Antik Doğu Toplumlarından Kalma Recm, Batıda Tepki Topluyor

Sakine Muhammed Aştiyani, İran'da zina suçlamasıyla recm cezasına çarptırıldı. İran, uluslararası baskılar üzerine cezayı idama çevirdi. Dünyanın en eski infaz şekillerinden birisi olan recm, yani taşlayarak öldürme, benzerleri arasında kesinlikle en vahşi olanlardan. Yakın zamanda iki vaka dünyanın dikkatini çekti. Ağustos ortalarında, Afganistan'da iki genç âşık kaçmaya çalıştıkları için recm edilerek öldürüldü. Bu, Taliban'ın geri dönüşünün korkunç bir işaretiydi. Temmuz ayında, zina suçlamasıyla recm cezasına çarptırılan İranlı bir kadını savunmak amacıyla uluslararası kampanya başlatıldı. Recm cezasının 21.yüzyıldaki bariz çağ dışılığı bir yana bırakılırsa, bu vakaların yarattığı büyük öfke esasen Batıdaki davranışlarla İslam dünyasının bazı kısımlarındaki davranışlar arasında bulunan uçurumdan kaynaklanıyor. Geçmişi geri getirmeye çalışan, İslam dünyasının belli yerlerindeki akımlar, eski dinsel uygulamaların peşinde koşarken şiddetli cezalandırma yöntemlerini benimsiyor. Zinacıların recm edilmesi Ortaçağ Arabistanı'nda, kabile erkeklerinin soylarını karışık hale getirebilecek gayri meşru doğumları engellemek amacıyla benimsenmişti. Ancak bu ceza şimdi giderek artan sayıda kadının, İslam dünyasının bazı bölgeleri de dâhil olmak üzere üreme kararı konusunda özgürlük, eşit ücret, erkeklerle eşit statü talep ettiği bir dönemde gerçekleştiriliyor. Çelişen bu görüşler, Temmuz'da Brezilya'nın zinadan mahkûm olan İranlı kadına sığınma hakkı vermeyi teklif etmesiyle belirgin hale geldi. Bu vaka, Brezilya'yla olan sıcak ilişkilerine önem veren İran'ı rahatsız etti. Kadına yönelik davranışlarını haklı göstermek isteyen İranlı yetkililer, kadının suçunu aceleyle cinayet olarak değiştirdi. Kadın hâlâ recm veya idam edilebilir. Taliban 1990'larda, İslami yasaların inanılmaz ölçüde sert ve oldukça tartışmalı bir yorumunu benimseyerek sahneye çıktı. Bu anlayış, zinaya karşılık recm cezası öngördü. Ağustos'ta Kunduz Eyaleti'ndeki yüzlerce köylünün gerçekleştirdiği recm cezası, Afganistan'ın nereye doğru gidebileceğini gösterdi. Afganistan Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu Baş Komiseri Nadir Nadiri, "Taliban iktidardayken kaç recm gerçekleştirildiğini bilmek zor olsa da, bu yaygın bir uygulamaydı. Özellikle etkili tanıdıkları bulunan veya Taliban mensubu olan erkekler kaçarken, kadınlar cezalandırıldı" diyor. Recm ne yalnızca Müslümanlarca uygulandı ne de İslam'la başladı. İnsan hakları savunucuları, 2007'de Irak Kürdistanı'nda kadim bir Kürt dinine mensup Yezidilerin bir genç kızı recm ettiğini belirtiyor. Eski Ahit'te yer alan bir bölümde, Musa'nın Şabat kuralını ihlal eden bir adamın recm edilmesini sağlamaya çalıştığı anlatılır. Recm cezası muhtemelen eski Yakın Doğu'daki Yahudi topluluklarınca uygulandı. Milattan önce 1. yüzyıldan başlayarak oluşturulan Rabbinik Yasa, çeşitli suçlar için recm cezası öngörür. Bazı Müslümanlar, Batıda recmin İslam'ın itibarını lekelemek için sıkça abartıldığından şikâyet ediyor. Bu sert cezaların çoğu, Taliban ve diğer radikallerce uygulandı. Birçok İslam bilgini, bu kişilerin gerçek İslam yasaları hakkında çok az şey bildiğini söylüyor. Recm cezası sadece birkaç İslam ülkesinin yasalarında mevcut. Bunlar İran, Suudi Arabistan, Somali, Sudan, Pakistan ve çok nadiren uygulansa da Nijerya. Recm Kuran'da emredilmiyor. Bu cezanın kökeni, onu zinanın cezası olarak tasarlayan İslami teamüllere dayanıyor. Bilim adamlarına göre, Batılılara vahşi gibi görünen ceza, İslam'ın kurucusu ve peygamberi Hz. Muhammed dönemindeki Arap toplumunun değerleriyle uyumlu. İslami yasalar üzerinde çalışan, Northwestern Üniversitesi Yardımcı Doçenti Kristen Stilt, "Zinanın İslami yasaların en temel amaçlarından birisiyle çeliştiği düşünülüyordu: Kan bağını, aileyi, onur ve mülkiyeti korumak" diyor. Bu durum, cinsel suçlarda başka infaz şekillerinin aksine recm uygulanmasını açıklıyor. İranlı liderler, ülkenin itibarını karartan recm konusunda endişeliler. Bu tür vakalara bakan avukatlar, devrimin başlangıcından beri 100 kadar recm cezası uygulandığını ama bunun giderek azaldığını söylüyor. Avukat şu anda İran cezaevlerinde recm cezasının uygulanmasını bekleyen en az 10 kişi bulunduğunu ve bunların yedisinin kadın, üçünün de erkek olduğunu ekliyor. İran'da recme karşı, başını kadınların çektiği canlı bir yerel kampanya yürütülüyor. Afganistan'da ise recm vakaları artıyor. Nadiri, "Ahlaki suçlarda, Taliban'ın sözde adalet uygulamalarının arttığı gözleniyor. Son yedi ayda, 200'den fazla kişi Taliban'ın eylemlerini onaylamadıkları veya eleştirdikleri için öldürüldüler" diyor.