Yunanistan'da Ters Giden Ne? Bir Girişimciye Sorun

Komotını, Yunanistan - Demetri Politopoulos küçük bir bira imalathanesi kurabilmek ve Yunan bira pazarına hâkim olan Hollandalı Heineken'den pazar payı alabilmek için 12 yıldır verdiği mücadelede çok kez onurunun ayaklar altına alındığını belirtiyor. Bilinmeyen kişilerce sayısız defa arabasının lastiklerinin patlatıldığını, ürünlerine hasar verildiğini ve imalathanesinde tehdit telefonları aldığını söylüyor. Tüm bunlara rağmen en son başına gelen olay onu yine de çok şaşırttı. Aklına, bitki çayından alkollü içki üretip yurtdışına satmak geldi. Ancak kimsenin pek bilmediği bir tarihte bilmediği bir nedenden dolayı çıkarılan bir kanuna göre bira imalathaneleri biradan başka bir şey üretemiyor. Politopoulos'a göre bu kanun, ülkede tekelleşme ve ekonomik dengesizlikler yaratan diğer ticari kısıtlamalar gibi Yunanlı şirketlerin rekabet edememesine neden oluyor. Politopoulos bu tür kısıtlamaları Yunanistan'ın şimdiki mali iflasının temel nedeni olarak görüyor. "Sizce kimsenin Yunanistan'a yatırım yapmak istememesinin sebebi ne?" diye soruyor. Geçenlerde yapılan bir araştırmaya göre 2005 ile 2010 arasında Yunanistan'daki işgücü maliyeti ortalama olarak Almanya'dan yüzde 25 daha pahalı oldu. İrlanda, Portekiz ve İspanya'da da işgücü maliyetleri son derece yüksek. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Yunan hükümeti vergilerin azaltılması, şirketlere yatırım yapılmasının kolaylaştırılması ve ticareti kısıtlayan kanunların değiştirilmesi gerektiği konusunda hemfikir. Yunanistan Maliye Bakanı George Papaconstantinou'nun ekonomi danışmanı George P. Zanias, "Tarihsel olarak bakacak olursak, ekonominin arz tarafı hep ihmal edildi. Her şey talebin artmasına indirgeniyordu" diyor. Zanias'a göre Yunanlı şirketler yıllardır borçla beslenen Avrupa'nın en kapalı ekonomilerinden birinde hantallaşıyor. Geçmiş yıllarda Yunanistan ürettiklerinin sadece yüzde 20'sini ihraç etti. Bu, Avrupa'daki en düşük oran. Basit bir şekilde söylemek gerekirse, Yunanistan insanların satın almak isteyeceği şeyler üretmiyor. Bu yüzden de ticaret açığı sürekli büyüyor. Ancak şimdi hükümet dışarıdan daha fazla borçlanamadığı için şirketler ürünlerini yurtdışına satmak zorunda. Zanias, olumlu gelişmelere odaklanıyor. Örneğin, Kasım ayında ihracat yüzde 40 artmış. Ayrıca dış yatırıma bağlı projelerin gerçekleşmesini kolaylaştıran bir kanun geçirildiğini belirtiyor. Ancak yıllardır ülkede egemen olan korumacı ruhun Yunanlıların ticari yaratıcılıklarını öldürdüğü olasılığını da ciddiye alıyor. "Yunanistan'da iş yapmak hiçbir zaman kolay olmamıştır" diyor. Bu itiraf Politopoulos için sürpriz değil. ABD'nin New Jersey eyaletindeki Stevens Teknoloji Enstitüsü'nde okuduktan sonra bira işine girmek için Yunanistan'a dönen Politopoulos, Atina'daki Best Western Oteli'nin sahibi olan babası ve kardeşini de ikna etmiş. 1995'te bira imalathanesi açmanın iyi bir fikir olduğunu düşünmüş. Brezilya'dan Türkiye'ye, Güney Afrika'dan Meksika'ya, birçok gelişmekte olan ekonomide bira üreticileri inanılmaz kârlar elde etti. Politopoulos da bu yolu izlemeyi umuyordu. 47 yaşındaki Politopoulos, imalathaneyi açmak için babası ve kardeşinden aldığı 11,5 milyon euroyu geri ödeyeceğini söylüyor. "O parayı kaybetmektense ölmeyi yeğlerim" diyor. Politopoulos, Macedonian Thrace adlı şirketini kurduğu zaman bira pazarına Heineken hâkimdi. Hatta Heineken birasının yeşil şişesi Yunanistan'da bira anlamında kullanılıyordu. Şu anda Heineken Yunan bira pazarının yüzde 72'sini elinde tutuyor. Bir zamanlar bu oran yüzde 90'dı. Politopoulos, yerel bira üreteceğini ilk açıkladığı zaman etrafındakiler dalga geçti. Ne zaman "Çok kaliteli bir yerli bira üreteceğiz" dediğinde insanların, "Yunanistan'ın zaten birası var adı da Heineken" tepkisini verdiğini hatırlıyor. "Ben de onlara, 'Doğru ama bizimkinin ismi Vergina olacak. Üstelik daha lezzetli hem de daha ucuz olacak' diye cevap veriyordum" diyor. Onların da cevabı, "Öyle bir şey yok" oluyormuş. Şu anda Vergina, Heineken ve Carlsberg'in hemen ardından pazarın yüzde 5,5'ine sahip. Ancak yine de Vergina'ya iyi restoranlarda veya otellerde rastlamak zor. Yunanistan Rekabet Kurumu, bira pazarında rekabet bozucu uygulamalar üzerinde 2002 yılından bu yana çalışıyor ve komisyon sözcüsü bu yıl içerisinde bir karara varılacağını ifade ediyor. Politopoulos'a göre Atina'daki siyasiler sektörlerdeki Heineken gibi tekelleşmelere artık izin verilemeyeceğini anlamış durumda. Politopoulos, "Bunun parayla alakası yok. Prensip meselesi. Büyük ve güçlü şirketlerin daha küçük olanları ezip geçmesine izin verilemez" diyor.