Yasal Sorunlarla Boğuşan Müzik Hazinesi

Beş sene önce bir konservatuar öğrencisi tarafından kurulan bir web sitesi, dünya müziğinin büyük bir bölümünü hiçbir ücret talep etmeden kullanıma açtı. "The International Music Score Library Project", (Uluslararası Müzik Notaları Kütüphanesi Projesi) en büyük nota kaynaklarından biri. 85 bin parçanın notasına sahip olduğunu iddia eden sitenin arşivine her ay binlerce eser daha ekleniyor. Bu, gelirlerini pahalı yayınlara nota kiralayarak ya da satarak elde eden müzik şirketleri için endişe verici. Web sitesi yılan hikâyesine dönen telif hakları konusunu gündeme getirdi ve köklü yayıncıların öfkesini çekti. Site, telif hakları mevzusunun diğer ülkelere göre daha gevşek olduğu Kanada'daki bir sunucudan faaliyet gösteriyor. Web sitesini 19 yaşındayken kuran Edward W. Guo sitenin, (imslp.org) bir açık kaynak havuzu, "normal bir kütüphanenin görsel versiyonu" olduğunu söylüyor. Gönüllüler notaları tarayarak ya da Almanya'da bulunan bir araştırma enstitüsü ve müze olan Beethoven House gibi kaynakları kullanarak web sitesine aktarıyor. Bazı gönüllüler ise notaların telif haklarını inceliyor ve sitenin bakımını yapıyor. Guo, "Tam anlamıyla imece usulü bir çalışma söz konusu" diyor. Site kısa bir süre önce kayıt da eklemeye başladı. Ayrıca Indiana'daki bir müzik yapım şirketi aracılığıyla, düşük bir ücret karşılığında notaların dökümünü de verebiliyor. Bu ücret, genelde standart bir nota albümüne kıyasla çok küçük bir tutar. Kütüphane müzik yayıncılarının da dikkatini çekti. New York'taki G. Schirmer'dan Pazarlama Müdürü Ed Matthew, "Bunu bir tehlike olarak görmek gerekir mi bilmiyorum ama satışları azalttığına inanıyorum. Nota albümlerinden elde ettiğimiz gelirle başka bestecilerin nota albümlerini yayınlayabiliyoruz" diyor. Avrupalı bir müzik basım şirketi olan Universal Edition, 2007 yılında web sitesini telif haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle ihtarname çekmekle tehdit etti. Şu anda Harvard Üniversitesi'nde hukuk okuyan 24 yaşındaki Guo siteyi kapattı ve duygusal bir veda yazısı yayımladı. Guo bunun, sitenin takipçilerini Universal'a baskı yapmaya ittiğini söylüyor. Guo daha sonra harekete geçti. Gönüllülerin telif hakları ihlaline karşı o zaman 15 bin adet olan notaların her birini kontrol ettiğini söylüyor. Kişisel sorumluluğunu ortadan kaldırmak için Project Petrucci isimli bir şirket kurarak sitenin mülkiyetini buraya geçirdi. Siteye eklenen bir yasal uyarıda, notaların kamu malı olup olmadığına dair projenin herhangi bir garanti vermediği ve kullanıcıların telif hakları yasalarına uyması gerektiği yazıyor. Guo, "200 ülkenin telif hakkı kanununu bilemeyiz. Bunu, dosyayı bilgisayarına indirenler düşünmeli" diyor. 2008'de site yeniden kullanıma açıldı. Notaları indirenlerin sayısı arttı. Guo, Avrupa kaynaklılar başta olmak üzere bazı şikâyetlerin dile getirilmeye devam ettiğini söylüyor. "AB yasalarına karşı yükümlülüğümüz olmadığını söylüyoruz. Bunu dedikten sonra genelde gidiyorlar" diyor. Siteye karşı herhangi bir davanın olmadığını belirtiyor. Guo, "Genelde bu yayıncılar ölen bestecilerin sırtından para kazanıyor. İnternet bir numaralı iletişim aracı oldu. Telif hakları kanunlarının da internetle birlikte değişmesi gerekiyor. Biz insanların yaratıcılıklarını artırmak için bu kaynaklara ulaşmalarını istiyoruz. Ben şahsen müzik basım şirketleri için üzülmüyorum" diyor. Ancak müzik şirketleri bazı nota albümlerinin güncellendikten sonra basıldığını ve telif hakkı kanunuyla korunduğunu söylüyor. Siteyi kullananların son albümlerin getireceği yarardan mahrum kalacağını söylüyorlar. Universal'in Viyana'daki pazarlama müdürü Jonathan Irons, "Bir kâğıt parçasından çok daha değerli bir şey için para ödüyorsunuz. Herkes bir başkasının ödeme yapmasını bekliyor" diyor. Irons, müzik nota yayıncılarının haksız yere para kazanmakla suçlandığını söylüyor. Eski popüler parçaların notalarını satarak yeni bestecilerinkini bastıklarını belirten Irons, "Yerimizde oturup sürekli kazandığımız parayı saydığımızı sanıyorlar" diyor. Irons kamuya açık, cesur ve yasalara uygun çabaları sonuna kadar desteklediklerini belirtirken, "Ama bunların yaptığı yayıncıların hatalı olduğunu göstermeye çalışmak için onlara zarar vermekten ibaret" diyor. En azından bir profesyonel klasik müzik grubu açık bir şekilde bu siteyi kullanıyor. Borromeo Yaylı Sazlar Dörtlüsü kâğıda yazılı notalar yerine dizüstü bilgisayarlarına kaydettikleri notalara bakarak çalıyor. Guo, bir müzik kaynağı yaratma isteğinin, Çin'deki çocukluk günlerine dayandığını söylüyor. Guo burada ailesi tarafından Şanghay Konservatuarı'nda keman eğitimi almaya gönderilmiş. Çevresinde çok az sayıda nota olması onu öfkelendiriyordu. Kanada'nın British Columbia eyaletinde liseyi bitirdikten sonra Guo klasik müzik okumak için ABD'deki New England Konservatuarı'na gitti. Kütüphanesinin temellerini burada attı. İnteraktif internet sitesine milyonlarca dolar değer biçilmesine karşın, Guo amacının kâr etmek olmadığını söylüyor. "Bir müzisyen olarak müziği desteklemek benim görevim. Sitenin arkasında yatan temel felsefe bu" diyor.

DANIEL J.WAKIN