine dokunabilirseniz....." diyor, sesi bir an kesilerek. Sonra da, "100 gazeteciyi etkilemektense, 10 ebeveynin kalbine dokunmayı tercih ederim" diyor. Maoz, filmin senaryosunu birkaç hafta içinde yazmış. 48 yaşındaki Maoz için, öldürmekten dolayı duyduğu sorumluluk hissi, güçlü bir şekilde devam ediyor. "Bundan kaçış yok. Sonuçta oradaydınız ve parmağınız o tetiği çekti" diyor usulca.