Yunanistan, İrlanda, Sonra?

Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Avrupa Birliği (AB) Mayıs ayında, Avrupa'daki mali sorunları çözdüklerini düşünüyordu. İki örgüt, euro bölgesindeki kırılgan ülkeler için hazırlanan 1 trilyon dolarlık kurtarma fonu kapsamında Yunanistan'a 150 milyar dolarlık yardım sağladı. Bu önlemlerin ardından hiçbir yatırımcı Avrupa'nın mali istikrarına karşı bahse giremezdi. Geçen altı ayın ardından Yunanistan hâlâ sendelerken, İrlanda krizi alınan caydırıcı önlemlerin düşünüldüğü kadar ikna edici ve etkili olmadığını gösteriyor. Önce Yunanistan ve şimdi de İrlanda'ya önerilen kurtuluş reçetesinin temel bir sorunu var: Plan, bu ülkelerin yıkıcı kamu borçlarını azaltana dek düzelemeyeceklerini kabul etmiyor. Her iki ülkede, kamu borcunun gayrısafi yurtiçi hâsılaya (GSYİH) oranı üç veya dört yıl içinde yüzde 150'yi bulacak. İrlanda'nın özel ve kamu borçlarının toplamı GSYİH'nin 10 katı. Vergi gelirlerini artırıp borcun GSYİH'e oranını düşürecek bir büyüme işe yarardı, ama ne Yunanistan ne de İrlanda'da büyüme var. Kurtarma anlaşmaları karşılığında kabul edilen sert bütçe kesintileri, işleri daha da kötüleştirecek. İrlanda bu yıl yüzde 32 olan bütçe açığının GSYİH'e oranını, 2014'e kadar yüzde 3'e çekmeyi taahhüt etti. Borçlarını yeniden yapılandırmalarına, ödemeleri uzatmalarına veya anaparayı azaltmalarına izin verilmezse, iki ülke de yıllarca tökezler. Herhangi yeni bir panik, örneğin Portekiz'de yaşanabilecek bir sorun, yatırımcıları tamamen kaçırtır. Yunanistan kurtarılırken, bu ülkenin AB üyesi ülkelerin bankalarına olan büyük borçları nedeniyle borç silinmesi olasılığı tartışılmadı. İrlanda'nın borcu daha da fazla. Şu anda hiç kimse borç yapılandırmaktan bahsetmiyor. AB ve IMF'nin bunun yerine İrlanda bankalarına milyarlarca dolar daha vereceği anlaşılıyor. Alacaklılara borç silinmesini dayatmak, büyük riskleri de beraberinde getirir. Bu durum çoğu Avrupa bankasının bilançosunu bozar, yatırımcıları ürkütür ve diğer zayıf ülkelerin tahvil piyasalarına erişimini geçici olarak engeller. Bütün zayıf ülkelerin sorunlarına aynı anda eğilerek bu riskleri azaltmanın yolları var. İrlanda bankalarının alacaklılarına, borcu varlıkla takas etmeleri için baskı yapılabilir. Böylece bankaların borçları azalır. IMF ve AB'nin kurtarma fonu, piyasadan para bulamayan bazı bankalara sermaye takviyesi yapabilir, tekrar özel finansman elde edinceye kadar ülkelere destek verebilir. Bunlar, hele de İspanya gibi daha büyük ölçekli ülkelere destek verilmesi gerektiğinde kolay olmayacaktır. Risklere rağmen bu yaklaşım, borçlu ülkelere kalıcı bir çözüm sunmanın veya euroya uzun dönemli istikrar getirmenin tek yolu olabilir.