Otlanan Dinozorlar Devleşti

Sauropodlar dinozorlar dünyasında bile eşi benzeri görülmeyen bir hayvandı. Gelmiş geçmiş en büyük kara hayvanı olan Sauropodlar, önlerine çıkan her şeyi tüketiyordu. Boyunları zürafanınkinden daha uzundu. Ayrıca çok uzun bir kuyruğu vardı. Bilim insanları, Mezozoik Döneme ait bu inanılmaz otoburların sıra dışı biyolojik özelliklerini anlayabilmek için yaptıkları çalışmaları sürekli genişletiyor. Özellikle de Apotasaurus (Önceden Brontosaurus olarak biliniyordu) Brachiosaurus ve Diplodocus üzerine odaklandılar. Sauropodların en iri türleri olan bu hayvanların nasıl bir fizyolojik strateji izledikleri merak konusu. 140 milyon yıl boyunca yaşayan bu canlıların kalpleri, akciğerleri ve metabolizmaları bu iri vücudun gereksinimlerine nasıl ayak uyduruyordu? Boyu 4,6 metreden 46 metreye kadar çıkabilen bu hayvanların ağırlığı 70 tona kadar ulaşıyordu. Bir filin bile kendini idame ettirebilmesi için günde 18 saat gıda tüketmesi gerekiyor. Bir grup Alman ve İsviçreli bilim insanı, 7 yıldan uzun bir süre boyunca bu ve benzer sorulara yanıt aradı. Birçok başka araştırmacı tarafından elde edilen bulgular gözden geçirilip analiz edildi. Ayrıca yeni deneylerle de bilinenler kontrol edildi. Ekibin lideri olan Bonn Üniversitesi'nden Paleontolog P. Martin Sander, "Aslında bir sauropodu yeniden yapılandırıyoruz. Diğer büyük hayvanlarla karşılaştırıp fiziksel avantajlarını araştırıyoruz" diyor. Anlaşılabilir bir açıklama ortaya çıkar gibi oldu: Uzun boyunları ile etraflarındaki her şeye erişebilen bu dev hayvanlar sürekli gıda tüketiyordu. Görece ufak olan kafalarında hiç azı dişi olmadığı için çiğnemeye zaman harcamaları gerekmiyordu. Gıdanın sindirilmesini dev gövdelerinde salgılanan sıvılar yerine getiriyordu. Bu karınlarını yeterince doyurmak için kullanılabilecek en verimli yoldu. 200 milyon önce ortaya çıkan bu dinozor tüm kıtalara yayılıp120 farklı tür oluşturdu. 65 milyon yıl önce ise diğer dinozorların çoğuyla beraber yok oldu. Şimdi de bilim insanları "Sauropod Dinozorların Biyolojisi" isimli kapsamlı raporu akademik topluma sunmuş durumda. Sander, kitabın editörleri arasında yer alıyor. Aynı zamanda Manhattan'da bulunan Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nde 2 Ocak 2012'ye kadar sürmesi planlanan "Dünyanın En Büyük Dinozorları" isimli büyük serginin de misafir küratörü. Bu sergide, fosilleşmiş kemikleri Çin'de bulunan 18 metrelik dişi bir Mamenchisaurus'un modeli bulunuyor. Bu dinozor muhtemelen 160 yıl önce bir sürünün üyesi olarak yaşamıştı. Ağırlığı 12 ton olan bu hayvan günde 522 kilogram yeşillik tüketiyordu. Modelin 9 metre uzunluğundaki boynu ve küçük kafatası, bir sauropodun belirgin tüm biyolojik ve davranışsal özelliklerini gözler önüne seriyor. Araştırmacılar bu devasa hayvanın biyolojik yapısına odaklandı. Sander, çalışma grubunda paleontologdan çok biyolog olduğunu söylüyor. Bu diğer dinozor araştırmalarına bakınca oldukça ender bir durum. Sauropodlar, vücut büyüklüklerine göre bilinen en uzun boyuna sahip dinozor türü. Sander ve arkadaşları, uzun boyunun nedenini çiğnememelerine ve yumurtlayarak üremelerine bağlıyor. Çiğnemedikleri için büyük dişlere veya güçlü bir çeneye ihtiyaçları Sadece ön tarafta, yeşillikleri kesebilmek için kullandıkları kesici dişleri vardı. Bu yüzden kafaları küçük ve hafifti. Bir Afrika filinin kafatası 454 kilogram geliyor. Mamenchisaurus'un kafası sadece 20 kilogram geliyordu. Küçük bir kafa boynun üzerindeki baskıyı azaltıp daha da uzamasına izin verdi. Ancak yine de boyun bölgesinin diğer memelilerde olduğundan daha fazla omurga ile desteklenmesi gerekiyordu. Memelilerde, 1,8 metrelik boynu ile zürafa da dâhil olmak üzere en fazla 7 boyun omurgası bulunurken, Mamenchisaurus'un boynunda 19 tane hafif omurga kemiği bulunmaktaydı. Boyunları sayesinde bu hayvanlar hiç hareket etmeden çok daha geniş bir yeşillik alanı otlamak için kullanabiliyorlardı. Sauropodlar bu sayede diğer otoburlara karşı da üstünlük elde ediyorlardı. Dev olmaları etçil dinozorlara karşı da etkili bir silahtı. Yumurtlama özellikleri de yavru sayısını artırıp türün devamının daha kolay olmasını sağladı. Araştırmadan çıkan ön bulguları kullanan Sander ve Zürih Üniversitesi'nden dinozor uzmanı Marcus Clauss, sauropodların zamanla yüksek üreme hızı, esnek bir metabolizma ve kuşlarınkine benzeyen bir solunum sistemi geliştirdiklerini belirtiyor. Sander, kuşların solunum sistemlerinin önemli bir evrimsel gelişme olduğunu söylüyor. "Eğer bir filin kuşlarınki gibi bir solunum sistemi olsaydı daha büyük olurdu" diyor. Clauss bu dev hayvanların vücut büyüklüğünün artışından faydalanan ender otoburlardan olduğunu ifade ediyor. Vücutları irileşdikçe depolayabilecekleri besin miktarı da arttı. Clauss ve Bonn Üniversitesi'nden Jürgen Hummel, yaptıkları fermantasyon deneyleri sayesinde, hayvanların gün boyunca tükettikleri besini sindirebilmek için 2 haftalık bir süre gerektiği sonucuna ulaştı. Çalışmayı inceleyen diğer bilim insanları gördüklerinden etkilendiklerini söylemekten çekinmiyor. Pennsylvania Üniversitesi'nden Paleontolog Peter Dodson, "Çıkardıkları her sonucun doğru olduğundan emin değilim. Ancak son derece ilginç bulgular elde etmişler" diyor.