Mısırlı Radikaller Demokrasiyi Kucaklıyor

NAHYA, Mısır - Mısır'da yeni serbest bırakılan mahkûmların en ünlüsü Abbud El Zomor. El Zomor, Devlet Başkanı Enver El Sedat suikastında kurşunları tedarik eden istihbarat görevlisi. Ancak Zomor şimdi coşkulu bir şekilde bir zamanlar lideri olduğu şiddet yanlısı cihadı bitirmekten söz ediyor. Zomor, "Kazananı oy sandığı belirleyecek. Bizi özgürlüğe kavuşturan ve siyasi yaşamın bir parçası olmamızı sağlayanlara karşı şiddet uygulamamız gerekmiyor" diyor. Mısır'da köktenci gruplara Selefiler deniyor. Geçmişte Zomor gibi Selefiler kanlı terör saldırılarıyla birlikte anılıyordu. Artık tüm güçleriyle demokrasiyi savunuyorlar. Ancak bazıları, Selefileri seçim yoluyla nüfusun geri kalanına Şeriatı empoze etmeye çalışmakla suçluyor. 19 Mart'ta anayasa değişikliğine referandumdan "evet" oyu çıkması, Selefilerin gücüne dair ilk örneklerden biri oldu. Bu zafer büyük ölçüde evet oyunun dini bir farz olarak gösterilmesi sonucu elde edildi. Ancak Selefilerin yürüttüğü kampanyanın belki de en şaşırtıcı yönlerinden biri, zamanında demokratik süreci "Batılı" veya "kafir işi" diyerek kötülemiş olan grupların referandum için gösterdikleri enerjiydi. Dini şeyhlere ve uzmanlara göre, bu kayda değer değişimin arkasında çok sayıda neden yatıyor. En öneml i neden, Mısır Anayasası'nda yapılan ve Şeriatı yani İslam hukukunu Mısır hukukunun başlıca dayanağı olarak kabul eden ikinci değişikliği koruyup güçlendirmek. Eylül'de seçilecek olan Meclis, yeni anayasa taslağını hazırlayacak. Şeyh Abdül Moneyim El Şahat, "Anayasa liberal olursa felaket olur" diyor. İkinci nedense Selefilerin devrim hareketlerine geç dâhil olmaları. Protestolar başladığı zaman Selefi liderlerin çoğu Devlet Başkan Hüsnü Mübarek'i destekleyip gösterileri kınadı. Ancak sonra yaşlı liderlerin son derece saygı gördüğü bu gruplarda nadir görülen bir şey gerçekleşti. Genç Selefiler liderlere karşı ayaklandı. Şeyh Şahat'ın verdiği siyaset derslerine giren 24 yaşındaki Amerikan asıllı Mısırlı Şerif Abdül Nasır, "Selefi gençlerin çoğu, 'Bu kabul edilemez. İsyan haklı bir hareket. Bunun bir parçası olmalıyız' dedi" diye konuşuyor. Mısır'daki Selefi gruplar Suudi Arabistan'da büyük nüfuza sahip olan Vahabi İslam Okulu'ndan ilham aldı. Bu okulun müftüsü Arap ayaklanmalarını "Batılı bir komplo" diyerek kınayan bir fetva yayınlamıştı. Ancak Selefi çatısı altında apolitik gruplardan El Kaide'ye kadar pek çok felsefe bulunuyor. Bazı Mısırlılar, yetkililerin Zomor gibilerini serbest bırakıp halkı demokrasi kültürüne karşı korkutmayı planladığını düşünüyor. Selefi gruplarla ilgili uzman olan Hüssam Tammam, "Bazıları, demokrasi yüzünden Mısır'ın kaosa sürükleneceği izlenimini yaymaya çalışıyor" diyor. Tammam bu tehdidi abartılı buluyor ama Selefilerin demokrasi konusunda zorlanacağını da söylüyor. Selefi felsefesi tüm Mısır vatandaşlarının eşit olduğu fikrini kabul etmiyor. Halifelik modelini örnek olarak kabul eden Selefilere göre azınlıklar korunmalı ancak bunun karşılığında özel vergi vermeli. Ayrıca üst düzey devlet konumlarına gelmeleri ise kabul edilemez. Kahire'nin önde din adamlarından Şeyh Muhammed Hüseyin Yakup referandumu, "gazwa al-sanadi", yani "oy sandıklarının ele geçirildiği" referandum diye etiketleyerek öfke yarattı. İslam'ın ilk yıllarındaki savaşlarla ilişkilendirilen "fetih" anlamındaki Arapça bir kelimeyi kullanmıştı. Daha sonra şaka yaptığını söyledi. Pek çok Selefi grubu, sosyal meselelerde kendilerini hakim yerine koyuyor. Örneğin Mart sonunda hayat kadınlarına dairesini kiralamakla suçladıkları bir öğretmenin kulağını kestiler. Orduysa Selefilerin bira satan yerleri talan etmesi ve bir Selefi'nin bar sahibi tarafından öldürülmesinin ardından Fayum'da çıkan olayları bastırmak üzere 28 Mart'ta müdahale etti. Şiddet olaylarından ötürü endişelenen Baş Müftü Ali Goma, dini ve siyasi söylemi birbirinden ayırmak üzere yönetmelikler belirlemek için Nisan ortasında Müslüman ve Hıristiyan din adamlarının katılacağı bir konferans planlıyor. Bazı uzmanlar Selefilerin siyasi yükselişinin İslam ile demokrasiyi bir araya getirmeye yönelik sağlıklı bir gelişme olacağını umuyor. Tammam, "Selefiler ayakta kalmalarının tek yolunun siyasete katılmak olduğunu anladı. Eğer Selefiler buradaki siyasi sistemin bir parçası olursa değişebilirler. Ancak bu radikal fikirlerinin sona ereceği anlamına gelmez" diyor. NEIL MacFARQUHAR