Efsane Gemi Demir Almaya Hazırlanıyor

MYSTIC, Connecticut - Gemi ustaları çoktan öldü. Bildikleri de onlarla birlikte yok oldu. Tersaneler tarihe karıştı. Ne bir proje kaldı ne de bir gemi modeli… Ama 1841'de inşa edilen dünyanın en büyük balina gemisi Charles W. Morgan, hâlâ burada. Restorasyonu üstlenenler, bu müzelik gemiyi hırçın denize açılabilecek vaziyete getirmek için 10 milyon dolar harcıyor. Gemiyi neredeyse yüzyıl aradan sonra ilk yolculuğuna çıkararak tarihinde yeni bir sayfa açmayı planlıyorlar. Bir zamanlar balina avcılığının başkenti olarak bilinen Massachusetts, New Bedford'da inşa edilen Morgan gemisi, 80 yıl boyunca büyük balinaların peşinde, yangınlardan, yamyamlardan, çapulculardan ve Kuzey Buz Denizi'nin buzlarından kaçtı. Morgan, evleri ve şehirleri aydınlatan binlerce tonluk balina yağıyla geri dönerdi. Ayrıca kırbaç ve korse yapımında kullanılan tonlarca balina çubuğu (bazı balinaların ağzında oluşan kemiksi bir madde) getirirdi. Morgan, 1941'de, yani 100'üncü yıldönümünde sergilenmek üzere Mystic Seaport müzesine çekildi ve 1966 yılında ulusal tarih değeri ilan edildi. Bu yaşlı gemi hakkında olabildiğince çok şey öğrenmek ve geminin başarılı bir şekilde restore edilmesini sağlamak isteyen uzmanlar, görüntüleme sanatına ve bilimine başvuruyor. Geminin yapımına ve durumuna ilişkin gizli detayları ortaya çıkarmak için, lazerler, taşınabilir X-ışını makineleri, dizüstü bilgisayarlar, adli tıp uzmanları, kameralar, kayıt cihazları, tarihçiler ve grafik tasarımcılarla çalışıyorlar. 2008'de başlatılan proje, son derece açık bir tablo sergiliyor. Binlerce tahtanın, kirişin, çivinin, destekleyici bacakların, ahşap mandalların ve Megan'ın diğer önemli parçalarının doğru yerlerini gösteriyor. Buradaki tersanenin müdürü Quentin Snediker, "İşimiz bittiğinde, denize son çıktığı zamanki kadar güçlü olacak" diyor. Geminin omurgasına (çok sayıda keresteden oluşan, uzunluğu 27 metreyi geçen dev bir meşe ağacı omurgası) X-ışınları gönderen bir uzman, omurgayı bir arada tutan bronz mandalların izini sürdü. Restorasyon uzmanları, takıldıktan 169 yıl sonra "ekleme çivileri"ni değerlendirmek istiyor ve çürümeye başlayanları değiştirmeyi ya da güçlendirmeyi planlıyor. Çiviler 30 ila 60 metre uzunluğunda. Daha kapsamlı bir değerlendirmede, uzmanlar gözle görülmeyen detayları yakalamak ve kesin ölçümlerin dijital bir arşivini oluşturmak için Morgan'ın bir ucundan diğerine, içine ve dışına lazer ışınları gönderdi. 3 milimetreye kadar küçük detayları yakalayabilen lazer ışınları, 37 metre uzunluğunda ve 8,5 metre genişliğindeki gemiyi baştan aşağı taradı. Restorasyon projesinin araştırma koordinatörü Kane Borden, taramalar sonucunda ortaya "milyonlarca bilgi" ve çok sayıda üç boyutlu görüntü çıktığını söylüyor. Borden, "Sonuçlar harikulade" diyor. Buradaki tarihçiler, kullandığı yüksek teknolojiye rağmen, restorasyonun temelde geçmişi yâd etme ve yüceltmeyi amaçladığını söylüyor. Morgan, ülkenin harita üzerinde yer almasını sağlayan ve büyüyen ekonomisini güçlendiren 2 bin 700 gemilik Amerikan balina gemisi filosunun son temsilcisi. Mystic Seaport yetkililerinden Matthew Stackpole, "Bu geminin ne derece önemli olduğu hakkında günümüz insanlarının hiçbir fikri yok. ABD'nin dünya üzerindeki varlığı ilk kez bu gemiyle hissedildi" diyor. Morgan, Jethro ve Zachariah Hillman tersanelerinde inşa edildi ve ilk sahibi olan Philadephialı Kuveykır (Bir Protestan mezhebi üyesi) Charles Waln Morgan'ın adını aldı. 1841'deki ilk yolculuğundan bir sene sonra, Herman Melville isimli yetenekli yazarı taşıyan başka bir gemi, New Bedford'dan demir aldı. Bu deneyimin sonucunda "Moby-Dick" ortaya çıktı. Morgan, çıkış limanları olan New Bedford ve San Francisco'dan 37 yolculuk tamamladı ve diğer Amerikan balina gemilerinin tümünden daha uzaklara gitti. On yıllar boyunca, geminin zıpkıncıları 2 bin 500 balina yakalayarak bunları parçalara ayırdı yağlarını kaynatarak 50 bin varilden fazla yağ elde etti. Her şey planlandığı gibi giderse, restore edilen Morgan 2012'nin sonlarında yeni teçhizatına kavuşacak. Ve önümüzdeki sene yaz başında, havalar güzel olursa, Morgan limandaki granit iskeleden ayrılıp rüzgârı arkasına alarak bir kez daha denize çıkacak. Amaç, New England'daki New Bedford gibi balina avcılığı açısından önem taşıyan yerleri ziyaret etmek. Stackpole, "Morgan, türünün son örneği. Eski bir hurda yığını olmasını değil, yaşayan bir nesne olmasını istiyoruz" diyor. Morgan'ın yapacağı yolculuklar, Amerika'da balina avcılığının tarihinde yeni bir sayfa açıyor.